Eeuwig 1913 (Marcel Ruijters)

Bij de titel Eeuwig 1913 weten we al waar het nieuwe boek van Marcel Ruijters ons zal doen belanden. Tijd die vastgezet is in 1913 kwamen al tegen in Pola en dat personage kwam ook al voor in Het 9e eiland.

Pola zit in dit nieuwe boek nog steeds vast in 1913. Ze is trambestuurder geworden en gaat om met enkele avantgardisten. We herkennen meteen Paul van Ostaijen. Een ander personage verwijst naar de Franse 'literaire gek' Raymond Roussel, vertelt het nawoord. Die naam zegt me dan weer niks. Verder komen we Henri Michaux tegen en Madame Blavatsky, de theosofe. Het is een bont en boeiend gezelschap.

Trambestuurster

Dat Pola een tram bestuurt, zegt misschien ook wel wat: je bent bestuurder, maar de route die je af zult leggen, ligt al vast. Dingen gaan zoals ze gaan en misschien heeft de menselijke geest daar niet zo veel invloed op.

Door het verhaal loopt verder nog een wezen uit Lemurië, half vlees, half geest en half vrouw, half man.  Ook hier weer wordt er gespeeld met grenzen en het doorbreken ervan.

Avantgardisten zijn hun tijd vooruit en zijn bij voorbaat onbegrepen. De buitenwereld zal het afwijkende al gauw bestempelen als gek. Pola komt dan ook in een inrichting terecht, die ook weer een wereld op zich is. Maar in tegenstelling tot het jeugdboek Hoe Mieke Mom haar maffe moeder vindt van Guus Kuijer, waar de wereld gek geworden lijkt en Mieke vindt het geluk pas tussen de gekken, is het verblijf voor Pola een marteling. Ze komt er overigens nog een oude bekende tegen, die ook alleen maar als freak wordt gezien. Gelukkig kan ze ontsnappen.

Stijging van de zeespiegel

Bijna aan het einde van het boek is de zeespiegel enorm gestegen, zodat mensen op het dak van hun huis leven. Het lijkt even alsof we niet in 1913 leven, maar in een nabije of verre toekomst.

De boeken van Ruijters zijn, ik schreef het al eerder, avonturen. Ze zijn humoristisch en speels, maar de speelsheid is niet vrijblijvend. Er is ook een altijd serieuze grondtoon, waarbij de grote vragen niet geschuwd worden.

Daarbij komt dat de lezer veel zelf mag doen. Er zit altijd lucht in de verhalen van Ruijters, zodat je zelf kunt ademhalen en zelf kunt nadenken over dicht bij de natuur leven of in de stad, over terug naar verleden willen of gericht zijn op de toekomst, over het leven in eigen hand hebben of de trambaan van het leven moeten volgen.

In ieder geval raak je gefascineerd door de wereld van 1913, die veel mogelijkheden blijkt te hebben. Juist de mensen in de omgeving van Pola zijn bezig het leven en de kunst te verkennen en wegen te gaan die niemand voor hen betreden heeft.

De stijl van Marcel Ruijters is vertrouwd krachtig: forse lijnen, de karakteristieke ingevallen koppen. En natuurlijk is er het verhaal, zoals alleen hij het kan bedenken.

Titel: Eeuwig 1913
Tekst en tekeningen: Marcel Ruijters
Uitgever: Sherpa
Haarlem, 2020. 176 blz. gebonden € 24,95