De wereld volgens Hein de Kort (deel 5)

Bij het scrollen of bladeren kom je van tijd tot tijd een cartoon tegen en meestal is dat prettig: een cartoon vergt minder leestijd dan een column, is meestal vermakelijk en zet je soms aan tot denken. Dat pik je dan in korte tijd mee. 

De cartoons van Hein de Kort staan vaak dicht bij de actualiteit. Met alleen de actualiteit weergeven ben je er natuurlijk niet. Om de lezer/kijker aan het lachen of aan het denken te krijgen moet de aanleiding uitvergroot worden of een mogelijk gevolg in het absurde getrokken worden. Vaak bekijkt De Kort het onderwerp net van een andere kant, waardoor het licht dat erop valt ook van een andere kant komt. 

Mix van groot en klein

Uitgeverij Sherpa geeft de cartoons van De Kort uit in jaarbundels en nu is De wereld volgens Hein de kort, Deel 5 verschenen. De onderwerpen zijn allemaal nog bekend: de waterschapsverkiezingen, het dassenprobleem bij de spoorwegen, racisme bij de politie, het WK voetbal in Qatar, de oorlog in Oekraïne. Tussen de grote onderwerpen, waarover veel nieuws is, door zijn er de lichtere: Nationale zwaaidag, Linkshandigendag, Influencer wil 's werelds grootste lippen en jukbeenderen, Ballon maakt noodlanding op voetbalveld. Meestal zijn het gebeurtenissen die me indertijd zijn ontgaan. De Kort maakt een mooie mix van het grote en het kleine. 

Een goede cartoon is gebaseerd op een goed idee en dat krijg je niet zomaar. Aan de ene kant moet de tekenaar een zekere betrokkenheid hebben bij het onderwerp, maar hij moet ook afstand kunnen nemen. Die afstand schept ruimte voor de ironie. Een goede cartoonist weet ook die afstand tot zichzelf te bewaren, waardoor hij ook zijn eigen opvattingen kan relativeren. Hij draagt weliswaar opvattingen uit, maar laat de lezer daarom ook lachen. 

Alles komt goed!

Bij De Kort moet ik vaak lachen. Een voorbeeld: boven het onderschrift 'Kortom, alles komt goed!' zien we premier Rutte die de volgende tekst uitspreekt: 'En er zijn vergaande plannen om geluk te privatiseren. De marktwerking zal er dan vanzelf voor zorgen dat het voor iedereen bereikbaar wordt.' 

Het grappige zit hem in verschillende dingen. Ten eerste het met elkaar in verband brengen van geluk en marktwerking en verder de voorspelling dat juist door die marktwerking iedereen gelukkig zal worden. De Kort laat hiermee zien hoe doorgeschoten het idee van marktwerking is en premier Rutte is daar de verpersoonlijking van. Zijn kabinetten leken zich juist helemaal niet om het geluk van mensen te bekommeren en in feite is het kabinet (ver na het verschijnen van deze cartoon) gevallen omdat de VVD weigerde oog te hebben voor het ongeluk van mensen. 

In een sobere tekening (een man achter een lessenaar leest een tekst voor) peilt De Kort hier een van de fundamentele tekortkomingen van onze politiek. En toch is het ook om te grijnzen. Tenminste als je niet al te veel moet hebben van het neoliberale denken. 

Dicht bij de lezer

Vaak brengt De Kort de problemen terug tot behapbare schaal: wat merken de mensen als jij en ik ervan. Daarmee haalt hij de lezer/kijker dichter naar het onderwerp. Die kan zich makkelijker identificeren met de doorsnee mensen die opgevoerd worden. Niet-ideale huwelijksrelaties komen geregeld terug. Die kennen we ook al uit de belevenissen van Dirk en Desiree, waarbij de man vaak de onderliggende partij is. In de cartoons in deze bundel gaat het vaak over Piet en Riet. Als Riet meehelpt met koken voor Turkije en Syrië, zegt Piet: 'Schat, zou je dat wel doen? Die mensen hebben net een aardbeving achter de rug. Het woordje 'schat' is daarin subtiel: Piet zegt het ook maar met goede bedoelingen. 

In de manier van tekenen is De Kort in al zijn tekeningen herkenbaar: een lijn die niet strak is en niet vloeiend.  Die lijkt een zekere snelheid te verraden, net als de inkleuring, die niet heel precies de lijnen volgt. Het geeft losheid aan de tekening. De compositie trekt eigenlijk nooit de aandacht, maar die is altijd in orde. Er is harmonie, evenwicht, in de opzet en de aandacht van de kijker/lezer wordt meteen naar de belangrijke punten geleid. 

Deze vijfde bundeling van cartoons is weer heerlijk. Je weet wat je krijgt, namelijk veel De Kort: scherpe observaties, licht gebracht. Die vertrouwdheid is prettig. Tegelijkertijd is elke cartoon weer een verrassing. Tenminste bijna elke cartoon. De woordspeling 'Refolutie' is al heel oud en die had van mij achterwege mogen blijven. Maar vaak zijn de cartoons fris, ook als de aanleiding niet meer actueel is. 

Achter op de bundel wordt De Kort een criticaster genoemd en daarmee doen we hem tekort. Een criticaster is een muggenzifter, een vitter (zie ook hier), maar De Kort geeft van tijd tot tijd stevige kritiek. Maar wel met een opgewekt gemoed. Dat maakt zijn cartoons verteerbaar voor veel mensen. Er is al genoeg gezeur en zurigheid. Je kunt ook vriendelijk blijven, zonder mild te zijn. Dat bewijst deze bundel maar weer. 

De wereld volgens Hein de Kort, deel 5. Uitgeverij Sherpa. 2023, 160 blz. € 19,95 (paperback)

Eerder schreef ik over:

De wereld volgens Dirk en Desiree. Deel 1

De wereld volgens Hein de Kort. Deel 1