Het resultaat van zalvend beleid?

Ebru Umar is terug in Nederland en ze was te gast bij Jeroen Pauw. Ik heb dat niet rechtstreeks gezien, doordat ik nauwelijks televisie kijk, maar ik las het op Joop. Daar was het filmpje geplaatst waarin Pauw een kwartier lang een gesprek heeft met Umar. De tekst die erbij geplaatst is, begint met:

Ebru Umar, de Turks-Nederlandse columniste die door de Turkse overheid werd vastgehouden omdat ze ‘beledigende’ tweets de wereld in stuurde, is van mening dat er een dubbele standaard moet komen voor het Nederlanderschap. Dat verklaarde ze bij Pauw. Ze klaagde dat veertig jaar ‘zalvend beleid’ ertoe geleid heeft dat ze door andere Turks-Nederlanders werd aangegeven bij de Turkse autoriteiten. Ze wil dat er eisen aan het Nederlanderschap worden gesteld en dat er extra eisen moeten zijn als er sprake is van naturalisatie. Zo vindt ze bijvoorbeeld dat iemand met een Nederlands paspoort een buitenlandse leider niet ‘beter’ mag vinden dan de Nederlandse premier. 

Die tekst geeft aardig weer wat er gezegd is, al twijfel ik over die 'dubbele standaard'. Als je de tekst leest, heb je de indruk dat wat Umar gezegd heeft, een betoog is, een consistent geheel. Dat is het niet. Het was een talkshow, waarbij ze reageerde op vragen en waarbij ze te hooi en te gras wat gezegd heeft over Turkse Nederlanders, inburgering, naturalisatie en wat zij 'zalvend beleid' noemt. 

Het is dan ook de vraag of je iemand mag houden aan wat hij (zij, in dit geval) gezegd heeft. Als ze het allemaal van tevoren had kunnen bedenken, had ze het misschien anders verwoord. Een paar dingen zal ze ze achteraf toch wel bevestigen, vermoed ik: ze vindt dat het Nederlandse beleid gefaald heeft en ze wil eisen stellen aan buitenlanders die genaturaliseerd willen worden.

Falend beleid?

Heeft het Nederlandse beleid met betrekking tot van oorsprong Turkse Nederlanders gefaald? Umar noemt de zaken waar zij mee geconfronteerd wordt: dat veel Neder-Turken (zoals zij ze wel genoemd heeft) Erdogan steunen en haar zelfs verklikt hebben. Dat zij daar boos over is, snap ik wel. Ze moest immers zeventien dagen in Turkije verblijven, zonder dat ze de vrijheid had het land te verlaten. 

Veertig jaar zalvend beleid heeft opgeleverd dat ik zeventien dagen vast zat, zegt ze (ik parafraseer). Dat is wel kort door de bocht. Het Nederlandse beleid wordt hier als directe oorzaak gezien van hoe Turkse medelanders zich in deze kwestie gedragen hebben of nog steeds gedragen. 

Vergelijkingen zijn altijd link, omdat ze nooit helemaal opgaan. Maar ik waag me er toch aan. Van tijd tot tijd zijn er op de Nederlandse wegen ernstige ongelukken. Nog nooit heb ik daarbij iemand de handen ten hemel zien heffen en vertwijfeld horen vragen: waar is dat Nederlandse verkeersveiligheidsbeleid goed voor geweest als er nog steeds ongelukken gebeuren?

Misschien moeten we bescheidener zijn. Beleid heeft altijd een beperkte invloed op individuele mensen. Er vallen aardig wat verkeersslachtoffers, meer dan door terrorisme, maar we zijn niet bang als we in een auto stappen: de meeste keren gaat het goed. Het beleid moet afgerekend worden op het grootste effect, niet op de uitzonderingen. Ondanks de kans op een ongeluk, zijn de Nederlandse wegen relatief veilig. 

Ook wat betreft de integratie van Turkse Nederlanders moet het beleid niet afgerekend worden op degenen die Umar verklikt hebben of degenen zich afzetten tegen de Nederlandse staat. Wie even de klep van zijn laptop dichtdoet en de straat op gaat, komt weinig problemen tegen met Turkse Nederlanders. En wie het Jaarrapport Integratie 2014 bij het CBS opzoekt, stuit bijvoorbeeld op dit staatje:

In tien jaar tijd is het instroompercentage in het hoger onderwijs bij Turkse Nederlanders het meest gestegen: van 27 naar 48. Dat wil niet zeggen dat nu alles goed gaat, dat wil ook niet zeggen dat er geen problemen zijn, maar daartoe heeft dat 'zalvende' beleid dus ook geleid. 

Mogelijk heeft Ebru Umar wel gelijk: misschien geeft het mij een prettiger gevoel als ik denk dat alles goed gaat en misschien kijk ik liever niet naar de problemen. Het kan zijn dat ik daar meer oog voor zou moeten hebben. Maar de positieve uitkomsten van het beleid niet noemen, geeft ook een vertekend beeld. 

Eisen bij naturalisatie

En dan dat eisen stellen aan mensen die genaturaliseerd willen worden. Het probleem van Umar zal er niet door opgelost worden. De mensen die haar verklikt hebben, zijn voor een groot deel in Nederland geboren en hebben uit dien hoofde een Nederlands paspoort. 

Het stellen van eisen ten aanzien van iemands opvattingen vind ik verder een glibberig pad, waarop ik mij niet wil begeven. Ik denk dat het Nederlanderschap afhankelijk moet zijn van meetbaarheden: hoe lang iemand in Nederland is, of hij of zij een Nederlandse echtgenoot heeft enzovoort. 

In de Rijkswet op het Nederlanderschap, gedateerd 31 maart 2016, (artikel 6, vanaf lid 2) las ik echter wel: 

Iemand die Nederlander wil worden, moet dus een 'verklaring van verbondenheid' afleggen. Dat gaat verder dan wat ik zelf verzonnen zou hebben, maar ik geef toe dat je je kunt afvragen of we iemand Nederlander moeten maken die zich niet verbonden voelt met het land. 

Ik zou eerder de nadruk leggen op lid 4: dat je iemand geen Nederlander maakt waarvan je ernstige vermoedens hebt dat hij een gevaar oplevert. Die vermoedens moeten dan wel onderbouwd worden. 

Van iemands opvattingen, iemands voorkeuren, zou het Nederlanderschap niet mogen afhangen. Ook bij mensen die in Nederland geboren zijn, lopen de opvattingen immers uiteen: je mag voetbalfan zijn of een schijthekel aan voetbal hebben; je mag vinden dat wij zoveel mogelijk vluchtelingen op moeten nemen of dat wij de grenzen voor vluchtelingen moeten sluiten; je mag Erdogan een schurk vinden of een held; je mag christen of satanist zijn. 

Zolang mensen binnen de grenzen van de wet blijven, kun je de discussie met ze aangaan, om te laten weten dat je het wel of niet met hen eens bent. Misschien zul je ze overtuigen, maar waarschijnlijk niet; mensen geven hun overtuigingen niet zo gauw op. Als mensen niet binnen de grenzen van de wet blijven, hebben we het strafrecht om hen te corrigeren.

Een verklaring van verbondenheid lijkt mij niet meer dan symboliek. Natuurlijk tekent iedereen die verklaring, maar het is niet mogelijk om iemand daaraan te houden en dat lijkt me maar goed ook. Willekeur ligt op de loer. 

Op Facebook kom ik dagelijks berichten tegen, naar ik inschat van autochtone Nederlanders, die enorm afgeven op 'de heren politici' die volgens hen het land naar de knoppen helpen. Ik schreef over hen in de column: 'Ik ben woedend'. Zouden zij de verklaring van verbondenheid willen tekenen?

Ebru Umar zei bij Pauw dat Turkse mensen niet genaturaliseerd zouden mogen worden als ze Erdogan beter vinden dan Mark Rutte. Ik weet dat ik hier haar standpunt verteken: ze formuleerde het algemener, maar iedereen dacht (vermoed ik) aan de situatie van Turkse Nederlanders. Misschien doelde ze op de volgende situatie: een Duitser woont al jaren in Nederland en wil nu het Nederlanderschap aanvragen. Krijgt hij dat niet als hij Angela Merkel beter vindt dan Mark Rutte? Dat lijkt me sterk.

Over het onderwerp is natuurlijk meer te zeggen. Op Joop stond 'fijntjes', naar aanleiding van de eisen die Umar gesteld wil hebben aan nieuwe Nederlanders: 

Daarmee lijkt ze onbewust een soortgelijk beleid als Erdogan voor te staan maar dat werd in het gesprek verder niet aan de orde gesteld.

Daar zit wel iets in, maar ik vind het ook een beetje flauw. We moeten de context van de talkshow niet uit het oog verliezen. Daarin roept iemand wel eens wat. 

Naar aanleiding van dat gesprek vroeg ik me wel af hoe ver inburgering en integratie  moet gaan. Het is prettig als mensen integreren, maar moeten we dat ook eisen als die mensen geen overlast veroorzaken?

Ik herinner me een interview met de weduwe van ds. J. Pannekoek. De dominee vertrok naar Chilliwack in Canada, maar overleed al na enkele maanden (in 1971). De exacte bron kan ik niet meer terugvinden, maar ik vermoed dat de weduwe Pannekoek al meer dan vijfentwintig jaar in Canada woonde, toen ze het interview gaf. Ze sprak toen nog alleen maar Nederlands en kon haar kleinkinderen niet verstaan. Dat vond ik triest, maar is zij daarmee tot overlast in het land waarin ze zich bevindt?

Over dit soort gevallen kunnen we van mening verschillen. Integratie is een mooi streven, dat we steeds in het oog moeten houden, maar geen eis die we moeten stellen, lijkt me. Verder heb ik het idee dat de wens tot integratie steeds meer vervangen wordt door de eis tot assimilatie. Daar moeten we het misschien een andere keer nog over hebben.