'Alles gaat over seks, behalve seks. Dat draait om macht.' Dat citaat wordt toegeschreven aan Oscar Wilde, maar het had ook als motto in De klauwen van de engel kunnen staan, een boek van Jodorowsky (tekst) en Moebius (tekeningen). Het is een symbolisch verhaal, waarin je Freud mee hoort neuriën.
Het boek begint krachtig:
De uitvaart duurde uren: het lijk van mijn vader bleef maar uit de kist kruipen om met zijn weduwen te gaan dansen. Er waren zes wachters nodig om zijn epileptische weerstand te breken en het deksel dicht te schroeven.
De 'ik', de dochter, gaat in haar eentje na de begrafenis terug naar de stad, naar het huis van haar vader. Nu die overleden is, wil ze zich ontdoen van het verleden en zelfstandig worden.Engelenklauwen
Vader staat haar al naakt op te wachten. Ze geeft hem een juweel, gekristalliseerd menstruatiebloed. Vader verminkt zich en wordt daarmee eigenlijk een vrouw. Zijn bloed, waarmee hij haar besproeit, noemt hij 'engelenklauwen'. Die moeten haar beschermen, zodat ze het verleden kan verkennen.De symboliek is duidelijk: de dode vader blijkt in het leven, of in ieder geval in het hoofd, van de dochter springlevend. De 'ik' moet terug naar het verleden om verder te komen. Wat er verder in huis gebeurt, is sterk symbolisch: de 'ik' wordt twee personen, zowel de gevende als de ontvangende, zowel moeder als dochter, maar ook: zowel het kind in haar als haar huidige zelf.
Seks gaat in het boek vaak gepaard met geweld, juist omdat in de seks de machtsverhoudingen duidelijk worden. Ook binnen de persoon: ze voelt zich geketend door haar begeerte en uiteindelijk wil ze vrij zijn.
Vader in elke man
Ze kan alleen vrij worden, als ze erkent dat haar vader bepalend is geweest: dat achter elk masker, maar eigenlijk achter elk mannengezicht, haar vader zich schuilhield. Ze heeft in elke man haar vader gezocht.Je zou kunnen denken dat De klauwen van de engel over incest gaat, juist omdat de vader zo aan de seks gekoppeld wordt. De zou kunnen, maar het is ook goed te verdedigen dat het boek vooral gaat over loskomen van machten die je beheersen en dat de vader daar de nadrukkelijkste van is.
De 'ik' paart op het graf van haar vader met een man die eigenlijk ook een engel is. In hem paart ze met al haar voorvaderen, tot aan de oervader en God toe. Daarna is ze vrij.
Niet helemaal natuurlijk, want de zwaartekracht houdt haar nog vast. Ook daarvan ontdoet ze zich, evenals van de vormkracht, die haar lichaam bij elkaar houdt. Uiteindelijk ontdoet ze zich van de taal. De laatste zin in het boek is geschreven in woorden die niet te begrijpen zijn.
Innerlijke tocht
'Een bizar erotisch meesterwerk' wordt De klauwen van de engel genoemd op de site van uitgeverij Sherpa. Je kunt je afvragen hoe erotisch het boek eigenlijk is. Weliswaar komt er veel seks in voor, maar uiteindelijk gaat het om een innerlijke tocht naar de vrijheid, om een zelfonderzoek. Seks is het medium waarin de vrijheid wordt uitgedrukt.Daarbij resoneert van alles mee. Zo zijn er verwijzingen naar religie: tepels worden doorboord in kruisvorm, urine en ontlasting worden beschreven in termen wijn en brood, wat verwijst naar het Heilig Avondmaal en de tekst 'Jouw wil geschiede, zowel in jouw geest als in mijn vlees' verwijst naar het Onze Vader.
Rituelen
Je kunt dat een profanatie noemen, maar het verwijst ook naar de rituelen die iemand in haar leven heeft. Die zijn overigens niet per definitie christelijk; er wordt ook verwezen naar de Azteken. Juist iemand die zich vrij wil maken, zal haar eigen rituelen moeten leren kennen. Ze moet door de rituelen heen om vrij te worden.Hoe het boek precies tot stand gekomen is, wordt niet uitgelegd: er is geen inleiding of nawoord. De tekeningen zijn uit 1992 en 1993, maar niet strikt in chronologische volgorde. Op de rechterbladzijde is er steeds een paginagrote pentekening, op de linker de tekst met een kleine tekening, waarin grijs een belangrijke vulkleur is.
Sherpa heeft het boek uitgebracht in drie gelimiteerde edities. De reguliere editie telt slechts vierhonderd exemplaren, de oplage van een dichtbundel. Zo lees je De klauwen van de engel eigenlijk ook: als een gedicht, dat je steeds net niet doorgrondt. Daardoor zal het lang herleesbaar blijven.
Titel: De klauwen van de engel
Tekst: Jodorowsky
Tekeningen: Moebius
Uitgever: Sherpa
Haarlem 2020, 72 blz. € 39,95 hardcover
Geen opmerkingen:
Een reactie posten