In de science-fictionstrips die Moebius tekende, leren we een heel eigen universum kennen, waar ik altijd met een mengeling van interesse en bevreemding naar kijk. Ik ben geboeid door wat ik zie, maar voel me niet altijd een deelnemer. Misschien wel doordat de opgeroepen wereld zo eigen is en redelijk ver van de onze af staat.
Voorgeschiedenis
Een beroemde serie is De Incal, die ook wel bekend is als De avonturen van John Difool. Tussen 1981 en 1988 verschenen zes albums. Daarna verscheen de voorgeschiedenis, ook weer in zes delen: Voor de Incal - De jeugd van John Difool (1989 - 1995), met tekeningen van Zoran Janjetov. Deze zes albums zijn nu samengebracht in een mooie, integrale uitgave. Gebonden, roze leeslint, dossiertje met schetsen achterin. Geen poespas, maar wel een zorgvuldige uitgave, die in ieder geval als boek prachtig is.
Ik snap dat ik voor lezers als striplezer heb afgedaan als ik beken dat ik De Incal niet gelezen heb. Voor mij begint het verhaal, met deze uitgave, dus bij het begin. Plaats van handeling is Terra 2014, waarin het leven op mij overkomt als decadent: uitbundig, gewelddadig, genotzuchtig. Daarin loopt de jongen John Difool rond, met wie je je wel kunt identificeren: een nagenoeg gewoon mens.
Hij krijgt ook meteen de sympathie als hij het opneemt voor een betonmeeuw, die door anderen gestenigd dreigt te worden. De meeuw zal het niet redden, maar haar jonkie wel. John noemt het Deepo en neemt het onder zijn hoede. Later zal hij nog een makker krijgen, een robot, die niet meer helemaal intact is en zichzelf nog wat moet repareren. De hulp van anderen zal hij hard nodig hebben, want het leven in Terra 2014 is vol gevaren.
Aristo's
In de wereld van John Difool is een sterk klassebewustzijn. De opperklasse wordt gevormd door de aristo's, herkenbaar aan hun aureool. John behoort tot een lagere klasse en probeert zich op te werken tot privédetective B. Zo komt hij in aanraking met Loez, van wie hij gecharmeerd is, maar haar bedoelingen zijn niet helemaal duidelijk. Mogelijk gebruikt ze hem slechts.
Zo'n bijna onmogelijke liefde is een bekend thema in de literatuur en het werkt eigenlijk altijd. Zoals sprookjes vaak eindigen met '...en ze leefden nog lang en gelukkig', wil je dat ook hier de twee elkaar krijgen en dat alles goedkomt en -blijft. Dat wordt misschien veroorzaakt door een soort verslaving aan geestelijke suikers. Maar natuurlijk zijn er op de lange weg hobbels te nemen en je weet ook niet of het verhaal wel goed afloopt.
John zal het wel redden, want er is een vervolg. Al begin je tegen het einde van de avonturen in dit boek toch weer aan de goede afloop te twijfelen. Hij blijkt overigens niet bang en hij heeft een onderzoekende geest, zoals het bij een privédetective hoort. Hij komt er bijvoorbeeld achter hoe het nu zit met de hoge status van de aristo's met hun aureolen. En wat hij ontdekt heeft, zou iedereen eigenlijk moeten weten.
Rustpunt
Voor de Incal is lekker dik (ruim driehonderd bladzijden), dus je kunt John een hele tijd volgen op zijn avonturen in een wereld die per definitie onveilig is. In zo'n onzekere wereld is hij een rustpunt, omdat hij een doel heeft en dat hardnekkig nastreeft. Zo'n rustpunt is voor de lezer prettig, al weet die ook hoe kwetsbaar het allemaal is. Maar dat vergroot alleen maar de betrokkenheid.
Het meeleven met John Difool wordt ook vergemakkelijkt doordat hij zich niet laat corrumperen en vasthoudt aan wat hij een goede zaak vindt. Hij is misschien niet helemaal berekend op zijn taak en verschillende keren werkt hij zich in de nesten, maar hij heeft een goede kern en omdat elke lezer vindt dat hij/zij zelf ook wel deugt, kun je hem dicht naar je toe halen.
Tekeningen
Dat de scenario's van Jodorowsky een vreemde wereld aannemelijk kunnen maken, weten we al uit verschillende albums. Janjetow weet prima te tekenen in de geest van Moebius, al verschillen de pagina's onderling soms wat qua stijl. De arcerinkjes van Moebius zie je op veel plekken terug, maar soms tekent Janjetow in een wat dikkere lijn, die strakker lijkt te zijn. Dan zijn soms ook de decors soberder. Toch doet dat geen afbreuk aan de eenheid van de tekeningen.
Wie De jeugd van John Difool gaat lezen, komt in een vreemde wereld, met betonmeeuwen en robots, homeohoeren en gebochelden, en een opmerkelijke heerser, de prez, die van tijd tot tijd van gedaante verandert. Een wonderlijke wereld, die als vanzelfsprekend gepresenteerd wordt. Zo gaat het nu eenmaal in Terra 2014. Na een paar bladzijden kijk je nergens meer van op en tijdens het lezen wissel je onze wereld moeiteloos in voor de fictieve.
Titel: Voor de Incal - De jeugd van John Difool
Scenario en teksten: Alejandro Jodorowsky
Tekeningen: Zoran Janjetow
Vertaling: Kees Beentjes
Uitgever: Sherpa
Haarlem 2022, 304 blz. 75,00 euro (hardcover, groot formaat, leeslint)
Ook beschikbaar in twee nog luxere en nog meer gelimiteerde uitgaven.
Eerder schreef ik over:
Tot nu toe bevinden de enkele werken van Jodorowsky die ik heb gelezen altijd heerlijk buiten de gebruikelijke paden. Dat is precies wat mij in zijn werk zo aanspreekt.
BeantwoordenVerwijderenDit werk lijkt mij ook geweldig. Maar 300 bladzijden? Is dat niet vervelend lezen? Of lees je dan aan tafel? Het lijkt me nogal zwaar.