Man en paard liggen dwars (Mestrik)

Het is altijd prettig als men in een gesprek niet in vaagheden blijft hangen, maar man en paard noemt en zeker als het gaat over de strip van Mestrik (Meinte Strikwerda). Daarvan is nu deel 3 verschenen: Man en paard liggen dwars. 

De cover is sober gehouden: alleen hoofdfiguren, tegen een rode achtergrond, die naar boven toe donkerder kleurt. Een beetje kaal is het wel. Aan de andere kant worden we ook meteen bepaald om wie deze strip draait: een ridder (Man), een paard (Paard) en een witte draak (De Witte Draak). 

Antropomorf

Het paard en de draak spreken, wat ze menselijke trekjes geeft. Dat antropomorfe is aan meer dingen te merken: het paard heeft een soort van voetjes en de draak heeft mensenhanden en mensenvoeten en draagt bovendien een zonnebril. Verder heeft hij de bouw van de mens (op de staart en de kop na). 

Het sprekende paard staat op nagenoeg hetzelfde niveau als de ridder. Daarom zoekt hij ook zelf zijn weg; er zijn geen teugels waarmee de ridder hem in bedwang kan houden. De ridder draagt een harnas, maar heeft dunne armen en benen, waardoor hij allerminst als ijzervreter overkomt. 

Man en paard jagen steeds op de Witte Draak, maar zullen hem nooit te pakken krijgen. Zoals De Generaal nooit de macht zal grijpen, de Grote Boze Wolf nooit de drie biggetjes zal opeten en Grootvizier Iznogoedh nooit kalief zal worden in plaats van de kalief. We hebben dus al bij voorbaat te maken met een loser, maar wel een aangename loser, die voluit de sympathie van de lezer heeft. Je kunt je met anti-helden immers vaak gemakkelijker identificeren dan met helden. 

Grapdichtheid

De verhalen in dit derde deel beslaan minstens een pagina, maar kunnen ook uitlopen op avonturen van drie, vier of vijf bladzijden. Bij een gagstrip gaat het vaak om het laatste plaatje. Dat is bij Man en paard minder nadrukkelijk. De grapdichtheid is hoger, zodat je ook tussendoor steeds grappen krijgt. Het zijn de stenen waarop je stapt als je de rivier van het verhaaltje oversteekt. 

De personages zijn op zich al grappig: de ridder die zowel sukkelig als slim kan zijn, het eigenzinnige paar,  de witte draak die ook nog vegetarisch is (en die heel erg van bloemetjes houdt). Maar net als bij bijvoorbeeld De Generaal moet er in een strip die elke keer hetzelfde verhaal vertelt, wel steeds zuurstof aangevoerd worden om leven in de verhalen te houden. 

Dat gebeurt door nevenpersonages. De belangrijkste in dit verhaal zijn Madame Zelda, een waarzegster, en een indiaan, die regendansen uitvoert, maar ook niet terugschrikt voor het veroorzaken van andere weertypen. Soms staat de verhaallijn van deze personages bijna los van die van Man en Paard, zodat het lijkt alsof je al binnen het album een spin-off hebt. 

Stripconventies

Ridders situeren we in de middeleeuwen, maar in een strip kan alles en zo zien we de personages ook aanschuiven bij De Wereld Draait Door. Die (on-)mogelijkheid wordt overigens ook binnen het verhaal ter sprake gebracht, zoals vaker de stripconventies mede onderdeel van het verhaal vormen. Er is bijvoorbeeld ook een gesprek over censuurbalkjes. 

Intussen heeft Mestrik met Man en paard een eigen wereld geschapen: een historische setting met fantasie-elementen en vooral ook met humor. Hardop lachen om een strip lukt mij meestal niet, maar breed grijnzen wel en dat gebeurt geregeld bij het lezen van de strip. 

Leuk zijn ook de verwijzingen naar andere strips. Dat gebeurt het nadrukkelijkst naar Olivier B. Bommel en Tom Poes, die letterlijk rondlopen in een van de avonturen en bij Asterix. Grappig zijn ook de aanbevelingen (of de kritische opmerkingen) van strippersonages achter op het album. Het zijn er een hele rij, van De Generaal tot de Rode Kater en van Roodhaar tot Donald Trump. 

Bloopers

Ten slotte is er nog een toetje: enkele bladzijden met bloopers, die suggereren dat sommige verhaaltjes in een eerdere versie anders afliepen. Alsof we een kijkje achter de schermen krijgen en een eerdere take van het verhaal te zien krijgen. Bij films, op dvd, maar soms ook op het bioscoopscherm, gebeurt dat vaker, maar in de strip kende ik het nog niet. 

Het is te hopen dat de Witte Draak nog lang rond mag huppelen in de wereld van Mestrik en dat Man en Paard nog lang achter hem aan mogen zitten. We zullen de pogingen om de draak te vangen geamuseerd volgen. 

Titel: Man en Paard liggen dwars

Tekst en tekeningen: Mestrik

Uitgever: Personalia

Leens 2020, € 8,95; 48 blz. softcover

(fragment)

Podcast: Moordzaken, De PuriteinenPodcast

 

Moordzaken

Carrie en Eddy houden van 'true' crime en dat dragen ze uit in de podcast Moordzaken waarin ze spraakmakende moordzaken bespreken. In alle afleveringen valt een dode, al is het niet altijd zeker of het een moord betreft. 

Tot nu toe heb ik vier afleveringen beluisterd. Carrie en Eddy hebben, net als Bassie en Adriaan, geen achternamen en ze worden verder ook niet geïntroduceerd. In de tweede aflevering wordt verteld dat ze studiegenoten zijn en al in de eerste aflevering is verteld hoe ze zich voorbereiden op de uitzending: afzonderlijk van elkaar gaan ze, meestal digitaal, op onderzoek uit. Soms wordt de plaats van de misdaad bezocht. 

Vaste elementen

Er zijn wat vaste elementen in de afleveringen. Er wordt verteld wanneer de (vermeende) moord plaatsvond en ook wat er toen zoal in het nieuws wat. Welke functie dat heeft, is onduidelijk, omdat het meestal niet uitmaakt of de moord in 2007 of 2017 plaatsvond: de context in de tijd blijkt meestal niet belangrijk. Welk nummer er bovenaan in de top 40 staat, wordt ook altijd even genoemd, maar ook daar wordt niets mee gedaan. 

Soms wordt er ook iets aan de actualiteit gedaan (Van Halen overleden), wat bij een podcast, die op elk moment beluisterd kan worden zinloos is. Maar blijkbaar vinden de makers het belangrijk. 

Carrie en Eddy wisselen elkaar vlot af bij het vertellen en vullen elkaar gemakkelijk aan. Doordat er een mannen- en een vrouwenstem is, is het onderscheid tussen de stemmen duidelijk en is er ook lekker wat afwisseling. Eddy is wel altijd slecht bij stem, maar daar luister je op den duur toch wel doorheen. 

Enthousiasme

Enthousiast vertellen ze hoe de waarschijnlijke toedracht van de moord is. Daaruit blijkt dat ze zich goed in de casus hebben ingelezen. Het enthousiasme is soms ook wel bedenkelijk: alsof het lekker is om over een moord te praten. Een vergelijkbare podcast is De stemmen van assisen, waar op een veel ingetogener manier over misdaad wordt verteld. 

Soms is er wat speculatie, soms is het taalgebruik niet helemaal nauwkeurig ('Dat gaat helemaal nergens over', iemand met 'een psychische achtergrond'), maar over het algemeen kun je als luisteraar wel meegaan in het verhaal. Door de betrokkenheid van de makers, word je bij het onderwerp gehouden.

In aflevering vier is er een klein stukje reportage ter plekke. Die voegt niet zo heel veel toe aan wat er verteld is. Daar was misschien wat meer uit te halen geweest. 

De afleveringen zijn wel lang: soms bijna een uur. Ik had de indruk dat met wat meer overleg vooraf het geval ook in twintig minuten geschetst had kunnen worden. 

Meedenken

Het is de bedoeling dat de luisteraar zelf ook gaat meedenken, maar daar wordt verder niet zo veel mee gedaan. Na de eerste aflevering wordt verteld dat er veel reacties zijn binnengekomen, maar niet wat die reacties dan zijn. 

Soms wordt er wat voorkennis vereist die mij ontbrak. Zo kwam de naam Koen Everink mij niet meteen bekend voor en als er wordt gezegd dat hij een verleden heeft met Badr Hari is mij niet meteen duidelijk waar dan precies op gedoeld wordt. In die aflevering gaat het ook over sporters die poker spelen en dan wordt ene Fatima genoemd ('natuurlijk') zonder te vertellen over welke Fatima het gaat. Misschien moet je geregeld tv kijken om dat allemaal wel te weten. 

Ik denk niet dat ik alle afleveringen ga beluisteren. Misschien pik ik nog wel hier en daar een krent uit de pap. Wie van 'true crime' houdt, zal zeker aan zijn trekken komen. Voor mij zijn de afleveringen wat te lang om me geboeid te kunnen houden en ik vind ook dat te moord net iets 'te lekker' wordt voorgesteld. Als er een moord gepleegd is, wordt er bijvoorbeeld verteld dat de relatie die het slachtoffer had al wel erg slecht is, alsof moord dan ook een voor de hand liggende uitkomst is. Dat normaliseren van een extreme daad staat me ook wat tegen. Waarschijnlijk behoor ik niet helemaal tot de beoogde doelgroep. 

De PuriteinenPodcast

Veel podcasts probeer ik een keer, om erachter te komen wat ze behelzen. Zo verging het me met De PuriteinenPodcast. Bij 'puriteinen' is mijn eerste associatie de titel van een roman van Vestdijk: Puriteinen en piraten, waarbij ik niet meer zeker weet of ik die gelezen heb. Misschien wel, maar het kan ook zijn dat ik Rumeiland las. Het boek dat ik decennia geleden las (in de jaren tachtig als Salamander uitgekomen) viel me indertijd wat tegen. Maar dat heeft allemaal niets met deze podcast te maken. 

De PuriteinenPodcast is een podcast van het Reformatorisch Dagblad. Hier vind je alle afleveringen. Er wordt in uitgelegd wie of wat een puritein is en we krijgen een lesje geschiedenis over The Pilgrim Fathers en wat die met Nederland te maken hadden. Over de reis met de Mayflower is best wat bekend, maar het was boeiend om alles nog eens goed op een rijtje te krijgen, met details die nieuw voor mij waren. 

Soms ligt de nadruk meer op de geschiedenis, soms meer op de theologie. Hier en daar worden er lijntjes naar het heden getrokken: kunnen wij nog wat leren van deze puriteinen? Informatief en afwisselend. Niet alleen voor mensen die in religie zijn geïnteresseerd, maar zeker ook voor hen die een blik in de geschiedenis willen. Hoe gingen deze kolonisten bijvoorbeeld om met de oorspronkelijke bewoners van Amerika?

Podcastmakers

De presentatoren zijn Albert-Jan Regterschot en Steven Middelkoop. Ik kan ze niet uit elkaar houden, al merk ik wel dat het verschillende stemmen zijn. Ik denk dat dat komt doordat ze vaak niet een echt gesprek hebben, maar informatie doorgeven waarvan ze beiden steeds een stukje doen. Soms is dat gesprek er trouwens wel. In ieder geval hebben de presentatoren niet de neiging om zich te profileren en stellen ze zich in dienst van wat ze over willen brengen. Dat is ook wel eens prettig. 

Verschillende keren is er een gast die zich verdiept heeft in een deelonderwerp. In de tweede aflevering is dat bijvoorbeeld Roelof Bisschop, die we als politicus kennen. Dat geeft meer dynamiek, al houdt het voor een deel de vorm van een gastcollege. Meestal wordt het niet een gesprek waarbij de deelnemers ook ter plekke aan het nadenken zijn. Maar waarschijnlijk is dit gewoon niet zo'n soort podcast. 

Er staan nu zes afleveringen online en er komt een tweede seizoen, waarbij er vooral gekeken wordt naar Europa. Naar Schotland waarschijnlijk, maar we zullen ook wel informatie krijgen over het Piëtisme in Duitsland of Nadere Reformatie in Nederland, gok ik. Ik ga weer alle afleveringen beluisteren. 

Metro 2033 (Dmitry Glukhovsky / Peter Nuyten) Deel 1: Daar waar de wereld ophoudt

Intussen zijn er zo veel films en strips die zich 'post-apocalyptisch' noemen, dat we er automatisch beelden bij krijgen: een wereld die door een ramp verwoest is en een groepje overlevers dat zich moet zien te redden. We zien desolate landschappen, autowrakken, vernielde gebouwen.

Het genre heeft blijkbaar iets aantrekkelijks. Aan de ene kant wordt er inventiviteit gevraagd om je met beperkte middelen te kunnen redden en aan de andere kant bestaat de mogelijkheid om samen iets nieuws op te bouwen, nu de oude structuren niet meer bestaan. Ook speelt de gedachte dat in tijden van extreme spanning de ware aard van de mens bovenkomt. Zal de mens vechten voor lijfsbehoud, ook als het ten koste van anderen gaat? Of blijkt de mens juist ruimhartig en opofferingsgezind te zijn?

Roman

Dmitry Glukhovsky schreef al op jonge leeftijd de roman Metro 2033, maar vond geen uitgever die erin geïnteresseerd was. Pas nadat de roman op internet bekend werd, werd het boek in 2005 gepubliceerd, waarna het zijn weg naar een groter publiek vond. Er verschenen twee vervolgdelen en ook de gamewereld bleek interesse te hebben. Nu is het boek verstript. Het tekenwerk is van Peter Nuyten, die ook het scenario schreef op basis van de roman. Bij uitgeverij Arboris verscheen deel 1: Daar waar de wereld ophoudt. 

Ook in deze roman leven we in de tijd na de verwoesting. We schrijven 2033. Op aarde heeft een atoomoorlog gewoed, zodat er bovengronds niet te leven is. Onder Moskou houden mensen zich staande in metrostations, verbonden door een netwerk van metrolijnen. De mensen zijn verdeeld in verschillende groepen die bondgenootschappen sluiten en elkaar bestrijden. Er is ondergronds een nieuwe samenleving ontstaan. Behalve andere groepen mensen zijn er meer bedreigingen: grote ratten en verwilderde, gemuteerde wezens. 

Artjom

De jongeman Artjom Soechoj is de hoofdpersoon. Zijn oom is stationshoofd van Volksvlijt, dus Artjom ziet van dichtbij hoe de samenleving waarin hij opgegroeid is bestuurd wordt. Hij komt in contact met Hunter, die een belangrijke missie heeft. Hij vraagt van Artjom om zijn back-up te zijn: als hij niet terugkomt, moet Artjom de missie volbrengen. Daarvoor zal hij wel moeten reizen naar een ander station, Polis, met alle gevaren van dien. Artjom neemt de opdracht aan en moet die dan ook daadwerkelijk uitvoeren. 

Artjom is niet alleen een geharde strijder, hij is ook een getormenteerd figuur, die van tijd tot tijd geplaagd wordt door nachtmerries. Niet alleen maakt hem dat menselijk en misschien zelfs kwetsbaar, maar in het scenario is dat ook de gelegenheid om iets te vertellen van het verleden. Hoe meer de lezer weet van Artjom, hoe gemakkelijker hij zal meeleven. 

Het is het gemakkelijkst als je als lezer meegaat in het verhaal en de wereld accepteert waarin de gebeurtenissen zich afspelen. Wel heb ik de neiging om vragen te stellen over praktische zaken. Hoe is de voedselverstrekking in deze wereld? De stations waren al voor de verwoesting ingericht als schuilkelders, maar voor hoe lang is er eigenlijk eten? Worden er gewassen geteeld ondergronds en hoe dan? De enige verwijzing daarnaar gaat over het telen van paddestoelen en ik kan me voorstellen dat dat ondergronds kan.

De mensen zitten vrij goed in hun kleding, er zijn wapens en er zal ook brandstof zijn voor de voertuigen. Er wordt zelfs gerookt. Is er een tabaksindustrie? Het zijn vragen die naar boven komen, bij mij althans, maar waar nog niet het begin van een antwoord op gegeven wordt. Maar goed, laten we aannemen dat dat allemaal geregeld is en de situatie accepteren zoals die ons voorgesteld wordt. 

Queeste

De tocht verloopt volgens de wetten van de queeste: er doemen onderweg problemen op die overwonnen moeten worden. En of zo'n missie slaagt is natuurlijk lang niet zeker. Ook Hunter heeft het, ondanks zijn ervaring, niet gered. Omdat er een overkoepelende spanningsboog is (Lukt de missie?), heeft het verhaal richting: je houdt het einddoel in het oog en elke gebeurtenis brengt je iets dichter bij dat doel. Dat leest prettig. Aan het eind van dit eerste deel legt Artjom contact met een jonge vrouw, Michaela, wat ongetwijfeld gevolgen zal hebben voor het volgende deel. Dat maakt nieuwsgierig. 

Wel is er aardig wat tekst. Ik heb het idee dat daar nog wel wat in gekapt had kunnen worden. Wellicht heeft Nuyten daarvoor net iets te veel respect voor de roman gehad. Verschillende dialogen hadden aan snelheid kunnen winnen als ze tot de kern waren teruggebracht. Ook had de tekst op sommige plaatsen wat soberder gekund qua verwoording. Ik denk aan zinnen als: 

Het waren smerige, dodelijke, monsterlijke ratten, die recht uit de darmen van de duivel leken te komen: duistere tunnels waarvan niemand kon geloven dat die ooit door mensenhanden waren gemaakt.

Een ronkend begin met drie bijvoeglijke naamwoorden en die darmen van de duivel zijn net zo bombastisch. En waarom zou iemand niet willen geloven dat metrotunnels door mensenhanden zijn gemaakt? Ik heb het idee dat de tekst indruk probeert te maken, de stemming probeert te beïnvloeden. Maar dat moet in de eerste plaats van het goede verhaal komen en niet door een verteller die roept dat het zo smerig, zo monsterlijk, zo duivels is. Ik kan mij vergissen, maar ik krijg door dit soort passages het idee dat de roman van Glukhovsky het meer moet hebben van de wereld die opgeroepen wordt dan van de stijl. 

Tekenwerk

Het tekenwerk van Nuyten is overigens in orde: de ongepolijste wereld waarin het verhaal zich afspeelt wordt goed opgeroepen. De grauwheid van die wereld wordt ook zichtbaar in de inkleuring. Die is passend, maar na heel veel bruin en grijs/blauw (en af en toe een klein beetje rood van het bloed) verlang je wel naar wat kleuren die oplichten. 

Metro 2033 heeft wel iets eigens, doordat het zich onder Moskou afspeelt en doordat er nagedacht is over het grote concept achter de wereld waarin de personages leven: welke groepen zijn er, hoe liggen de verhoudingen, waar zijn de dreigingen? Daardoor krijg je niet alleen een beeld van de wereld rond Volksvlijt, maar ook van verder weg. Er is een zekere stabiliteit in het station, maar die stabiliteit is kwetsbaar. De mogelijkheid van een verstoring, die ook de ondergang kan betekenen, zorgt voor intensiteit. 

Misschien had er met een iets strakker scenario net iets meer in gezeten, maar liefhebbers van het genre zullen gemakkelijk meegaan met het verhaal en dan is er genoeg te beleven. 

Dossier

Achterin is er een dossiertje opgenomen, waarin uitgelegd wordt wat de weg is geweest van roman tot strip. Die bladzijden worden verlucht met potloodtekeningen van Peter Nuyten, die goed laten zien hoe hij werkt. Zo brengt hij met arceringen behoorlijk wat schaduwen aan, waardoor er weinig wit overblijft. 

Enkele van die tekeningen zijn uitgewerkt in kleur, zodat je kunt zien hoe ze eruitzien als ze helemaal af zijn. Daar zitten een paar mooie staaltjes van tekenkunst bij. Als je het album uit hebt, kun je nog een hele tijd naar die tekeningen kijken.

Ook de cover is zo'n goed uitgewerkte tekening: je ziet Artjom in zijn eentje, met achter hem de duisternis, met twee dreigende ogen. Je vraagt je af of hij het in zijn eentje zal redden. 

De serie Metro 2033 zal in ieder geval uit vier delen bestaan. Uit de volgende delen zal duidelijk worden hoe het Artjom (en Michaela?) vergaat. 

Serie: Metro 2033

Deel 1: Daar waar de wereld ophoudt

Scenario en tekeningen: Peter Nuyten, op basis van een roman van Dmitry Glukhovsky

Uitgever: Arboris

z.pl. 2020; 64 blz. € 9,95 (softcover)

Podcast: Onland, De laatste dagen van John Lennon

 

Onland

Er zijn veel podcasts die op elkaar lijken qua vorm. De vorm die mij het minst aanstaat is: een paar mensen (vaak mannen) gaan bij elkaar zitten en kletsen ergens over. Bij veel van die podcasts ben ik al snel afgehaakt (Man, man man, de Zelfspodcast, Teun en Gijs vertellen alles). 

Er zijn ook heel veel podcasts die te maken hebben met een werkelijk gebeurde misdaad. Vaak proberen de podcastmakers erachter te komen hoe de toedracht geweest is. Eerder besprak ik aardig wat podcasts van deze soort. Een greep: De Kofferbakmoord, Moord op het Oosterveld, Daders, Kwaad bloed. Sommige makers hebben wel een eigen insteek: bij Kwaad bloed wordt het verhaal ook gedramatiseerd. 

Met een podcast die techttoe rechtaan een misdaad reconstrueert is overigens niets mis, maar het is mooi als de maker iets eigens mee kan geven. Op dit moment verschijnen er afleveringen van de podcast Onland. Het buurmeisje van Joost Engelberts, Rinie Wielheesen, 12 jaar oud, werd verkracht en vermoord. Het is al decennia geleden. 

Wroeten

Het leven gaat door en nu, na zoveel jaren, vraagt Engelberts zich af hoe dat precies zat. Dat niet alleen, overigens. Hij wil ook weten wat dat gedaan heeft met de dorpsgemeenschap. Ook vraagt hij zich af of het eigenlijk wel mag, wroeten in een persoonlijk drama. Zijn de naast betrokkenen eigenlijk wel gebaat bij het oprakelen van het gruwelijke dat er vroeger gebeurd is. 

Engelberts heeft er een gedegen onderzoek van gemaakt. Daarbij stuit hij op nogal wat dingen: een tweede moord, kindermisbruik door kloosterlingen, mensen die ten onrechte aangezien werden voor een dader. Hij moet heel wat moeite doen om het politiedossier boven water te krijgen en dan blijkt het bovendien niet compleet te zijn. 

Onland is een goede podcast geworden: prettige ondersteuning van de tekst (door geluiden en muziek) en de gesprekken zijn ook echte gesprekken, zodat je het idee hebt dat je erbij bent als Engelberts aan de keukentafel mensen vraagt naar hun ervaringen en herinneringen. 

Zwaar aangezet

In de verbindende teksten zet hij zaken soms onnodig zwaar aan. Omdat de inhoud al zwaar genoeg is, is dat onnodig. Terughoudender teksten hadden net zo goed gewerkt. Een voorbeeld: mensen met de namen Bennie en Jan worden ten onrechte vastgehouden (niet tegelijkertijd). De tweede overkomt hetzelfde als het eerste, maar met 'het grote verschil', zegt Engelberts dat het niet om dezelfde persoon gaat. Tja. De aanduiding 'het verschil' had volstaan.

Ook heeft Engelberts de neiging om te zeggen dat hij iets gaat vragen voordat hij een vraag gaat stellen: 'Dan heb ik nog een domme vraag', 'Ik heb nog één vraag'. In een aflevering kwam ik zoiets zelfs drie keer tegen. 

Het verschil tussen deze podcast en soortgelijke podcasts is de persoonlijke betrokkenheid van de maker. Hij maakte deel uit van de gemeenschap waarin het gebeurde. Degenen die Rinie van dichtbij hebben meegemaakt, kent hij. Hij weet waarover zijn gesprekspartners het hebben. Die gemeenschap zit nog steeds ergens in hem en op het moment dat hij teruggaat in de tijd, is hij ook weer terug in zijn eigen jeugd. 

Hoeveel afleveringen er nog volgen, weet ik niet. In ieder geval kijk ik uit naar deel 5. De eerste vier vind je hier.

De laatste dagen van John Lennon

Er is een cartoon van een bejaardenhuis waarin oude mannen tegen elkaar schreeuwen: 'Beatles!' 'Stones!' Blijkbaar zijn de fans verdeeld in twee groepen en kun je niet voor allebei zijn. Ik denk dat ik nog net te jong was voor de keuze. In ieder geval heb ik die nooit gemaakt. 

De makers van de podcast De laatste dagen van John Lennon hebben in ieder geval hun keuze gemaakt. Als het gaat om een wat minder album van John Lennon merkt iemand op dat het in ieder geval niet zo slecht is als wat de Stones op dat moment maken. 

Makers

Die makers zijn: Jan-Cees ter Brugge (spreek uit: Jan-Kees), Wibo Dijksma en Michiel Tjepkema. Ze maken ook de Fab4cast, over The Beatles. Die heb ik nooit gehoord. Intussen zijn er meer dan honderdvijftig afleveringen van. Verder werkt Anne Hurenkamp mee. 

De laatste dagen van John Lennon lijkt te gaan over de dagen voordat John Lennon werd vermoord, in 1980. Dat klopt niet helemaal. Weliswaar gaat het wel over die tijd, maar heel vaak wordt er teruggegrepen op wat veel eerder gebeurde. Dat is overigens alleen maar prettig. 

Eigenlijk weet ik niet zo heel veel van de leden van The Beatles. Paul McCartney is nog steeds actief, van Ringo Starr en George Harrison ken ik nog een paar nummers die ze solo hebben gemaakt en ik had ooit een leerling die vond dat Harrisson de meest getalenteerde Beatle was, een opvatting die je niet zo vaak hoort. Wij hadden vroeger een LP van John Lennon, maar ik weet niet meer of die van mijn broer of van mij was. En de muziek herinner ik me al helemaal niet meer. Het muzikale leven van John Lennon na The Beatles is mij een beetje ontgaan. Daar kan ik nu alsnog kennis van nemen.

Iets meer afstand graag

Naar de podcast heb ik dan ook met interesse geluisterd, al denk ik dat iemand die meer ingeleid is in The Beatles er wel iets meer uit haalt. De makers zijn wel duidelijk fans. Dat geeft niet, maar soms zou meer afstand ook welkom zijn. Lennon kan weinig fout doen. Bij de podcast over Bob Dylan (Bobcast) zijn de makers ook enthousiast, maar ik heb het idee dat daar toch wat meer ruimte is voor nuance. 

Verder is het alleen maar prettig dat je aan de hand wordt genomen door mensen die enthousiast zijn. Soms miste ik een verwijzing door mijn gebrek aan voorkennis. Dat is onhandig, maar er bleef genoeg over om door te luisteren. Tussendoor zijn er steeds geluidsfragmenten en dat is heerlijk, omdat je het idee hebt dat je bij die situatie aanwezig bent. Ook hoor je stukjes van nummers van John Lennon (en soms van The Beatles of van Yoko Ono) en die hadden van mij wel wat langer mogen zijn. 

Wie er aan het woord is, is niet zo goed uit te maken. Ik heb geen beeld bij de namen en ik hoor wel dat er enig verschil tussen de stemmen zit, maar ik weet niet welke stem bij welke naam hoort. 

Voor fans van The Beatles is deze podcast natuurlijk een must, maar ook voor mensen die verder van John Lennon of The Beatles af staan, is er veel leuks te horen. Er zijn zes afleveringen (zie hier) waarvan ik er vier beluisterd heb, in twee blokjes van twee. De laatste twee staan klaar en die ga ik zeker nog tot mij nemen. 

Het werkstuk (Simon van der Geest)

In mijn kennis van de kinder- en jeugdliteratuur zitten grote gaten. Vroeger heb ik, niet alleen als kind, maar ook als docent, veel jeugdboeken gelezen, vooral in de tijd dat ik de scepter zwaaide over de schoolbibliotheek van de mavo waaraan ik verbonden was. Ook later, toen ik nog geregeld onderbouwklassen onder mijn gehoor had, las ik met enige regelmaat jeugdliteratuur. Maar daar is de klad in gekomen. 

De laatste jaren probeer ik mezelf weer wat bij te spijkeren. Ik loop af en toe naar een kinderboekenwinkel en ik volg de Grote Vriendelijke Podcast en dat resulteert soms ook in aankopen. In de laatste Kinderboekenweek kocht ik Het werkstuk van Simon van der Geest. Het boek heeft dit jaar een Zilveren Griffel gekregen. 

Van Van der Geest had ik nog niet gehoord, wat verwijtbaar is. De man heeft in 2013 de Gouden Griffel gekregen voor Spinder (2012) en daar zal toch publiciteit over geweest zijn. Het is me ontgaan of ik heb het wel gemerkt, maar niet onthouden. Het boek heeft dat jaar ook de Jan Wolkers gekreegen. Voor Dissus (2011) had Van der Geest ook al een Gouden Griffel ontvingen en het geschenk voor de Kinderboekenweek in 2015, Per ongeluk! was van zijn hand. Allemaal niet gezien. Blijkbaar was ik met andere dingen bezig. 

Jungle

De ondertitel van Het werkstuk luidt: of hoe ik verdween in de jungle. Dat laatste moeten we in ieder geval letterlijk nemen. Het eerste deel van het boek gaat over Eva die een werkstuk moet maken. Ze kiest voor het onderwerp 'biologische vaders' omdat ze haar biologische vader niet kent. Moeder wil niets over hem vertellen. 

In het tweede deel gaat ze, met een filmploeg, op zoek naar haar vader, die zich in het binnenland van Suriname moet bevinden. Ze heeft slechts kleine aanwijzingen, maar daar laat ze zich niet door afschrikken. Ze gaat op expeditie en daarbij laat ze zelfs de filmploeg achter. Ze krijgt steun van het thuisfront: haar moeder (die vooral heel ongerust is) en haar vriendje Luuk, die zo dichtbij staat dat hij eigenlijk meer is dan een vriendje. Maar het contact is moeizaam. Zoveel wifi is er immers niet in de jungle. Uiteindelijk gaat het erom of ze haar vader zal vinden en als dat zo is, of dat dan iets goeds is. 

Avontuur

Van der Geest houdt duidelijk van avontuur. Waar mogelijk brengt hij actie in het boek. Ook in het eerste deel, als Eva nog in Nederland is. Er komen wat spanningen tussen haar en Luuk, omdat Eva wel wat gecharmeerd is van een andere jongen en als Eva weet dat er nog ergens een cassettebandje moet zijn van haar vader gaat ze op onderzoek uit in de studio van haar moeder (die zangeres is), die voor haar verboden terrein is, en in het huis van haar opa. In Suriname is er eigenlijk alleen maar avontuur. 

Zo'n avonturenverhaal kan ook iets plats krijgen: een aaneenrijging van spannende gebeurtenissen uitlopend op een plot en dat is het dan. Gelukkig stopt Van der Geest er een grote dosis psychologie in: Eva heeft in haar fantasieën een beeld van haar vader gemaakt, dat waarschijnlijk niet klopt met de werkelijkheid. Wat zal het voor haar betekenen als ze hem vindt? En welke rol speelt haar moeder hierbij?

Onderweg krijgt ze contact met Palu, een jongen die ze heel sympathiek vindt, maar met wie het ook botst, omdat hij heel andere opvattingen heeft over bijvoorbeeld het omgaan met dieren. Ook binnen de filmploeg is er een zekere reflectie: misschien zijn er dingen die belangrijker zijn dan het tv-programma en misschien hoeft er niet altijd gefilmd te worden. 

Afwisseling

Van der Geest heeft met Het werkstuk een spannend boek geschreven, dat ook nog ergens over gaat. In de vorm is afwisseling aangebracht. In het eerste deel door de stukken van de werkstukken van Eva en Luuk (over komodovaranen) en de briefjes van juf, in het tweede deel door de mailtjes die Eva schrijft aan Luuk, maar die ze niet altijd kan versturen, en door het slot van haar werkstuk. 

En passant komen cultuurverschillen aan de orde, zonder dat het gaat over problemen en dat is ook wel eens prettig. Ik had wel mijn bedenkingen bij de waarde die Eva toekent aan haar elfde teen. Daaraan zou ze kunnen merken of iemand liegt. Daarbij moest ik denken aan Truth or dare van Wieke van Oordt. Aan het eind van het boek wordt die detecterende kracht van de teen gerelativeerd. 

De verhaallijn met David, de jongen van wie Eva even gecharmeerd was, wordt niet afgerond in dit boek, wat betekent dat die passage geheel in dienst staat van het beschrijven van wat er aan de hand is tussen Eva en Luuk. Toch miste ik een kleine verwijzing daarnaar. 

Het werkstuk is geïllustreerd door Karst-Janneke Rogaar. In de tekeningen in het werkstuk weet ze goed de manier van tekenen te imiteren die past bij iemand van Eva's leeftijd (12 jaar). Wat ik van haar andere tekeningen vind, weet ik niet zo goed. Ze hebben iets lichts, wat wel past bij het boek. Soms pakt ze uit met tekeningen die een hele bladzijde beslaan of zelfs een spread, over twee bladzijden dus. Dat zijn rijke tekeningen, met veel details. Soms hik ik een beetje tegen de stijl aan, die ik dan net te houterig vind. Dat zal wel komen doordat ik veel strips lees, waarbij de plaatjes ook de actie moeten weergeven. Dat hoeft in een jeugdroman natuurlijk niet. Al met al dragen de tekeningen zeker bij tot de sfeer in het boek. 

De man die geen saxofoon mocht spelen (Thé Tjong-Khing e.a.)

Bij het laatst verschenen nummer van de Stripglossy zat een extraatje voor de abonnee: het album De man die geen saxofoon mocht spelen. 

De schrijfster Lilian Blom was ooit bezig aan een roman, maar die werd nooit voltooid. Er zijn nog twee hoofdstukken van over, die je ook als een verhaal kunt lezen. Dat verhaal was de basis. Thé Tjong-Khing nam contact op met vier andere tekenaars en stelde voor om het verhaal te verstrippen. De tekenaars waren helemaal vrij. Het verhaal was de basis, maar verder mocht ieder ermee doen wat hij wilde. 

Vijf strips

Zo geschiedde. Die vijf strips, plus het verhaal zijn uitgebracht in een apart album: De man die geen saxofoon mocht spelen. Het deed me een beetje denken aan de verstrippingvan 'Het grote gebeuren' van Belcampo. Daar tekenden verschillende tekenaars allemaal een stukje van het verhaal. 

Khing geeft zelf het goede voorbeeld, door het verhaal niet te volgen, maar wel de plot te handhaven. Ook Ibrahim R. Ineke vertelt niet het verhaal na, wat van hem overigens ook te verwachten is. 

Marloes de Vries

De andere drie Aimée de Jongh (altijd goed als je haar binnen je project kunt halen), Juliette de Wit en Marloes de Vries blijven dichter bij het verhaal. Natuurlijk zijn er hier en daar wel afwijkingen. De altsax uit het verhaal wordt soms getekend als een tenorsax, bijvoorbeeld, en er moest vooral veel worden weggelaten. 

Volgorde

Ik koos ervoor om eerst de strips te lezen en misschien is dat wel een handige volgorde. Als je eerst het verhaal leest, weet je al wat de tekenaars hebben weggelaten en als je daarna de strips leest, zit je nog steeds met die weggelaten informatie in je hoofd. 

Over het verhaal wil ik verder niet al te veel zeggen. Het gaat over een saxofonist die een relatie achter de rug heeft die in het begin heel goed was, maar het meisje/de vrouw kreeg steeds meer weerzin tegen de saxofoon, wat die relatie natuurlijk geen goed deed. 

Nu bevindt de man zich op een cruiseschip en vertelt het verhaal tegen een oude vrouw. Te oordelen naar de strips dacht ik dat het verhaal van Blom een nogal eenduidige plot had, maar na het lezen van het verhaal valt me dat nogal mee. Je kunt met de slotzin nog verschillende kanten op. 

Juliette de Wit

Tweede versie?

Eigenlijk zou ik van het verhaal van Blom wel twee versies willen zien. Ik kan me voorstellen dat ze na het lezen van de strips het verhaal opnieuw zou gaan schrijven. De strips laten zien dat het verhaal prima korter kan en dat er best wat geschrapt kan worden. 

Het is ook niet zo vreemd dat er nog wel wat geprutst kan worden aan het verhaal. Het was immers werk in uitvoering en er zou anders nog door een redacteur naar gekeken zijn, die ongetwijfeld met een rood potlood het een en ander aangestreept zou hebben. 

Mix

De mix van vrijheid nemen en zo goed mogelijk het verhaal volgen werkt goed. Iets meer durf om eigenzinnig te zijn was welkom geweest, maar misschien werkt de diversiteit wel beter dan wanneer iedereen van het verhaal weg gefladderd zou zijn, of als iedereen heel strak de tekst gevolgd had. Het laat ook zien hoe tekenaars met dezelfde basis tot heel verschillende strips kunnen komen. 

Aimée de Jongh

Het is mooi dat Khing, die intussen achter een vensterbank voor potplanten had kunnen zitten, de energie heeft om een dergelijk project te entameren. Het is mooi dat we nog steeds van zijn werk kunnen genieten. En het is ook mooi dat uitgeverij Personalia er iets in ziet en er album van uitbrengt. Dat album sluit qua vormgeving aan bij het de Stripglossy. 

Het omslag had misschien iets meer verdiend. Je ziet in de bovenste helft van elke tekenaar iets, maar doordat die tekeningen vrij donker in blauw zijn ingekleurd, vallen ze een beetje weg tegen de kleur in de onderste helft van het omslag. Maar goed, een gegeven paard, nietwaar? En ik vond het al heel erg leuk dat er een nieuwjaarsgeschenk met het tijdschrift mee kwam. 

Ibrahim R. Ineke

Thé Tjong-Khing

Podcast: Gothrecht, Drenthe Toen

Gothrecht

Over de podcast Gothrecht had ik veel goede dingen gehoord. Wel had ik bedenkingen vooraf. De maker is Pepijn Lanen en die had ik hard onderuit zien gaan bij 3PAK, het geschenk bij de Boekenweek voor jongeren. Lanen leverde daarvoor een ondermaats stripverhaal af. 

Gothrecht is een podcast waar aandacht aan besteed is. Speciaal hiervoor werden nummers geschreven, die passend zijn, die lekker in het gehoor liggen en die je ook nog bijblijven. Door het invoegen van liederen, maakt Gothrecht soms ook een musicalindruk. Verder is het spel van de acteurs goed en ook de geluiden die je moeten helpen om je mee te laten leven met wat er gebeurt en die je een indruk geven van de omgeving van de personages werken goed. 

Brinta

Het hoofdpersonage is Brinta, een jonge  goth-vrouw, die gaat werken in het Pierre Bokma Complex. De namen zijn een beetje flauw, al is die tweede bepaald niet toevallig gekozen. Georgina Verbaan speelt overigens Brinta en doet dat heel goed. 

Brinta is verliefd op Liya en wat hen verbindt is de koffie van de Japanse koffieautomaat. Maar op een dag is het apparaat verdwenen en Brinta gaat op onderzoek uit. Dat heeft een reeks moeilijk te voorziene gebeurtenissen tot gevolg.

Het verhaal stelt verder niet zo veel voor. Je hebt het idee dat het bij de podcast meer gaat om de verschillende momenten dan om de grote lijn. Ik hou meer van een wat steviger compositie, maar bij het luisteren heb ik me niet verveeld. Vormgeving en spel houden de podcast levendig.

Voice-over

Maar ik heb me wel geërgerd aan de voice-over van Lanen en dan niet aan de manier waarop die uitgesproken wordt, maar aan het taalgebruik. Ik wil best aannemen dat sommige 'fouten' expres gemaakt zijn, vanwege het effect. Een zin als '(...) komt Brinta van de Japanse koffieautomaat af en Liya naar beneden gerend' bevat een foutieve samentrekking, maar dat heeft door de onbeholpenheid ook nog iets grappigs. Datzelfde geldt voor 'geïntri- en geïrriteerd.' Maar de opstapeling van taalfouten ergerde mij vooral. Enkele voorbeelden:

wegens belastingtechnische redenen

Iedereen springt naarstig opzij

Ze forceert de deur open

...zucht het kopieerapparaat vergenoegzaam

uw wil heeft geschiede

die eerder Brinta wilde behoeden de managementafdeling te verlaten

het vuur laat ze niet ongeroerd

begint wild om zich heen te slaan om de vlammen te proberen te doven

Zoals gezegd: het is duidelijk dat er aandacht aan de podcast is besteed. Had er dan niet even een redacteur naar de tekst kunnen kijken? Even de fouten uit de tekst halen en je hebt gewoon een goede podcast. 

Drenthe Toen

Tijdens het snuffelen kom je soms onverwachte podcasts op het spoor. Waarschijnlijk ontdekte ik Drenthe Toen in de tijd dat ik een stukje voorbereidde over De Hilte 11, een podcast van RTV Drenthe.

Drenthe Toen gaat -de naam zegt het al- over de geschiedenis van Drenthe. We krijgen geen chronologisch beeld  van die geschiedenis, maar bij elke uitzending wordt er iets uitgelicht en daarbij zijn de onderwerpen divers: van de dierentuin in Emmen tot de moord(?) op een jachtopziener en van F.C.  Emmen tot luchthaven Eelde. Drentenaren met een Indië-achtergrond, Toegoenezen in Westerbork, de eerste TT, de gevangenis in Veenhuizen, smokkelen in het grensgebied - het komt allemaal langs. In iTunes zijn nu al ongeveer vijftig afleveringen te vinden en ongetwijfeld is dat bij andere podcastplatforms ook zo. 

Ik ben pas laat aangehaakt, maar ik heb daarna wel heel wat oudere uitzendingen alsnog beluisterd. Er is veel oorlog, wat niet zo verwonderlijk is. In Drenthe ligt immers het voormalig kamp Westerbork en in verband met 75 jaar bevrijding was er toch al veel belangstelling voor de oorlog. Afgezien daarvan: nu is er nog kans om de laatste ooggetuigen aan het woord te laten. 

Van al die uitzendingen heb ik zeer genoten. De vorm verschilt per uitzending. Soms is er iemand die vertelt en ondervraagd wordt, maar 'De moord bij Schoonloo' wordt gespeeld door verschillende personen, waardoor het een soort re-enactment wordt. Het is net geen hoorspel, maar je kunt je goed voorstellen hoe de rechtszaak indertijd verlopen is.

Voor Drenthe heb ik niet speciaal belangstelling, maar ik hou wel van geschiedenis en ook van smeuïge anekdotes en goede verhalen. Wat dat betreft kwam ik bij deze podcast aardig aan mijn trekken. 

De algemene geschiedenis, die we kennen uit de boekjes, krijgt pas een gezicht als die concreet wordt, in lokale geschiedenis. Waarschijnlijk dat daardoor juist de afleveringen van deze podcast mij goed bijblijven.