Het Boekenweekgeschenk Leon & Juliette, geschreven door Annejet van de Zijl, begint met een duel: twee mannen staan tegenover elkaar en mogelijk zal een van de twee het niet overleven. We schrijven 1829.
Dat doet denken aan het begin van Meester Mitraillette van Jan Vantoortelboom, waarin de hoofdpersoon in de openingsscène voor het vuurpeloton staat. Daar loopt het dus allemaal op uit, weet je als lezer. Tijdens het lezen van het hele boek vermoed je dat het slecht afloopt met de hoofdpersoon.
Bij Van der Zijl is die afloop niet zo zeker. De hoofdpersoon kan het immers ook overleven. Je weet wel dat dit duel uiteindelijk nog een keer moet voorkomen. De scène is een proloog; het hoofdstuk is dan ook niet genummerd.
Naar Amerika
Van der Zijl schetst de geschiedenis van de Nederlander Leon Herckenrath, die geboren wordt in 1800. Op zijn achttiende gaat hij naar Amerika, waar hij al snel ernstig ziek wordt. Hij wordt liefdevol verzorgd door een negenjarige slavin, Juliette, die hij uit dankbaarheid vrijkoopt en met wie hij uiteindelijk ook zal trouwen.Hun leven zal zich voor een groot deel afspelen in Charleston, in South Carolina, waar de slavernij nog veel krediet heeft. Uiteindelijk wordt Leon burgemeester van Monster en Juliette (een dubbelbloed) wordt zo als niet-witte burgemeestersvrouw, wat zeker iets bijzonders zal geweest zijn.
Van der Zijl heeft weer heel wat bronnen doorgespit en zo heeft ze veel informatie boven water gehaald. Ze is zorgvuldig met het invullen van de open plekken. Bij een bewering die aannemelijk is, maar waarvoor ze geen bron heeft gevonden staat altijd 'misschien' of 'wellicht'.
Zweepslagen
Ze schetst het leven van Leon Herckenrath, maar ook de tijd waarin hij leeft. Die was nogal schokkend. Niet alleen kon hij niet openlijk laten merken dat Juliette zijn partner was, maar er werden ook onzinnige wetten afgekondigd om de tot slaaf gemaakten te blijven onderdrukken. Op een gegeven moment konden ze zelfs zweepslagen krijgen als ze 'hallo' riepen op straat.Er zit wel een zeker verhaal in Leon & Juliette, maar het leest toch ook heel erg als een non-fictiewerk. Wel een boekje dat goed te lezen is, overigens. Van der Zijl maakt zinnen die lekker lopen, zodat je wel wilt doorlezen. Doordat, soms op de voorgrond, soms op de achtergrond, de twee personen uit de titel te volgen zijn, is er ook een lijn die je kunt volgen.
De andere lijn is die van de stad Charleston, stad in het zuiden, in een tijd dat er steeds meer kritiek komt op de slavernij. Uiteindelijk zal dat zelfs tot een burgeroorlog leiden.
Nawoord
Van der Zijl kondigt in het nawoord een wat groter werk aan, met hetzelfde onderwerp, en dat lijkt me een goed idee. Als je zo veel boven water hebt gehaald, moet je ook de ruimte krijgen om dat te etaleren.In dat nawoord benadrukt ze dat niet de CPNB en niet Uitgeverij Querido verantwoordelijk is voor de keuzen die ze gemaakt heeft. Zou ze opdracht gekregen hebben tot deze explicitering? Verwachtte de CPNB problemen over een woord als 'mulatin?' Maar dat woord past wel in de beschreven tijd.
Van der Zijl er is natuurlijk op gespitst dat alles historisch klopt. Wel schrijft ze dat 'men donkere mensen bijna uitsluitend kende van plaatjes in aardrijkskundeboeken'. Ik vroeg me af of die er al waren aan het begin van de negentiende eeuw. Het vak aardrijkskunde werd pas in 1857 verplicht. Maar goed, zelfs dat soort feitjes kan je aanzetten om dingen op te zoeken en je verder te verdiepen in de beschreven tijd.
Eerder deze week schreef ik over het christelijke Actieboek. Ik kan me voorstellen dat er Boekenweekgeschenken zijn geweest waarmee scrupuleuze christenen problemen hebben gehad. Maar dat zal niet gelden voor Leon & Juliette, neem ik aan.
Eigenlijk ben ik wel benieuwd naar de uitgebreidere versie, compleet met fotokatern. Dat moest ik dan toch maar eens aanschaffen. De eerste drie boeken van Van der Zijl heb ik gelezen (Jagtlust, Anna en Sonny Boy), maar daarna heb ik haar werk een beetje verwaarloosd. Tijd om daar verandering in te brengen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten