tag:blogger.com,1999:blog-20640305636348576512024-03-19T08:59:10.111+01:00Bunt BlogtTeunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.comBlogger1693125tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-40562510837785684182024-03-19T08:06:00.002+01:002024-03-19T08:06:17.860+01:00Een opsomming van tekortkomingen (Ine Boermans)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhI9focbk7-F-R9kdCsT4B_3X5rEYrM8eV1ou84bug4oqo5kw5ByQ6kQK3tCuy_CcMFzP74FMQiltmBmrFnPLsZEp2jYVrejwf8mK-LT9D-hR35j2HrDHzlAhV-YLjU2L2xxHhkYqWRk7bw06iuI5C9VOIUUABiRnYblVGDRGUp8uCjXTB1Pe671zSqltmg/s840/Cober%20Een%20opsomming%20van%20tekortkomingen.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="524" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhI9focbk7-F-R9kdCsT4B_3X5rEYrM8eV1ou84bug4oqo5kw5ByQ6kQK3tCuy_CcMFzP74FMQiltmBmrFnPLsZEp2jYVrejwf8mK-LT9D-hR35j2HrDHzlAhV-YLjU2L2xxHhkYqWRk7bw06iuI5C9VOIUUABiRnYblVGDRGUp8uCjXTB1Pe671zSqltmg/w400-h640/Cober%20Een%20opsomming%20van%20tekortkomingen.jpeg" width="400" /></a></div><p>In mijn <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2024/03/gezinsverpakking-de-chabotten.html" target="_blank">vorige bijdrage</a> schreef ik dat ik <i>Liefde, als dat het is</i> van Marijke Schermer alleen al vanwege de titel wilde lezen, al kwam het er niet van. Waarom de ene titel voor mij zoveel aantrekkelijker is dan de andere, weet ik eigenlijk niet zo goed. De boeken van Thomas Verbogt bijvoorbeeld, lees ik met plezier, maar voor mijn gevoel lijken alle titels op elkaar. Dat zal wel onzin zijn, maar een Verbogttitel roept bij mij niet de inhoud van dat ene boek op. </p><div style="text-align: left;">Een titel die mij ook meteen trof, is <i>Een opsomming van tekortkomingen</i> van <b>Ine Boermans</b>. Het boek verscheen in 2021 bij een uitgever waarvan ik nooit eerder heb gehoord, uitgeverij Orlando. Het boek van Boermans trok mijn aandacht en ik nam het op in de <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2021/12/de-beste-boeken-van-2021-die-ik-niet.html" target="_blank">lijst</a> met de beste boeken van dat jaar die ik niet las. </div><p>De samenstelling van die lijst is op weinig meer gebaseerd dan de natte vinger, maar ik plaatste de roman van Boermans op de derde plaats. Het boek van Tobi Lakmaker (op nummer 1) las ik al heel snel nadat ik het lijstje publiceerde (zie <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2022/01/de-geschiedenis-van-mijn-seksualiteit.html" target="_blank">hier</a>) en van de nummer twee, Robbert Welagen las ik <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2022/04/antoinette-robbert-welagen.html" target="_blank">een ander boek</a>. Lager in de lijst stond <i>Karina of de ondergang van Nederland</i> van Wouter Godijn (<a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2022/02/karina-of-de-ondergang-van-nederland.html" target="_blank">recensie</a>.) en dat las ik ook. Alle drie de boeken nam ik op in de lijst met <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2023/01/de-beste-boeken-van-2022.html" target="_blank">beste boeken</a> die ik in 2022 las. </p><p>Sins kort ben ik (opnieuw) lid van de bibliotheek en daar zag ik het boek van Ine Boermans staan. Zonder aarzelen nam ik het mee. Het blijkt een prachtig boek. </p><h4 style="text-align: left;">De nieuwe psych</h4><p><i>Een opsomming van tekortkomingen </i>begint als de hoofdpersoon, Lot, voor het eerst haar nieuwe 'psych' bezoekt. Haar bezoeken aan deze man en hun gesprekken zijn de verhaallijn in het heden. Daartussendoor staan brieven aan haar overleden moeder en herinneringen, die soms verhalen zijn. Ze is namelijk net met een cursus begonnen en daarvoor schrijft ze ook over haar leven. </p><p>Lot kampt met nare beelden en gedachten, bijvoorbeeld van concentratiekampen en van beren die moeten dansen op een gloeiende plaat. </p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">'Waar zou het volgens jou vandaan kunnen komen?' vraagt hij.</div><div style="text-align: left;">'Ligt het niet altijd aan je jeugd? antwoord ik. </div></blockquote><p>De jeugd van Lot is niet gemakkelijk. Haar ouders scheiden als ze vier is. Daarna woont ze bij haar moeder, Margot. Die heeft misschien niet altijd haar leven op orde, maar de band tussen moeder en dochter is goed. </p><h4 style="text-align: left;">Vader</h4><p>Volgens de omgangsregeling ziet Lot haar vader regelmatig. Vader dringt erop aan dat ze bij hem komt wonen als ze twaalf jaar oud is en zelf mag kiezen. Hij is immers de betere vader. Die gedachte benauwt haar. Ze begint bijvoorbeeld weer in bed te plassen. Maar het lukt haar niet om nee te zeggen, want vader is nogal dominant. </p><p>Vader lijkt vooral zijn zin te willen hebben. Je merkt niet dat hij werkelijk om zijn dochter geeft. Hij heeft woedeaanvallen. Tijdens een confrontatie met Lot sleept hij alle spullen uit haar kamer, zodat ze 's nachts op de grond moet slapen. </p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">'Het is me wat, hè,' zei mijn vader 's ochtends. 'Gelukkig kunnen we erom lachen. </div><div style="text-align: left;">'Ja,' had ik geantwoord. </div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><h4 style="text-align: left;">Geen zelfinzicht</h4><p style="text-align: left;">Vader blijkt geen enkele maal zelfinzicht te hebben. Altijd is het zijn dochter die fouten maakt. Op haar zeventiende gaat Lot bij hem weg. Soms ziet ze haar vader maanden lang niet. </p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">Na drie maanden besloot mijn vader dat het weer goed was. Hij streek met de hand over zijn hart. Speciaal voor mij zouden we het er niet meer over hebben. Ik mocht weer langskomen. </div><div style="text-align: left;">Vooruit. </div><div style="text-align: left;">Hopelijk had ik er iets van geleerd.</div><div style="text-align: left;">Ik voelde me nogal eenzaam en zwak.</div><div style="text-align: left;">Ik was werkelijk blij dat hij mij weer wilde zien.</div><div style="text-align: left;">Ik was blij dat ik geen wees meer was. </div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><div style="text-align: left;"></div><p style="text-align: left;">Als ze elkaar een tijd niet zien, schrijft vader haar. De brief beslaat soms wel zes kantjes. Vader schrijft over alle dingen die Lot verkeerd heeft gedaan. Daarnaar verwijst ook de titel: het is een opsomming van tekortkomingen. </p><p style="text-align: left;"></p><blockquote>Je hebt mensen die om de zoveel tijd hun huwelijkse beloftes hernieuwen, mijn vader hernieuwt om de zoveel tijd zijn besluit om mij niet meer te willen zien. </blockquote><p></p><p>Alles, alles wil vader bepalen. Hij heeft nog foto's en zelfs een geluidsopname van Lots moeder, maar hij bepaalt of Lot die krijgt. Zijn visie is de enig juiste en het kleinste puntje (het wel of niet lekker vinden van geprakte sardientjes, het juiste gebruik van de kaasschaaf) kan een twistpunt zijn, dat hij zijn dochter nadraagt. </p><p>Het leven met zo'n vader is niet gemakkelijk, ook als Lot al lang niet meer bij hem woont. De tijd die ze bij hem woont, omschrijft ze als 'nadat hij mij in zijn klauwen had gekregen'.</p><h4 style="text-align: left;">Losmaken</h4><p>Met haar moeder heeft ze het minder moeilijk, maar moeder klemt zich wel aan Lot vast, als haar dochter weer even bij haar woont. Ze wil haar niet nog eens verliezen. </p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">Je losmaken uit deze klemvaste, chemisch verankerde moederlijke houdgreep was een kwestie van vingertje voor vingertje terugbuigen. </div><div style="text-align: left;">Ik ben tot vingertje twee gekomen, misschien drie. </div><div style="text-align: left;">Twee pinken en een middelvinger. </div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><p style="text-align: left;">Als Lot twintig is, overlijdt haar moeder. Lot woont dan al zelfstandig. Niet alleen heeft Lot het moeilijk met dat verlies, maar ook met het beeld dat anderen (onder wie haar vader) schetsen van haar moeder. Ze spreken met een zekere meewarigheid over haar. </p><h4 style="text-align: left;">Lichte toon</h4><p style="text-align: left;">Hoewel Lot een zware jeugd heeft en hoewel die voor trauma's zorgt, is de toon waarop Ine Boermans vertelt, wonderlijk licht. De zware inhoud wordt zo verteerbaar. Verder zijn de hoofdstukken kort, waardoor het leestempo hoog blijft. </p><p style="text-align: left;">Ondanks die lichte toon, is het geen licht boek. Boermans laat zien wat Lot meemaakt, meestal zonder de gebeurtenissen te kwalificeren. Dingen gebeuren en Lot moet toch verder. Intussen snap je wel dat ze een periode heeft dat ze nauwelijks meer eet, dat er beangstigende gedachten in haar opkomen, dat ze het moeilijk heeft met relaties. </p><p style="text-align: left;">Uiteindelijk lukt het haar om haar vader van zich af te schudden. En ze krijgt zelf kinderen, twee tegelijk, waarmee ze ook een nieuw leven krijgt.</p><p style="text-align: left;"></p><blockquote>Met mama word ik bedoeld. Mijn kinderen. Ondanks alle sturing van mijn vader wilde ik ze toch. Het verlangen voelde ontzettend banaal. Hoe ordinair, een slaaf van mijn hormonen. Maar ik wilde ze en ze kwamen. Samen. </blockquote><p></p><h4 style="text-align: left;">Doorgaan</h4><p style="text-align: left;">Het is meer dan een week geleden dat ik <i>Een opsomming van tekortkomingen</i> uit las; mijn schrijven loopt achter op mijn lezen. Wat blijft hangen, is niet een boek met eind goed, al goed. Zo gemakkelijk gaat het niet en dat Lot een nieuw leven heeft, wil niet zeggen dat ze het oude leven nu helemaal achter de rug heeft. </p><p style="text-align: left;">Dit boek laat vooral zien hoe een vrouw steeds weer de kracht vindt om door te gaan, om de monsters die vroeger onder haar bed gestopt zijn eronderuit te halen. Ze eert haar moeder en schudt de vader van zich af. De weg zal nog lang zijn en mogelijk zijn er af en toe nog dansende beren op die weg, maar Lot stapt dapper door. Voorwaarts!</p>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-9907750892256563222024-03-18T08:34:00.001+01:002024-03-18T08:34:52.562+01:00Gezinsverpakking (De Chabotten)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXBmYfitDiLmhaCnl6_GQNjYsPid9F4C9drTSelgY0mbhhh8hi8oj99UQB5B15pUuofeISodPG6u2Ft8HO_1lU-8iUC0TrzjJKY_dA4FiQIklkE2GsI5xa-Y1Y1OxSdDMwoy3K1jmAOpPJB-xM6g0y96hrbxftqOWbFL9PuPahxF8OI-d7CABLi9eVJwLb/s900/Voorkant%20Gezinsverpakking.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="573" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXBmYfitDiLmhaCnl6_GQNjYsPid9F4C9drTSelgY0mbhhh8hi8oj99UQB5B15pUuofeISodPG6u2Ft8HO_1lU-8iUC0TrzjJKY_dA4FiQIklkE2GsI5xa-Y1Y1OxSdDMwoy3K1jmAOpPJB-xM6g0y96hrbxftqOWbFL9PuPahxF8OI-d7CABLi9eVJwLb/w408-h640/Voorkant%20Gezinsverpakking.png" width="408" /></a></div><br /><div><br /></div>
Boekenweek is een feest. Het doet me altijd weer goed dat er een week is waarin er zoveel aandacht is voor het boek, waarin boekhandels, bibliotheken, uitgeverijen en lezers alles doen om het elkaar naar de zin te maken. Mijn boekhandelaar vertelde dat het de weken voor de Boekenweek wel wat rustiger is, omdat mensen hun aankopen uitstellen tot deze feestweek, maar hij keek er vrolijk bij. Waarschijnlijk kopen ze per saldo toch meer dan ze zonder die week gedaan zouden hebben. <div><br /></div><div>Eigenlijk heb ik altijd wel enkele tientallen boeken klaarliggen die ik graag wil gaan lezen, maar ik ging ook wat kopen en ik had al bedacht wat: <i>In het oog </i>van Marijke Schermer en <i>Klokgelui</i> van Leo Pleysier. Dat laatste was niet op voorraad, dus dat ga ik in de loop van deze week ophalen. </div><div><br /></div><div>Van Marijke Schermer had ik het vorige boek al willen kopen, <i>Liefde als dat het is</i>, ook vanwege de prachtige titel. Ik sluit niet uit dat ik het alsnog ga lezen, maar er is dus alweer een nieuw boek. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Bart</h4><div>Maar goed, het Boekenweekgeschenk. Daar had ik vooraf niet zulke hoge verwachtingen van. Waarschijnlijk hoorde ik pas in de jaren tachtig van <b>Bart Chabot</b>, toen van hem <i>Popcorn</i> (1981) of <i>Captain America</i> (1982) verscheen. Ik las wat losse gedichten, maar die waren niet zo aan mij besteed. Misschien moet je Chabot horen, in plaats van lezen. </div><div><br /></div><div>Later begon hij ook proza te schrijven. De boeken kregen niet zulke positieve recensies. Dit weekend las ik een interview waarin Chabot op de recensies reageerde met 'Ik schrijf voor de mensen, niet voor de recensenten.' Blijkbaar worden die door hem niet tot de mensen gerekend. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Splinter</h4><div>Van <b>Splinter Chabot</b> kwam in 2020 <i>Confettiregen </i>uit. Het was ooit genomineerd voor het beste boek voor jongeren van dat jaar (of het jaar erop, daar wil ik af zijn) en ik heb de poster toen in mijn leskamer opgehangen. Er waren ook leerlingen die het gingen lezen en eigenlijk had ik dat ook moeten doen, maar het kwam er niet van en bij mondelinge examens bleek dat niet een heel groot bezwaar. </div><div><br /></div><div>Misschien ga ik het ooit nog lezen. Dat het in zes weken geschreven is, maakt mij wel wantrouwig en ik heb ook over dit boek nog geen recensies gelezen waarin uitgelegd wordt dat het een heel goed boek is. Ik denk wel dat het een belangrijk boek is. Het thema is belangwekkend genoeg. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">De anderen</h4><div>De andere Chabotten zijn minder prominent aanwezig. <b>Sebastiaan Chabot</b> schreef <i>Olifantenpaadjes</i> en dat is nog maar het eerste deel van een familiecyclus, <b>Maurits Chabot</b><i style="font-weight: bold;"> </i>schreef alleen nog maar non-fictie, <b>Storm Chabot</b> en <b>Yolanda Chabot</b> schreven nog niet eerder iets. </div><div><br /></div><div>Maar het hele stelletje samen heeft nu wel het Boekenweekgeschenk geschreven, <i>Gezinsverpakking. </i>Ieder leverde een bijdrage en Splinter nam het stukje namens <b>Hond Bril</b> voor zijn rekening. </div><div><br /></div><div>Voor en achter op het boekje staat een tekening van Marlene Dumas en die vind ik mooi. De tekening voorop stelt de hond Bril voor. Dat zou een oude hond moeten zijn en ze heeft ook een wat verzakt oog, maar ik zag het in eerste instantie toch als een wat jongere hond. Op de achterkant staat een fraaie tekening van zes koppen die samengevloeid zijn tot een enkel hoofd met zes gezichten. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Bij ons thuis</h4><div>De Chabotten hebben zich gehouden aan het thema van de Boekenweek, 'Bij ons thuis'. Dat hoeft eigenlijk niet, maar dat hebben zij dus wel gedaan. Bart schrijft over een vakantie in een huis dat hem schrik aanjoeg, Sebastiaan over het op stap zijn met zijn vader die stof opdoet voor een column, Maurits over het huis waarin de familie opgegroeid is, Storm over een overleden grootvader, met tussendoor over het gezin en Splinter over de euthanasie op de hond. Tussendoor staan er van Yolanda korte stukjes, 'Mamastippen', wat een ander woord is voor moedervlekken. De hond vertelt bij monde van Splinter over het verval dat met de ouderdom komt. </div><div><br /></div><div>Alle bijdragen zijn toegankelijk geschreven. Het boekje is dus geschikt voor een groot publiek. Dat wil zeggen dat het als Boekenweekgeschenk wel zal voldoen. Echt verveeld heb ik me niet tijdens het lezen, maar ik ging ook geen enkele keer rechtop zitten omdat het boekje interessant werd. </div><div><br /></div><div>In de bijdrage van Bart Chabot zit nog het meest verhaal: hij vertelt over een vakantie in een huis dat hij als eng ervoer, maar met die engheid viel het allemaal nogal mee. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Verval</h4><div>Voor de rest stralen de bijdragen toch vooral uit dat de gezinsleden het goed hebben met elkaar, wat heel fijn voor hen is, maar je krijgt er niet zomaar een goed boek mee. Wel kwamen vaak het verval en de dood terug, niet alleen bij de hond, maar ook bij de gezinsleden. De hond is dood, wie zal nu de eerste zijn? Dat de rol van ouders en kinderen wisselt bij het ouder worden, zodat een kind bij het bed van de ouder zit, zoals de ouder vroeger bij zijn bed, is al honderden keren beschreven, maar Splinter doet het opnieuw, alsof het zijn eigen inzicht is. </div><div><br /></div><div>Vervelend is het allemaal niet, maar boeiend is het zeker ook niet. Misschien zijn we de laatste jaren ook wel verwend door Lize Spit, Ilja Leonard Pfeijffer en Hanna Bervoets en moeten we maar bedenken dat we ook het verschrikkelijke boekje van Griet Op de Beeck hebben moeten verstouwen of, veel langer geleden, dat van Wim Kan. </div><div><br /></div><div>In ieder geval hoop ik dat alleen dit boekje al mensen naar de boekhandel zal lokken. Ik kreeg niet meteen zin om nog iets van een Chabot te gaan lezen. Maar misschien tref ik over een aantal jaren mijzelf aan met een boek van Chabot in mijn handen. Je weet maar nooit. </div><div><br /></div><div>Eerder schreef ik over Boekenweekgeschenken:</div><div>Lize Spit, <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2023/03/de-eerlijke-vinder-lize-spit.html" target="_blank"><i>De eerlijke vinder</i></a></div><div>Ilja Leonard Pfeijffer, <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2022/04/monterosso-mon-amour-ilja-leonard.html" target="_blank"><i>Monterosso mon amour</i></a></div><div>Hanna Bervoets, <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2021/06/wat-wij-zagen-hanna-bervoets.html" target="_blank"><i>Wat wij zagen</i></a></div><div>Annejet van der Zijl, <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2020/03/leon-en-juliette-annejet-van-der-zijl.html" target="_blank"><i>Leon en Juliette</i></a></div><div>Jan Siebelink, <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2019/03/jas-van-belofte-jan-siebelink.html" target="_blank"><i>Jas van belofte</i></a></div><div><br /></div><div>Verder over:</div><div><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2015/03/christelijke-boekenweekgeschenken.html" target="_blank">Christelijke boekenweekgeschenken</a><br /></div><div>Een <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2023/03/schrijvers-en-bakkers.html" target="_blank">column</a> over het christelijke actieboek van vorig jaar, in vergelijking met het Boekenweekgeschenk. </div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-52656096669737531772024-03-14T08:56:00.006+01:002024-03-14T10:08:40.669+01:00Afgestoft: De ziel van de kakkerlak (Leon Gommers)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLT0DFerxv0z_v-09X7RFbtjkJZOJ2jlCuP514-maGTPlTmEMdzPZ_YnT3s09OCS7-NoHLQQ7NlPjfw3Yky75wTclA5NgPLJbkgVYKGgu_nzpxYJ_com9Y_R6SjTukOL5friKz4gpvsoADaduKtjF34EeeV_hjDYkWg9OrgUws0VwSp8Gd4zsqb6RGWFjb/s260/Cover%20Gommers%20(1).jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="260" data-original-width="232" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLT0DFerxv0z_v-09X7RFbtjkJZOJ2jlCuP514-maGTPlTmEMdzPZ_YnT3s09OCS7-NoHLQQ7NlPjfw3Yky75wTclA5NgPLJbkgVYKGgu_nzpxYJ_com9Y_R6SjTukOL5friKz4gpvsoADaduKtjF34EeeV_hjDYkWg9OrgUws0VwSp8Gd4zsqb6RGWFjb/w357-h400/Cover%20Gommers%20(1).jpeg" width="357" /></a></div><br /><p>Via Literom heb ik wat oude recensies opgespoord. Deze keer een bespreking die op 15 februari 2002 gepubliceerd is in het <i>Nederlands Dagblad. </i>Van <b>Leon Gommers </b>heb ik al lang niets meer gehoord. Ik hoorde hem ooit voorlezen bij de presentatie van van een dichtbundel van Victor Vroomkoning. Waarschijnlijk heb ik vrij snel daarna het boek <i>De ziel van de kakkerlak gelezen. </i></p><p>Van het boek is me niet heel veel bijgebleven. Wel dat het zich afspeelt in de Groningse kraakscene. Daarover ken ik geen andere boeken. En dat ik het goed vond. </p><p>Het boek is, voor zover ik weet, vergeten. Dat is toch jammer. Mocht je het ergens tegenkomen, neem het gerust mee. </p><h2 style="text-align: left;">El Alma de la Cucaracha</h2><p></p><p>In de jaren tachtig werd er niet alleen gekraakt in Amsterdam of Nijmegen, maar ook in Groningen. Leon Gommers situeert in die tijd en in die plaats een groot deel van zijn roman <i>De ziel van de kakkerlak</i>. Krakers en ME'ers, een liefde waar een einde aan komt, een zoon en een vader tussen wie het maar niet wil boteren - zo opgesomd lijkt het allemaal niet zo origineel wat Gommers te bieden heeft, maar Gommers heeft zijn stijl, die aan alles glans geeft. </p><p>Hij schrijft zinnen als 'Monica plant haar begroeting koket in mijn gezicht en dat alles ook nog eens met mijn lievelingsstem, een geluid dat over een lichte rasp gaat.' Pure poëzie, een stijl die je met kleine hapjes geniet, steeds je vingers aflikkend. </p><p>In het heden van de roman staat Oskar op het punt in Spanje zijn veertigste verjaardag te vieren. 'Oskarito wordt een kakkerlak van middelbare leeftijd.' Maar belangrijker dan het heden is het verleden, twintig jaar eerder, in Groningen. </p><p>Oskar leeft dan in een kraakpand, maar is binnen de kraakbeweging een buitenbeentje. Hij hoort niet bij de militante kern. Zo lijkt het hem slimmer om bij een uitzetting gewoon het pand te verlaten en na vertrek van de ME weer terug te keren, maar daar is binnen de beweging natuurlijk geen sprake van. Het meisje Sita, van wie hij houdt, ziet hij gaandeweg het verhaal steeds verder van zich af drijven. Zij behoort tot de harde kern. </p><p>De rol van buitenstaander ligt Oskar wel. Hij is een beschouwer, die het liefst de wereld om hem heen registreert met behulp van zijn camera. Veel van wat hij ziet, ziet hij van een afstandje. Alsof hij naar een film kijkt. Niet voor niets is de roman gelardeerd met filmcitaten. Alsof het leven dat je ziet niet echt is, het is maar een voorstelling. </p><p>Oskar raakt betrokken bij de beroemde Catalaanse theatergroep La Fura Dels Baus en uiteindelijk neemt hij ook deel aan een van hun voorstellingen, <i>El Alma de la Cucaracha</i>, ofwel <i>De ziel van de kakkerlak</i>. De vader van Oskar, ME'er met een minachting voor de krakers, had Oskar ooit zo'n ziel toegedicht:</p><p></p><blockquote>(...) jij hebt de ziel van een kakkerlak. Iedere keer als het licht aangaat vlucht jij naar de eerste de beste plint om erachter weg te kruipen. Jullie krakers hebben dat allemaal. </blockquote><p></p><p>Oskar is het tegendeel van zijn vader, maar de definitieve confrontatie blijft uit. Je kunt dat onbevredigend noemen, maar het is wel kenmerkend voor de hoofdpersoon. </p><p>Een van de weinige keren dat Oskar geen buitenstaander, maar een deelnemer is, is het bij een theatervoorstelling, maar juist daarin schuilt de werkelijkheid. De theatergroep treft de ziel van wat de buitenwereld de kakkerlakken noemt. Het meisje Sita, dat hij al vanaf zijn middelbare-schooltijd kent, zit hem echter zo dicht op de huid, dat hij geen buitenstaander kan blijven. Als hij uiteindelijk in actie komt, is dat echter met waarschijnlijk dramatische gevolgen. </p><p>Zijn eerste herinnering is een judowedstrijd met haar. Zo zal hij zijn hele leven met haar worstelen en als hij twintig jaar na hun laatste ontmoeting in Barcelona van iemand een klap tussen zijn schouderbladen krijgt, moet hij nog steeds meteen aan haar denken:</p><p></p><blockquote>Er was maar één hand die mij, ongeveer twintig jaar geleden, altijd begroette met het goeiedag van de motorrijders waarmee zijn magerzuchtig meisje Sita in een kroeg het jongetje-durfal uithing. </blockquote><p></p><p>Juist de keer dat hij in actie kwam, is hem slecht bekomen. Hij had beter een kakkerlak kunnen blijven. </p><p>Ook <i>De ziel van de kakkerlak </i>is niet echt, het is een roman. Mooi geschreven, zodat je het ademloos leest, zoals je je kunt vergapen aan een mooi toneelstuk. En dan weet je je een kakkerlak, wiens ziel getroffen is.</p>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-47782876593174321562024-03-13T11:40:00.000+01:002024-03-13T11:40:06.887+01:00De Legendariërs (Sobral e.a.)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFothV8qXvFM9vBWGDBtLgtBXMxomri_ZLa0Aea9-y0a8mkRoUrTm7eqQT_4WqRISUUOCZzcDws7v_lbiink_48Qr9gXthw61hZJTtNjdpST1z6c_dH_bdFhtTZer5q_c7tcyxlTO-XdBOKEAhX9YGqsPwc1mGa8GcFU-F-scimMtjYoas9RPiYCJvfhSE/s1322/Cover%20Kilimatsjoe.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1322" data-original-width="1000" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFothV8qXvFM9vBWGDBtLgtBXMxomri_ZLa0Aea9-y0a8mkRoUrTm7eqQT_4WqRISUUOCZzcDws7v_lbiink_48Qr9gXthw61hZJTtNjdpST1z6c_dH_bdFhtTZer5q_c7tcyxlTO-XdBOKEAhX9YGqsPwc1mGa8GcFU-F-scimMtjYoas9RPiYCJvfhSE/w484-h640/Cover%20Kilimatsjoe.jpeg" width="484" /></a></div><br /><div>Er zijn genres die nooit mijn eerste keus zouden zijn, maar die soms toch op mijn pad komen. Dan lees ik ze. Soms is dat een aangename verrassing, soms bevestigt dat mijn op weinig gebaseerde oordeel. Maar eigenlijk is het altijd goed om je te verdiepen in strips (of boeken) die niet je voorkeur hebben. </div><div>Van uitgeverij Silvester kreeg ik twee delen van <i>De Legendariërs </i>toegestuurd. Die reeks was mij tot nu toe ontgaan en nu blijken er al diverse nevenreeksen van te bestaan. </div><div><br /></div><div>De hoofdreeks is geschreven en getekend door <b>Patrick Sorbal</b>. Hij schiep een eigen wereld, met daarin de landen Alysia en Astria, zo wordt voor in een van de albums uitgelegd. In die wereld zijn er vijf helden. In het album worden ze 'moedige' helden genoemd, misschien om te voorkomen dat wij zouden denken dat het laffe helden zijn. Ik neem hun namen over: Shimy, de elementaire elf; Gruizel, de jaguarian; Danaël, de ridder; Jadina, de prinses-tovenares; Razz, de reus van Rymar. </div><div><br /></div><div>Hun tegenstanders zijn de zwarte tovenaar Darkhell en zijn dochter Tenebris, die azen op wereldheerschappij. Het is duidelijk wie de goeden en wie de slechten zijn. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Eeuwige jeugd</h4><div>Bij de strijd om een mythische steen gaat die steen stuk, waardoor zijn verjongingsmagie vrijkwam. Ineens zijn alle volwassenen kind. Ze hebben onbedoeld de eeuwige jeugd gekregen. Ook de vijf Legendariërs zijn weer jong. Zij willen Alysia en Astra hun ware gezicht teruggeven. Dat is het begin van de reeks <i>De Legendariërs Missies</i>. </div><div><br /></div><div>Voor in het eerste deel, <i>Het ontwaken van Kilimantsjoe</i> staat vermeld dat het gebaseerd op de animatieserie <i>De Legendariërs</i>. Welke gevolgen dat precies heeft, is mij niet duidelijk. In ieder geval was de serie er eerst. In dit deel is Patrick Sorbal weer verantwoordelijk voor het scenario, de tekeningen zijn van <b>Philippe Cardona</b>. Of hij ook de tekeningen voor de animatieserie gemaakt heeft, wordt niet vermeld. </div><div><br /></div><div>De serie <i>Missies</i> lijkt me duidelijk bedoeld voor kinderen. De vijf helden zijn nog heel jong, zodat elk kind zich met ze kan identificeren en zich ook een beetje held kan voelen. Er is magische kracht, vooral bij de twee heldinnen, Shimy en Jadina, Danaël heeft een bijzonder zwaard, Gruizel kan springen en vergruizelt rotsblokken en Razz lijkt het vooral van brute kracht te moeten hebben. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Vulkaan</h4><div>De vulkaan Kilimatsjoe blijkt ineens weer te werken. Daar blijken Darkhell en Tenebris achter te zitten. De Legendariërs gaan op onderzoek uit, samen met Talpa's, wezens die in een mijn wonen. Daar moet de plaatselijke bevolking weinig van hebben, al bedoelen de Talpa's het goed. </div><div><br /></div><div>De Legendariërs moeten de vulkaan in. Darkhell is op zoek naar een steen waarmee hij alle vulkanen onder controle kan houden. Natuurlijk loopt het allemaal goed af voor de vijf helden en uiteindelijk verzoent de bevolking zich ook nog met de Talpa's. Op naar de volgende missie. </div><div><br /></div><div>Op het verhaal is wel wat af te dingen. Sorbal gaat ervan uit dat kinderen niet al te veel van vulkanen afweten en dat het dus mogelijk is om met een rotsblok te surfen op de lava, zonder om te komen door de warmte. Ook van vrijkomende gassen is geen sprake. Zolang je de lava maar niet aanraakt, lijkt het wel goed te gaan. Dat is allemaal niet zo waarschijnlijk, maar misschien moeten we bij dit soort strips geen al te hoge eisen aan waarschijnlijkheid stellen. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Goed en kwaad</h4><div>De Legendariërs hebben een zekere schattigheid, waardoor ze door kinderen al snel in het hart gesloten zullen worden. Door de zwart-witttekening van de karakters (Legendariërs zijn goed, hun tegenstanders zijn slecht) is het meeleven gemakkelijk. Maar het verhaal krijgt er ook wel een zekere platheid door. Personages in jeugdboeken zijn juist in de loop der jaren gecompliceerder geworden en daardoor meer realistisch. In <i>De Legendariërs Missies</i> krijg je een simpeler wereld gepresenteerd. Prettig voor kinderen, maar ook weinig uitdagend. </div><div><br /></div><div>De tekeningen zijn beïnvloed door manga, gezien de grote ogen. Er zijn wat wisselingen van camerastandpunt en close-ups wisselen af met tekeningen waarin je meer van de omgeving ziet. Maar de emoties zijn wel erg uitvergroot en eenduidig. </div><div><br /></div><div>Het eerste deel van <i>De Legendariërs Missies</i> kon mij niet zo erg bekoren, maar ik behoor dan ook niet tot de doelgroep. Misschien vinden kinderen het geweldig. </div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2XtbOc7wSdF24G7BTOEEURl8tspvkVN4uLZi2qek7S0eoXK-9L1Kko0mzckHMOF_8ZOceT4hXA9f2sA3fQawa5XyCEkI8fB_4IOZVzcMiRDvofGFfbwEvhKGuPu4e0-_Vyq1u4-MBiJu0HK7Pp2LNiD2-tt6nnXuV16kSziLPxSjxllOH8tIy1DwRvQah/s1024/Cover%20Kronieken.webp" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="768" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2XtbOc7wSdF24G7BTOEEURl8tspvkVN4uLZi2qek7S0eoXK-9L1Kko0mzckHMOF_8ZOceT4hXA9f2sA3fQawa5XyCEkI8fB_4IOZVzcMiRDvofGFfbwEvhKGuPu4e0-_Vyq1u4-MBiJu0HK7Pp2LNiD2-tt6nnXuV16kSziLPxSjxllOH8tIy1DwRvQah/w300-h400/Cover%20Kronieken.webp" width="300" /></a></div><h4 style="text-align: left;">De kronieken van Darkhell</h4><div>Er is nog een nevenreeks, <i>De kronieken van Darkhell</i>, waarvan het eerste deel <i>Tenebris</i> heet. De reeks geeft de voorgeschiedenis en speelt zich af '100 jaar voor het Jovenia-incident en de opkomst van de Legendariërs'. In Alysia heerst angst en chaos. Er is namelijk een 'meedogenloze oorlog' tussen Magicors en de orde van Arkanis. </div><div><br /></div><div>In de reeks leren we een kleine jongen kennen, die later Darkhell, de zwarte tovenaar, wordt. Aan het hof komt heer Calderius terug van een missie. Hij gaat kijken hoe de cadetten het doen. Ze worden opgeleid tot strijders. Daarbij zijn zijn zoon Kenan en zijn dochter Kalypso. Er is nog een grote broer van de twee, Kamenor, maar daarvoor heeft vader minder belangstelling. </div><div><br /></div><div>Een andere verhaallijn is die van het jongetje Galen, dat een zwaard steelt van een rondtrekkende circustroep. Daarmee beschermt hij zijn familie tegen de wrede inner der belastingen. Ook de rondtrekkende circustroep speelt nog een rol. </div><div><br /></div><div>Het jongetje Galen zal de verhaallijnen gaan verbinden. Hij zal blijkbaar later uitgroeien tot Darkhell. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Wat oudere kinderen</h4><div>Qua verhaal zit dit deel van <i>De Kronieken van Darkhell</i> ingewikkelder in elkaar dan dat van de <i>Missies</i>. Ik vermoed dat het ook voor net wat oudere kinderen bedoeld is, ook gezien de tekeningen, van <b>Orphelin</b>. De geweldsscènes zijn weinig subtiel en nogal op het effect getekend, maar de emoties zijn iets subtieler weergegeven. </div><div><br /></div><div>In de tekeningen zijn er soms fraaie details, zoals in de harnassen van heer Calderius en zijn soldaten. Ook het schildpadachtige wezen waarmee de circustroep zich verplaatst is boeiend: het heeft een compleet huis op zijn rug, waarvan het leuk is om dat nader te bekijken. Verder zijn enkele decors mooi gedetailleerd. </div><div><br /></div><div>Bij veel strijdscènes is wel het grove werk: van dik hout zaagt men planken. Veel magie met bliksemschichten en zo. Daar hou ik niet zo van, maar wellicht wil de doelgroep dit juist. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Het perspectief van de tegenstander</h4><div>In ieder geval vind ik het interessant dat Sorbal ons meeneemt naar de persoon die in de rest van de reeks juist het kwaad is, de tegenstander. Door ook zijn kant van het verhaal te vertellen, wordt de reeks rijker, lijkt me. </div><div><br /></div><div>De mix van fantasy en superhelden vind ik niet zo interessant, maar juist daardoor moet ik misschien voorzichtig zijn met mijn oordeel. Ik kan me ook voorstellen dat je door al de delen te lezen meer oog krijg voor de subtiliteiten in de onderlinge verhoudingen. </div><div><br /></div><div>Als ik zou moeten kiezen tussen deze twee series, zou mijn voorkeur uitgaan naar <i>De kronieken van Darkhell</i>, maar voor jonge kinderen is <i>Missies </i>meer geschikt. </div><div><br /></div><div>Reeks: De Legendariërs - Missies</div><div>Scenario: Patrick Sorbal</div><div>Deel 1: Het ontwaken van Kilimantsjoe</div><div>Tekeningen Philippe Cardona</div><div>Inkleuring: Florence Torta</div><div>Vertaling: Dieter van Tilburgh</div><div>Uitgever: Silvester Strips</div><div>48 blz. € 9,95 (softcover)</div><div><br /></div><div>Reeks: De Legendariërs - De kronieken van Darkhell</div><div>Deel 1: Tenebris</div><div>Scenario: Patrick Sorbal</div><div>Tekeningen: Orphelin</div><div>Inkleuring: Lowenael</div><div>Vertaling: Dieter van Tilburgh</div><div>Uitgever: Silvester Strips</div><div>48 blz. € 9,95 (softcover)</div><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiSElFIgxZZJx01YEo6Gw-H3nEXWoqEaj-UMWX-0m-NOadgOHAZBQePhhyphenhyphenJ1-h8w5YZzCBDYaRk9mC2O-ZVdcnGGW-eNSog-f2P1q9a51RJ_vOgE4lRSuxwutoHYVcUqAP2ZUzHpxD6pL2NJ3PYKMiyQElEcuNyYrb5opA213O1QauPZxBkE1rfoJdXq0MJ/s1024/Missies%20blz%206.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="768" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiSElFIgxZZJx01YEo6Gw-H3nEXWoqEaj-UMWX-0m-NOadgOHAZBQePhhyphenhyphenJ1-h8w5YZzCBDYaRk9mC2O-ZVdcnGGW-eNSog-f2P1q9a51RJ_vOgE4lRSuxwutoHYVcUqAP2ZUzHpxD6pL2NJ3PYKMiyQElEcuNyYrb5opA213O1QauPZxBkE1rfoJdXq0MJ/w480-h640/Missies%20blz%206.jpeg" width="480" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het ontwaken van de Kilimatsjoe</td></tr></tbody></table><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvZhsy6l9b9Qwsv-ZlYxTQinIq7-6pxYjsorNwJXy7J5FGbxIoyAZqYBHYpmv-X9mQzS1pMvU7fRBkS6QpHxfkbgSFlqkQgavMhP_tkzi_xzmPEUKdp6qqh-7YF2envchmMcACAepDLgSJgug4sGD0rmMSrE2NnxiaiH_Z1h4a1tjbGfluQYWnOwL4wqva/s1024/missies%20blz.%207.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="768" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvZhsy6l9b9Qwsv-ZlYxTQinIq7-6pxYjsorNwJXy7J5FGbxIoyAZqYBHYpmv-X9mQzS1pMvU7fRBkS6QpHxfkbgSFlqkQgavMhP_tkzi_xzmPEUKdp6qqh-7YF2envchmMcACAepDLgSJgug4sGD0rmMSrE2NnxiaiH_Z1h4a1tjbGfluQYWnOwL4wqva/w480-h640/missies%20blz.%207.jpeg" width="480" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het ontwaken van de Kilimatsjoe</td></tr></tbody></table><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuowEvHlyvWu8e-daE79E7Jtvrp22drI3gS_woIxJyhaMTnZzOvqpOcXwGmDq7k0X6YbwJTQ8CTpFz71m7l8fSZECe5ST1fPw9VWw3zhUORmrFOynvgYECRCCfLc-t9_px8hClb6hgSItM8m275SxDe2olzR3K_pTCZGFQWLAQI8vKySKrNyiL9SfUHlse/s1024/kronieken%20blz%204.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="768" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuowEvHlyvWu8e-daE79E7Jtvrp22drI3gS_woIxJyhaMTnZzOvqpOcXwGmDq7k0X6YbwJTQ8CTpFz71m7l8fSZECe5ST1fPw9VWw3zhUORmrFOynvgYECRCCfLc-t9_px8hClb6hgSItM8m275SxDe2olzR3K_pTCZGFQWLAQI8vKySKrNyiL9SfUHlse/w480-h640/kronieken%20blz%204.jpeg" width="480" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Tenebris</td></tr></tbody></table><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiH3riPXjGQTUZ1K9Q3ZqcpAGf0kmSc4fkx3r3-1XnNDciNghlPlXhXTe0lm7o2k8p4c5ucGfrGP_Y13fga5Q-i7_ChTc_Cer2BmkkEOx-vT4sNZztDOW_YP4DJYNQaJPnqW4UkRogv4gX97bvg3hr6-h0g2ID4yJJaDrhRirLvQEIPtixdw19jqQygRGB/s1024/Kronieken%20blz%205.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="768" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiH3riPXjGQTUZ1K9Q3ZqcpAGf0kmSc4fkx3r3-1XnNDciNghlPlXhXTe0lm7o2k8p4c5ucGfrGP_Y13fga5Q-i7_ChTc_Cer2BmkkEOx-vT4sNZztDOW_YP4DJYNQaJPnqW4UkRogv4gX97bvg3hr6-h0g2ID4yJJaDrhRirLvQEIPtixdw19jqQygRGB/w480-h640/Kronieken%20blz%205.jpeg" width="480" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Tenebris<br /></td></tr></tbody></table><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWsulVnB8cotvtN1qHQFm-60KQ3tU5r4ALmygQCR41Bx2QMQpSAJltZ-V26Ezmn2AsEmK-j54tnkYr8XGG6KATHEAJ6TcFdHMaOClt8JC8tWeAwS_NYTTJR5zkQTUyAcuLbCbRZcHBiZdDBRsoPoQJ53qL-Ikbs42x7vr9ldoK1Rt2MYeqLdAMnJTJR1TS/s1024/Kronieken%20blz.%206.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="768" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWsulVnB8cotvtN1qHQFm-60KQ3tU5r4ALmygQCR41Bx2QMQpSAJltZ-V26Ezmn2AsEmK-j54tnkYr8XGG6KATHEAJ6TcFdHMaOClt8JC8tWeAwS_NYTTJR5zkQTUyAcuLbCbRZcHBiZdDBRsoPoQJ53qL-Ikbs42x7vr9ldoK1Rt2MYeqLdAMnJTJR1TS/w480-h640/Kronieken%20blz.%206.jpeg" width="480" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Tenebris</td></tr></tbody></table><br />Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-79675261784394275162024-03-12T11:24:00.002+01:002024-03-12T14:31:06.907+01:00Beste mevrouw Eva (Valentijn de Heer)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvG0PXx2IOgipdaFogJAton0gPu0KUkWHVxuVT7nnjn3T6SlpnwFFvW4noN54h8dbT5STfo13hxjPr9PKBGd2UbkIG8zH0ZSbdkY88kV_HQhyphenhyphensCkrkrnwiX7_HOHUid9paY2cCnidIez4VKvy14kz0DZvNY3mAdwLFNCUNXeVtBTxLj2Jy46pMzK-F_ThJ/s840/Cover%20Beste%20mevrouw%20Eva.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="539" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvG0PXx2IOgipdaFogJAton0gPu0KUkWHVxuVT7nnjn3T6SlpnwFFvW4noN54h8dbT5STfo13hxjPr9PKBGd2UbkIG8zH0ZSbdkY88kV_HQhyphenhyphensCkrkrnwiX7_HOHUid9paY2cCnidIez4VKvy14kz0DZvNY3mAdwLFNCUNXeVtBTxLj2Jy46pMzK-F_ThJ/w410-h640/Cover%20Beste%20mevrouw%20Eva.jpeg" width="410" /></a></div><p>Op 24 december 1991 krijgt Elias Hoogewerf een broertje, Johannes. Elias, die dan een jaar of vijf (zes?) oud is, had niet eens gemerkt dat zijn moeder zwanger was. Het broertje is veel te vroeg geboren en er is iets mis met hem. Vader zegt: 'Ma heeft een mongool gebaard.'</p><p>Dit gezin staat centraal in de debuutroman van <b>Valentijn de Heer</b>, <i>Beste mevrouw Eva</i>. Elias is daarin de verteller. Bij een hoofdpersoon met zo'n naam moet ik meteen denken aan de bekendste roman van Maurice Gilliams, maar ik kan geen duidelijk verband ontdekken. Het zal dus wel toeval zijn. </p><p>Met de geboorte van het broertje verandert er van alles in het gezin. Vooral vader heeft het er moeilijk mee. Soms is hij een tijdje weg, bijvoorbeeld als hij zich terugtrekt in een klooster. Hij rookt als een ketter en heeft woedeaanvallen. </p><h4 style="text-align: left;">De schijn ophouden</h4><p>Elias speelt mooi weer. Hij vertelt hoe leuk het is met zo'n klein broertje. Hij wil voor de buitenwereld de schijn ophouden dat hij in een fijn gezin leeft. Intussen is het voor hem hard werken, vooral als Johannes wat groter wordt. </p><p>Vader is onberekenbaar en Elias probeert rekening met hem te houden. Moeder heeft het druk: ze heeft als pedicure een praktijk aan huis, waarbij ze soms ook 's avonds klanten heeft. Ze leunt zwaar op Elias: 'niemand begrijpt me zo goed als jij.' </p><p>Elias heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Zijn moeder heeft vlak na de geboorte van Johannes gezegd dat Elias goed voor hem zal zorgen. 'Ik drukte de baby nog steviger tegen me aan en beloofde hem stellig dat te zullen doen zolang we samen waren.'</p><p>Maar Johannes wordt ouder en het zorgen voor hem wordt zwaarder, vader wordt extremer in zijn reacties en dan krijgt hij ook nog een paar keer een beroerte, waardoor hij intensief zorg nodig heeft. </p><h4 style="text-align: left;">Sunny Home</h4><p>Af en toe gaan Elias en Johannes naar Eva en haar gekke man, die ze tot voor kort niet kenden. Ze wonen in een houten huis in de Kernstraat. Dat lijkt wel heel erg op Sunny Home waarin Maarten Biesheuvel en zijn vrouw Eva Gütlich altijd gewoond hebben. Als Elias bij Eva is, zit haar man vaak boven als een razende te typen. </p><p>Bij Eva kan Elias kind zijn. Hij heeft geen verantwoordelijkheden en kan met haar een spelletje spelen (monopoly). Intussen vertelt hij haar over hoe het er thuis aan toe gaat en over zijn aquarium.</p><h4 style="text-align: left;">Rolwisseling</h4><p>De verhouding van Elias met zijn broertje is gecompliceerd. Soms reageert hij zich op het broertje af. Als de wenkbrauwen van Johannes hem doen denken aan die van zijn vader slaat hij hem en hij zegt: 'Wat ben jij voor vader?' </p><p>Later moet hij zijn vader wassen, wat hij een ongemakkelijke situatie vindt. Hij stelt zich voor dat hij Johannes wast en dan blijkt het te doen. Zo wisselen vader en Johannes soms van rol. </p><p>Uiteindelijk blijkt de situatie niet meer te houden. Elias had al vaker ontsnappingsfantasieën, bijvoorbeeld toen hij zijn broertje het verhaal van de eenden vertelde. Hij fantaseerde dat hij met ze mee kon vliegen naar de sterren. Als de instanties niet meer buiten de deur te houden zijn, is er in het hoofd van Elias nog steeds een manier waarop hij rust kan krijgen en vredig door kan leven. Of dat in werkelijkheid ook klopt, wil ik maar in het midden laten. Het is leuker voor de lezer om dat niet vooraf te weten. </p><h4 style="text-align: left;">Opeenhoping van ellende</h4><p>Het is De Heer goed gelukt om het gecompliceerde gezin te schetsen. Het is wel een opeenhoping van ellende en soms worden er misschien wel van te dik hout planken gezaagd. Ook als voor de lezer al duidelijk is dat de situatie ernstig is, wordt er elke keer een schepje bovenop gedaan, alsof de schrijver ons duidelijk wil maken dat de situatie echt heel erg is. Het is me niet duidelijk of hij daarin zichzelf of de lezer onderschat. </p><p>Elias heeft een aquarium met daarin vissen en een garnaal. Dat aquarium is er steeds minder goed aan toe. Het is een mooie spiegel van hoe het gezin functioneert. Het doet denken aan de toestand van de zeelt in de roman <i>Muidhond</i> van Inge Schilperoord. Over de garnaal in het aquarium zegt Eva tegen Elias: 'Die garnaal, dat ben jij.' Dat had eigenlijk niet expliciet gemaakt hoeven te worden. </p><p>Dat gaat beter bij het monopolyspel. Elias speelt het met Eva en het gaat hem niet zo goed af. Het lukt hem niet op grip te krijgen op het leven, wat weerspiegeld wordt in het spel. </p><h4 style="text-align: left;">Jaren negentig</h4><p><i>Beste mevrouw Eva</i> speelt nadrukkelijk in de jaren negentig: er zijn videobanden van Bassie en Adriaan, er bestaan nog telefooncellen, het alarmnummer verandert van 06-11 in 112 en kinderen hebben een tamagotchi. Ook die tamagotchi krijgt tijdens het lezen als vanzelf een symbolische lading. Het wezentje op het scherm moet gevoed en verzorgd worden. Je zou kunnen zeggen dat dat een wens van Elias is. Zo zou hij kind moeten kunnen zijn: met verzorgende ouders. Je kunt er ook een andere symboliek in zien: over het leven van de tamagotchi kan Elias de regie houden, over het eigen leven niet. </p><p>Elias is een intrigerend personage, door de tegenstrijdigheden in hem. Hij is zorgzaam en hij wil het gezin beschermen tegen de buitenwereld. Maar hij heeft ook fantasieën om een kussen op het gezicht van Johannes te drukken. Je merkt dat hij steeds meer aanloopt tegen de grenzen van wat hij aankan. </p><p>Hij is een scherp observator, die vaak ook zichzelf van een afstandje kan bezien, zoals Werther Nieland dat deed. Maar soms wordt het hem te veel en laat hij zich gaan, bijvoorbeeld tegenover zijn broertje. </p><p>Qua thematiek doet <i>Beste mevrouw Eva</i> sterkt denken aan <i>Niets ontgaat ons</i> van Janke Reitsma. Het leeftijdsverschil tussen de jongen en zijn kleine zusje is groter dan tussen de twee kinderen in het boek van De Heer, maar in beide boeken voelen de hoofdpersonen zich verantwoordelijk voor het draaiend houden van het gezin en beide hoofdpersonen hebben een paradijsfantasie. </p><h4 style="text-align: left;">Heldere roman</h4><p>Valentijn de Heer heeft met <i>Beste mevrouw Eva</i> een heldere roman geschreven. Niet voor niets is het boek genomineerd voor de Hans Vervoortprijs. Om daarvoor in aanmerking te komen moet een roman aan een allegaartje van eisen voldoen: realistische gebeurtenissen, realistische personages, enkelvoudig perspectief, zuinige stijl en liefst ook nog zelfspot en een zekere weemoedigheid. </p><p>Die zelfspot en die weemoed vind ik <i>Beste mevrouw Eva </i>niet terug, maar het is wel een verhaal dat je je zo kunt voorstellen in de werkelijkheid en je leeft gemakkelijk mee met de hoofdpersoon. Je gunt hem dat hij wordt geholpen, dat hij zijn last niet langer hoeft te torsen. Dat zou hij zelf ook wel willen. Het slot van het boek: 'Ik moest naar buiten, ergens liggen, in de bosjes, waar niemand me kon zien, waar ik mijn hoofd niet langer hoefde te dragen.'</p><p>Valentijn de Heer, <i>Beste mevrouw Eva. </i>Uitg. Pluim, 2023; 192 blz. € 22,99</p>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-50132335260289116762024-03-11T12:18:00.001+01:002024-03-11T12:18:19.679+01:00Undertaker 7: Mister Prairie (Ralph Meyer / Caroline Delabie / Xavier Dorison)<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjjARWOdKlCw9nrM-rixM2w_1ZFGzy0sOgwiAL2YZ-9nf7RZv8C9Dh9rW8-CQng0KqcAbjvVaOPdiZHEtb7kAs0Q5FYZJOL3ju_4fZda-pVEop7n3sTgUYOmIN8VjjkpZXGn-O7aSdYTL94rkWHxhBHADPm4uke-aKWXtyBo0sIEYP2ngfX8Ei23ivfPcyD/s595/Cover%20Undertaker%20%20%20.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="595" data-original-width="450" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjjARWOdKlCw9nrM-rixM2w_1ZFGzy0sOgwiAL2YZ-9nf7RZv8C9Dh9rW8-CQng0KqcAbjvVaOPdiZHEtb7kAs0Q5FYZJOL3ju_4fZda-pVEop7n3sTgUYOmIN8VjjkpZXGn-O7aSdYTL94rkWHxhBHADPm4uke-aKWXtyBo0sIEYP2ngfX8Ei23ivfPcyD/w484-h640/Cover%20Undertaker%20%20%20.jpeg" width="484" /></a></div><br /><p></p><p>Jonas Crow droeg in een vroeger leven de naam Lance Strikland. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog was hij scherpschutter. Wat er precies in die tijd gebeurd is, is niet bekend, maar intussen trekt hij rond als begrafenisondernemer onder zijn nieuwe naam, in gezelschap van zijn gier Jed. </p><p>Aan het begin van <i>Undertaker </i>deel 7, <i>Mister Prairie,</i> krijgt Jonas een briefje, ondertekend door R. Prairie. Hij denkt dat dat Rose Prairie is, de vrouw die zijn grote liefde is, maar die hem ooit in de steek gelaten heeft om hem niet in gevaar te brengen. Crow, beneveld door drank, is ineens ontnuchterd. Hij zal naar Texas rijden om haar opdracht uit te voeren.</p><h4 style="text-align: left;">Abortus</h4><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: left;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDabPz6TTd1WYx-cCozavFQDCqorIaHd-WYd7d1gVV0b0j_jwxrTohguT1kzQKH_7Vy_6psIKBEEzFEQqtS5rujqnRvcQqDtH8DPQnMGe2_3cRknmDgoQkC4m5KZovoqeZcILZbnm2AUPrJIzygRkWWwNZ8rB69MyWc6AeqEKfQpDpiD0gxfHN-tkwzUPr/s1600/Undertaker-7%20blz%204.jpeg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1210" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDabPz6TTd1WYx-cCozavFQDCqorIaHd-WYd7d1gVV0b0j_jwxrTohguT1kzQKH_7Vy_6psIKBEEzFEQqtS5rujqnRvcQqDtH8DPQnMGe2_3cRknmDgoQkC4m5KZovoqeZcILZbnm2AUPrJIzygRkWWwNZ8rB69MyWc6AeqEKfQpDpiD0gxfHN-tkwzUPr/w303-h400/Undertaker-7%20blz%204.jpeg" width="303" /></a></div><p></p><p><br />Als hij aankomt in Eaden City blijkt de ondertekenaar de man van Rose te zijn, de arts Randolph Prairie, die op het punt staat een abortus uit te voeren. De nacht ervoor blijkt er ook nog een geestelijke overleden/omgekomen te zijn, Father Wilson. Ook hij zal een kist moeten krijgen. <br /></p><p>Die dood heeft te maken met de activiteiten van de fanatieke Sister Oz, van de Bond voor bestrijding van ontucht, die in de loop van het verhaal steeds meer mensen op de been brengt om de abortus te voorkomen. </p><p>In Amerika wordt de strijd pro life tegenover pro choice fel gevoerd, nog steeds. In 2009 werd een abortusarts tijdens een kerkdienst vermoord. Ik vroeg me af of die controverse van nu niet wat gemakkelijk verplaatst was naar een strip waarvan het verhaal zich afspeelt in de negentiende eeuw. Maar dat juist een vertegenwoordigster van de Bond voor bestrijding van ontucht het voortouw neemt, blijkt wel te kloppen. Er is een tijd geweest dat kerkfunctionarissen abortus afkeurden, niet in de eerste plaats omdat er leven gedood werd, maar omdat een abortus het gevolg was van buitenechtelijke seks, lees ik in dit <a href="https://www.nationalgeographic.nl/cultuur-samenleving/hoe-de-amerikaans-abortuswetgeving-zich-heeft-ontwikkeld" target="_blank">artikel</a> over de abortuswetgeving in Amerika.</p><h4 style="text-align: left;">Scenario</h4><p>Scenarist <b>Xavier Dorison</b> laat de spanning uitstekend oplopen in het conflict en eindigt het album met een cliffhanger. Er komt dus in ieder geval een vervolg. Het is wel jammer dat dit album minder goed als op zichzelf staand te lezen is en aan het eind blijf je zitten met een dubbel gevoel: je hebt een goed verhaal gelezen, maar het is niet af. </p><p>De dosering van de gebeurtenissen is goed: door een brand (ten gevolge van brandstichting) moet de arts in een andere plaats instrumenten halen, de vader van de zwangere vrouw duikt nog op en de protesteerders worden steeds militanter. Het moet wel uitlopen op een confrontatie met alle kans op escalatie. </p><p>Maar de kwaliteit van het verhaal wordt ook verhoogd door de complexiteit van de personages. De duistere Jonas, die op zoek is naar Rose, haar ook nog vindt, maar dan is ze gehuwd. Hij wordt ook nog zijdelings geconfronteerd met zijn verleden. Rose heeft zich gesetteld, is getrouwd, en Jonas verstoort de rust in haar leven, maar het is ook goed dat hij er weer is. </p><p>Een geestelijke die uit medemenselijkheid een vrouw wil steunen die op de proef wordt gesteld, maar daardoor komt hij in conflict met de hardliners binnen de kerk. En ten slotte Sister Oz, die zegt gedreven te zijn door de Heer en dus door haar principes, maar die intussen oproept tot geweld en mensen door chantage in haar kamp probeert te krijgen. Door Russische roulette laat ze zien dat God aan haar kant staat. </p><h4 style="text-align: left;">Tekeningen en inkleuring</h4><p>Het is een mooi stel, deze personages en samen maken zij het verhaal, dat weer uitstekend getekend is door <b>Ralph Meyer</b>, die tekent in de traditie van Giraud. Hij legt veel karakter in de koppen en in de scènes waarin hij uitzoomt, weet hij uitstekend de sfeer te vatten. Het goede treffen van de sfeer, of die nu vredig of dreigend is, komt ook op het conto van <b>Caroline Delabie</b>, die inkleuring verzorgd heeft. </p><p>Het verhaal <i>Mister Prairie</i> las ik al bij de voorpublicatie in <i>Eppo</i>, maar bij het lezen als album blijkt pas hoeveel vaart het houdt, door het hele verhaal heen. Het is een western, die laat zien dat het genre nog steeds vitaal kan zijn. </p><p>Het volgende deel mag wel een beetje opschieten, want we willen wel weten hoe het afloopt. </p><div style="text-align: left;">Reeks: Undertaker</div><div style="text-align: left;">Deel 7: Mister Prairie</div><div style="text-align: left;">Scenario: Xavier Dorison</div><div style="text-align: left;">Tekeningen: Ralph Meyer</div><div style="text-align: left;">Inkleuring: Caroline Delabie</div><div style="text-align: left;">Vertaling: House of BOOM!</div><div style="text-align: left;">Uitgever: Dargaud</div><div style="text-align: left;">2023, 64 blz. € 9,99 (softcover)</div><div style="text-align: left;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0jCnDi0-mQXI8I2cKBgLZ8XI-HGq1W3ireoWFvyNfSwhVtlIk5S6Zd0FHLQ2-d7s3a3SJkHx6YU9E8PHp4iag_BRcYgaANru-wxb_yDufKPZ_bOd04TXHhYlIH7AXL3ojFcSAYTvefc3_KICphA7ilkLnAZCT8HE6SmcK9udGqdxE9UQUpYFuXGEUIIr4/s1600/Undertaker-7%20blz.%206.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1210" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0jCnDi0-mQXI8I2cKBgLZ8XI-HGq1W3ireoWFvyNfSwhVtlIk5S6Zd0FHLQ2-d7s3a3SJkHx6YU9E8PHp4iag_BRcYgaANru-wxb_yDufKPZ_bOd04TXHhYlIH7AXL3ojFcSAYTvefc3_KICphA7ilkLnAZCT8HE6SmcK9udGqdxE9UQUpYFuXGEUIIr4/w484-h640/Undertaker-7%20blz.%206.jpeg" width="484" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLDmhVA_M40jYXFT2fozAAp0Lc0dAXoux7sYWiik9LxIUJOgM1u4hSRnNTI8sFOB5t8J5-MXvWi6zyfeVKqgYyWDrPFbiEvEk-IpRvcC-wpbU-vAZwOJEf34mqYeU4zuult_XYc7c0CkdH0Ze6vhbHa-_gGLk5ZID8-vinjHksjUa9UUu2AwIHczvmcxgQ/s2260/UNDERTAKER-7%20blz.%207.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2260" data-original-width="1709" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLDmhVA_M40jYXFT2fozAAp0Lc0dAXoux7sYWiik9LxIUJOgM1u4hSRnNTI8sFOB5t8J5-MXvWi6zyfeVKqgYyWDrPFbiEvEk-IpRvcC-wpbU-vAZwOJEf34mqYeU4zuult_XYc7c0CkdH0Ze6vhbHa-_gGLk5ZID8-vinjHksjUa9UUu2AwIHczvmcxgQ/w484-h640/UNDERTAKER-7%20blz.%207.jpeg" width="484" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZ62gk-iIwuKJ0Z9nDiY0BKrNrOGD1yNNYoBsqatj_zk5RpeISG3IOt40itctp_pFxlG8BmK0svNysRnxgBo2akekV1KDmo0FVG0qD0zk_vhJIo0JH2z3-KtHWH5Zoxa5IlwSfGL8bMxgIidIDGPBG7F7mYbPWroicNDAlUj3lJToC3aHOYuwYFxNetOMQ/s800/mister-prairie%20blz.%208.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="605" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZ62gk-iIwuKJ0Z9nDiY0BKrNrOGD1yNNYoBsqatj_zk5RpeISG3IOt40itctp_pFxlG8BmK0svNysRnxgBo2akekV1KDmo0FVG0qD0zk_vhJIo0JH2z3-KtHWH5Zoxa5IlwSfGL8bMxgIidIDGPBG7F7mYbPWroicNDAlUj3lJToC3aHOYuwYFxNetOMQ/w484-h640/mister-prairie%20blz.%208.jpeg" width="484" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiNr6WY9bMiDbFAcGnDW7gNFGQJgNd_zlXOOeiAXgffh31JnqvSVjbOskPq1Aae0YSEgjVczNxVj7Yx2yOoa5ugV2LZm9hdfL2N9DSvU8BkdiXDMiZHV2JbCCVZDb2v1jwN3wb1ekKpQXEloD5T9lCbLSEZNe2MEbGaWNEGXkrNLmtdCvrja56E5-iUnXZB/s860/Undertaker%207%20blz.%209.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="860" data-original-width="650" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiNr6WY9bMiDbFAcGnDW7gNFGQJgNd_zlXOOeiAXgffh31JnqvSVjbOskPq1Aae0YSEgjVczNxVj7Yx2yOoa5ugV2LZm9hdfL2N9DSvU8BkdiXDMiZHV2JbCCVZDb2v1jwN3wb1ekKpQXEloD5T9lCbLSEZNe2MEbGaWNEGXkrNLmtdCvrja56E5-iUnXZB/w484-h640/Undertaker%207%20blz.%209.jpeg" width="484" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-86065745218897132942024-03-06T13:36:00.002+01:002024-03-06T14:01:56.027+01:00Archipel (Fleur Bourgonje)<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgXnq2k6Cgnyjiq7hZ7Wd1Grxm8QG5_ndNgQehiU2UQmGKWa6wtkRySvCTVHpw6fbFDbibI02zpmRgxBYpJMpM7N5qvU3GF0J0QJkP_jzkpFPVnJ4H47x8vE_VFQRSFJWyjU2EIyXUqH_FDGatDHtKKvlSswpz3imE38rSHt0baFvPwnxd1aiXIZ8DsvY1x/s800/Cover%20Archipel%20Fleur%20Bourgonje.webp" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="499" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgXnq2k6Cgnyjiq7hZ7Wd1Grxm8QG5_ndNgQehiU2UQmGKWa6wtkRySvCTVHpw6fbFDbibI02zpmRgxBYpJMpM7N5qvU3GF0J0QJkP_jzkpFPVnJ4H47x8vE_VFQRSFJWyjU2EIyXUqH_FDGatDHtKKvlSswpz3imE38rSHt0baFvPwnxd1aiXIZ8DsvY1x/w400-h640/Cover%20Archipel%20Fleur%20Bourgonje.webp" width="400" /></a></div><p><br /></p>In heel veel boeken van <b>Fleur Bourgonje</b> is het hoofdpersonage een vrouw in wie je de schrijfster zou kunnen vermoeden. Maar het zijn wel romans. Intussen weten we al aardig wat over de autobiografische achtergrond ervan. Meer dan eens heeft Bourgonje geschreven over haar vader, die smid was en wiens beroep ze misschien wel overgenomen heeft, door de taal te smeden en door steeds weer op hetzelfde aambeeld te slaan: naast de angst is er altijd de liefde. <p></p><p><i>Archipel</i> is veel directer autobiografisch dan Bourgonjes eerdere boeken. De schrijfster vertelt over de plaatsen waar ze verbleef en vaak waren dat eilanden in letterlijke zin en als ze dat niet waren, was er toch een soort afgeslotenheid: een eigen wereldje waarin ze zich staande moest houden. Maar wat hebben al die eilandjes met elkaar te maken? En hoe maak je daar een verhaal, een levensverhaal, van?</p><h4 style="text-align: left;">Texel</h4><p>Fleur Bourgonje toog naar Texel (weer een eiland dus) om daar te schrijven aan dat verhaal. </p><p></p><blockquote>Het liep anders. De stormnacht woei geen samenhangend verhaal aan maar een angst die ontaardde in de nachtmerrie die ik allang gedoofd waande: bij een natuurramp op een klein eiland in een grote zee zijn, losraken van een vasteland zonder terug aan wal te kunnen komen, geen reddingsboot, geen boei, geen uitgestoken hand in zicht, voorgoed gedoemd te dolen - tot ik badend in zweet wakker schrok. </blockquote><p></p><p>Maar eilanden laten zich niet bijeendrijven. Niet de eilanden waarop de schrijfster verbleef, niet de eilanden die ze was. Al was dat wel het doel.</p><p></p><blockquote>Mezelf wilde ik bijeen schrijven - zo ver ik kon, wilde en durfde - zodat er een innerlijk vasteland zou ontstaan na zeventig jaren van weggaan, terugkomen en opnieuw weggaan, vasthouden, loslaten en opnieuw willen vasthouden, van verzet - waar dan ook - tegen iedere vorm van repressie en vrijheidsberoving. De afstand tussen mijn eilanden wilde ik op Texel slechten. De scheuren helen. Mezelf als eenheid zien. </blockquote><p></p><p>Als eilanden niet samen een vasteland kunnen vormen, kunnen ze nog wel een archipel zijn, eilanden die op een of andere manier bij elkaar horen. Dat lezen we in deze roman. We gaan met de schrijfster mee naar de eilanden in haar leven. De verbindende factor is steeds de ik-figuur, die dingen meeneemt, die dingen achterlaat. </p><h4 style="text-align: left;">Eilander</h4><p>In <i>Archipel </i>wisselen scènes op Texel zich af met scènes uit het verleden. In de hoofdstukjes 'Eilander' zijn er korte gesprekken met de buren. De buurvrouw moet een paar dagen naar het ziekenhuis in verband met haar schouder. Haar man blijft dan op het eiland. Wat hun lot ook is, deze mensen schikken zich: 'Het is zoals het is.' Dat is tegengesteld aan hoe de schrijfster altijd geleefd heeft, met angsten en verlangens, voortgedreven naar andere plekken dan waar ze was. </p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">Ik zou met de buurman willen ruilen.</div><div style="text-align: left;">Mijn Montblanc met gouden pen zou ik zonder aarzelen ruilen tegen zijn roestige schoffel of hark, mijn herinnering aan een avontuur op een ver eiland tegen zijn scharrelende dagelijkse bezigheid op dit kleine erf en in deze symmetrisch aangelegde tuin, mijn bezwerende gedrag bij opkomende angst voor de grillen van mens, natuur en lot voor zijn laconieke aanvaarding van wat zich voordoet: 'het is niet anders, het is zoals het is.' </div><div style="text-align: left;">Vandaag zou ik mijn buurman willen zijn. </div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><h4 style="text-align: left;">Oereiland</h4><p>Bourgonje begint bij de plaats waar ze geboren is, een boerderij die als een soort eiland in het groen lag. Daarna verhuisde het gezin naar de smederij in wat in <i>Archipel </i>'Dorp A.' heet. Dit is het eiland dat ze zal moeten verlaten, waarna haar pad naar andere plaatsen zal gaan: Parijs, Chili, Argentinië, Venezuela, Cuba, Paaseiland, Tasmanië. Over al die plaatsen heeft ze geschreven en ze komen opnieuw terug in dit boek. </p><p>Soms reist ze terug naar plaatsen waar ze enkele decennia daarvoor was en dat is ook altijd een reis naar wie zijzelf toen was. Soms duiken er mensen uit het verleden op in het heden. Meestal alleen in haar verbeelding. De loop van iemand roept de herinnering aan iemand anders wakker, zoals ooit een oude glasblazer haar deed denken aan haar grootvader. </p><p>Die verbeelding van een opnieuw samenzijn is niet minder werkelijk dan de ontmoetingen in het verleden. Tijdens het schrijven vallen plaats en tijd weg. Alles ís er, hier en nu, ook als het van daar en toen is. </p><h4 style="text-align: left;">Erbij horen</h4><p style="text-align: left;">Vaak gaat het bij Bourgonje om bij een groep of bij een persoon te horen. Of te kunnen leven alsof je bij een groep hoort. </p><p style="text-align: left;"></p><blockquote>We vormen een koor, een eenheid. Ik hoor erbij. Niet diep in mijn hart, daar ben ik alleen, maar in de vrachtauto en in de ruïne hoor ik erbij. </blockquote><p>Al eerder in haar werk kwam de passage voor van de moeder die het kind buitensluit. Als het meisje zegt dat ze het bij de buren eigenlijk gezelliger vindt, pakt moeder haar koffertje en zet haar buiten de deur. Dat ze dan maar naar de buren gaat. Het kind staat op het donkere erf, helemaal alleen. </p><p>Als ik mij goed herinner komt dat voor het eerst voor in <i>Oostenwind, koningskind</i> (1997). Het gevoel een eiland te zijn was onontkoombaar. Maar in <i>Archipel</i> is er, jaren later, de toenadering tot de moeder, die het kind in haar armen wiegt, op het eiland Delos. </p><p>Je kunt zeggen dat dat maar verbeelding is of dat de schrijfster zichzelf geeft wat haar moeder haar niet gaf, maar dat maakt de ervaring en de toenadering niet minder werkelijk. </p><h4 style="text-align: left;">Vader</h4><p>Voor zijn dood zocht vader zijn dochter op, elders in het huis. 'Mijn vader stierf in de grootst denkbare, sprakeloze eenzaamheid,' schrijft Bourgonje. Maar vader en dochter herkenden elkaar in die eenzaamheid. </p><p>Bij verrassing krijgt ze jaren later, aan de andere kant van de wereld, een brief te lezen waarin haar vader zich laat kennen. Hij schrijft dat hij ziek is en dat hij bang is. De woorden van de brief brengen vader alsnog dichtbij. </p><h4 style="text-align: left;">Prikkeldraad</h4><p>In <i>Stenen voor het begin </i>(1987) vertelt de schrijfster dat een jongen (Gijs B.) haar haren in het prikkeldraad vlecht. In <i>Archipel </i>wordt duidelijk dat dat bij school was en dat het een groepje leerlingen was, die ze aanduidt met 'de Marmot, de Beer en de Bunzing'. </p><p>Ook dat is een oerervaring van buitengesloten worden. In <i>Oostenwind, koningskind </i>neemt de ik-figuur een besluit: ze neemt haar leven in eigen hand, ze zal verzet plegen, maar de eerdere ervaringen hebben zich vastgezet in haar. Ergens is er nog altijd dat donkere erf. En dat prikkeldraad. </p><h4 style="text-align: left;">Angst en geluk</h4><p>Het drijft haar wel voort en de tegenhanger van de angst is het verlangen naar liefde. Die liefde komt in al haar werk terug. In <i>Archipel </i>schrijft ze dat ze op elk eiland af en toe overvallen werd door angst. </p><p></p><blockquote>Het was een niet in woorden te vatten paniekgevoel. Een verlammend gevoel van existentiële eenzaamheid. Een niet gestild, misschien onstilbaar verlangen naar bescherming, koestering, veiligheid. </blockquote><p></p><p>Maar er waren ook momenten, soms dagen, van geluk.</p><p></p><blockquote>(...) een filosofisch getint, vrijheidslievend nomadegevoel. Dat het misschien een succesvolle bezwering van de angst en het ongestilde verlangen is geweest, maakt me niet uit. Waar het om ging was het gevoel, niet wat er aan ten grondslag lag. </blockquote><p></p><p>Wie het werk van Fleur Bourgonje kent, herkent de plaatsen waarop eerdere romans en verhalen spelen: <i>Spoorloos</i> (1985), <i>Araya</i> (2001), <i>Aurora Australis </i>(2006), <i>Stromboli</i> (2007). Maar die kennis heb je niet nodig bij het lezen van <i>Archipel. </i></p><h4 style="text-align: left;">Autobiografische roman</h4><p>Weliswaar is <i>Archipel</i> een autobiografisch boek, maar de middelen die gebruikt zijn, zijn die van een roman. Vooral in de passages waarin mensen in de verbeelding aanwezig aan en, soms jaren na hun dood, het gesprek met de schrijfster aangaan. En altijd is er de stijl van Bourgonje. Haar zinnen hebben melodie, ze zingen, ze bezweren, ze voeren je mee. Daar heb ik wel een zwak voor. </p><p>Ontroerend is ook de nietsontziendheid waarmee ze zichzelf en anderen beziet, zonder hard te zijn. Er zit altijd iets van mildheid in wat ze schrijft, of misschien moeten we dat wel liefde noemen. Het lijkt alsof ze die voor anderen net iets makkelijker kan opbrengen dan voor zichzelf.</p><p></p><div style="text-align: left;">Er zijn wel kleinigheidjes waar ik even bij moest fronsen. Mijn moeder verwerkte hersenen niet in de zure zult, maar dat kan plaatselijk verschillen. Het lijkt me verder sterk dat er bij schrikdraad een bordje met 'Levensgevaar!' staat. Dat hing wel op transformatorhuisjes. Ambulances waren nog niet geel in de tijd die Bourgonje beschrijft en ik weet niet wat ik me moet voorstellen bij iemand die zijn schapen wiedt. </div><div style="text-align: left;"><br /></div><h4 style="text-align: left;">Prachtig, krachtig oeuvre</h4><div style="text-align: left;">Maar dat zijn knorven in de biezen. Fleur Bourgonje schrijft al jarenlang een prachtig en krachtig oeuvre bij elkaar en <i>Archipel </i>past daar uitstekend in. Net als in <i>Uitval</i> bezint Bourgonje zich op waar het uiteindelijk om draait in haar werk. En in haar leven, want die twee liggen dicht bij elkaar. Ze begint bij haar vroegste jeugd en eindigt met haar ouders, waarmee de cirkel rond is. Tussendoor gaat het ook nog even over haar zus, die ze in een inrichting bezoekt en over het belang van haar moederschap. Toen haar dochter geboren was, was ze wel verplicht om in alle situaties te overleven. </div><div style="text-align: left;"><br /></div><div style="text-align: left;">In <i>Archipel</i> blijven de eilanden bestaan, maar als je het boek uit hebt, lijken ze toch wat dichter bij elkaar te liggen, lijken ze niet meer zo allenig in de zee te liggen. Mooi boek. Mooi oeuvre. Lezen!</div><div style="text-align: left;"><br /></div><div style="text-align: left;">Fleur Bourgonje, <i>Archipel, een vrouw, een verhaal, een leven. </i>Uitgeverij Magonia, 2024, 248 blz. € 23,95 (hardcover). </div><div style="text-align: left;"><br /></div><div style="text-align: left;">Eerder schreef ik over:</div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2020/08/liefde-liefde-fleur-bourgonje.html" target="_blank">Liefde, liefde</a><br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2017/01/pitten-schieten-fleur-bourgonje.html" target="_blank">Pitten schieten</a><br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2015/08/uitval-fleur-bourgonje.html" target="_blank">Uitval</a><br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2024/03/afgestoft-aurora-australis-fleur.html" target="_blank">Aurora Australis</a><br /></div><div style="text-align: left;"><br /></div><div style="text-align: left;">In <i>Nederlands Dagblad </i>schreef ik ook over <i>Labyrint</i>, <i>Stromboli, Verdwijnpunt</i> en <i>Hartenbeest</i>. Die recensies zal te zijner tijd op Bunt Blogt plaatsen. </div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-65288218316190975582024-03-05T09:08:00.002+01:002024-03-05T09:08:22.616+01:00Tuskegee Ghost 2 (Benjamin von Eckartsberg / Olivier Dauger)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgvvTVu2YttN81d6tatVZvzG1VvS0iH6kqMqvGLPkaIa6Kf16crJndfS5ApLmXoDkRZ-DumIrwI8Rj8u1rZbIKNvHgQlWRbfzCAfYGian4DGBDgjj3Zm5UUISxUgdBY6V4xTDAAC0C-Mb4iQUZBdK9t9sXtgqS1JMGP0BLVrsQ3uxmYmVo_5xKpt9dlhBjs/s688/Cover%20Tuskegee%202.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="688" data-original-width="512" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgvvTVu2YttN81d6tatVZvzG1VvS0iH6kqMqvGLPkaIa6Kf16crJndfS5ApLmXoDkRZ-DumIrwI8Rj8u1rZbIKNvHgQlWRbfzCAfYGian4DGBDgjj3Zm5UUISxUgdBY6V4xTDAAC0C-Mb4iQUZBdK9t9sXtgqS1JMGP0BLVrsQ3uxmYmVo_5xKpt9dlhBjs/w476-h640/Cover%20Tuskegee%202.jpeg" width="476" /></a></div><p style="text-align: left;">Anderhalve maand geleden schreef ik over <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2024/01/tuskegee-ghost-1-benjamin-von.html" target="_blank">het eerste deel</a> van <i>Tuskegee Ghost</i> en nu is het tweede deel van het tweeluik er al. Uitgeverij Silvester houdt van opschieten. Gelukkig maar, want ik was wel benieuwd naar de afloop. </p><p style="text-align: left;">In de Tweede Wereldoorlog was er een groep piloten, de Tuskegee Airmen, die volledig uit Afro-Amerikanen bestond. Robert Hofman, die de bijnaam Ghost kreeg, behoorde daartoe. Na de oorlog heeft hij een garage en probeert daarmee de kost te verdienen. Maar hij krijgt te maken met racisme en dan wil zijn zoon Mark ook nog piloot worden. </p><p style="text-align: left;">Mark weet niets van zijn vader, maar krijgt van zijn moeder een kistje met papieren en foto's mee. Zo leert hij langzaam zijn vader kennen. Die praat namelijk nooit over de oorlog. Wel heeft hij elke nacht angstdromen, al weet hij niet precies waarom. Wat er precies in het verleden gebeurd is, kan hij zich niet herinneren. </p><h4 style="text-align: left;">Brandend kruis</h4><p style="text-align: left;">Deel 2 van <i>Tuskegee Ghost</i> begint waar deel 1 eindigde: met een brandend kruis voor het huis van Robert Hofman. Racisme viert hoogtij in 1969. Maar er is een buurtwacht en mensen laten zich niet zomaar tot slachtoffer maken. </p><p style="text-align: left;">Ook dit deel kent weer verschillende verhaallijnen: het militante racisme in de jaren zestig en het verzet daartegen; Robert die er met hulp van een therapeut achter probeert te komen wat de oorzaak is van zijn angstdromen; Mark die het verleden van zijn vader wil leren kennen; de oorlog in Vietnam. </p><p style="text-align: left;">Mark wil als piloot naar Vietnam, maar zijn vriendin Jenny is daar tegen. Ze is bang dat hem wat overkomt of dat hij getraumatiseerd terugkomt, net als zijn vader. </p><p style="text-align: left;">Bij alle verhaallijnen loopt de spanning op. Robert besluit om zijn plaats op te eisen in de maatschappij en hij zoekt de confrontaties door een bar binnen te gaan waar een bordje 'Whites only' op de deur hangt. Welke prijs zal hij moeten betalen?</p><h4 style="text-align: left;">De oorlog begint pas</h4><p style="text-align: left;">Hem is duidelijk geworden wat er in het verleden gebeurd is met hem (Ghost) en zijn makker, Shadow. Die oorlog kan hij misschien achter zich laten, maar hij heeft nog een oorlog in het heden uit te vechten. Tegen Mark zegt hij uiteindelijk: 'Mijn oorlog is misschien voorbij... De jouwe begint pas.' Ook Mark heeft nog een strijd te voeren. </p><p style="text-align: left;">De oorlog heeft vader en zoon op hetzelfde spoor gezet. Robert was voor Mark onbereikbaar. </p><p style="text-align: left;"></p><blockquote>Hij zat zo opgesloten in zijn gedachten, hoog in de lucht, dat hij me amper kon zien, beneden op de grond. Zijn oren suisden zo door het oorlogsgebulder dat hij me amper kon hore. Dat is de reden waarom ik ook altijd graag daarboven wilde zijn... Om bij hem te zijn... Om met hem te vliegen...</blockquote><h4 style="text-align: left;">Trauma's en racisme</h4><p>Het tweeluik <i>Tuskegee Ghost</i> gaat over trauma's en over racisme. Het gaat maar door en de strijd moet gestreden blijven worden. Aanvankelijk was ik bang dat het alleen maar zou gaan over daders en slachtoffers, waarbij de slachtoffers altijd gelijk hebben. Maar de scenarist <b>Benjamin von Eckartsberg</b> versimpelt niet. In deel 1 liet hij al zien dat Robert in het verleden goede dingen heeft gedaan, maar dat hij het niet voor elkaar krijgt om zijn rol als vader goed te vervullen. </p><p>In deel 2 komen we erachter dat Ghost in de oorlog niet alleen maar een held was en dat hij niet altijd de discipline had om zijn taak uit te voeren in dienst van de Airmen. Juist op het gebied van het ouderschap maakt hij vorderingen: er komt toenadering tussen vader en zoon. De vraag is of dat op tijd is. </p><p>Ondanks het geweld in dit deel, eindigt het vredig. Dat geeft een prettig gevoel bij het lezen, maar misschien is het ook net iets te zoet. Ook Mark zal nog een hele strijd te voeren hebben, met anderen en met zichzelf. </p><h4 style="text-align: left;">Tekeningen</h4><p>De tekeningen van <b>Olivier Dauger </b>hebben geen kaders en geen inktlijnen, zoals bij de meeste strips. De setting is afwisselend: nacht en dag, op de grond en in de lucht, in angstwekkende en vredige situaties. De sfeer is, ook door de inkleuring, steeds goed getroffen. </p><p><i>Tuskegee Ghost</i> is een mooi tweeluik geworden. Je zou het als licht prekerig kunnen zien, maar dat zat me niet in de weg. In ieder geval maakt het oorlogstrauma en racisme zichtbaar en daardoor invoelbaar. Niet alleen Mark heeft nog een strijd te voeren. </p><p></p>Titel: Tuskegee Ghost, deel 2<br />Scenario: Benjamin von Eckartsberg<br />Tekeningen en inkleuring: Olivier Dauger<br />Vertalling: Frederik Van Wonterghem<br />Uitgever: Silvester Strips<br />2024, 64 blz. € 19,95 <div><br /></div><div>Eerder schreef ik over </div><div><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2024/01/tuskegee-ghost-1-benjamin-von.html" target="_blank">Tuskegee Ghost 1</a><br /></div><div><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7BjnW0eL03uRsvYMhz3LNiu4avfbNUNasvYAC_FM-QPW49J8UPDUwE6Q7CH1WmZ9O15qeUTbHPpCuWSlNbDhJxnK57NwGfzmLuyx7JHlVI3188gsMXT7Cgc-RYn2n0kHUW7hYURAycHBLjGB9A04RHtFjQnKrsXbaCVmp8NAu7sL6gJ33Th8Ep627lPlv/s1618/Tuskegee%202%20blz.%203.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7BjnW0eL03uRsvYMhz3LNiu4avfbNUNasvYAC_FM-QPW49J8UPDUwE6Q7CH1WmZ9O15qeUTbHPpCuWSlNbDhJxnK57NwGfzmLuyx7JHlVI3188gsMXT7Cgc-RYn2n0kHUW7hYURAycHBLjGB9A04RHtFjQnKrsXbaCVmp8NAu7sL6gJ33Th8Ep627lPlv/w474-h640/Tuskegee%202%20blz.%203.jpeg" width="474" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjg9pc1c_1LHU5KyPe5nHTVi9HUNdM72hBjnciIlLnMFq8qRp3COYreLCRr8qiycobZ5Nzr6dCxUCFOjD_NmVkDYRlilFmH4vRexybZsQjmpjB8EYACQ35UrysjRX29eUSHU-W5NzBPM7CmoVf_Kjluus2-RFrg3OOp7FlhO7KOC53GCxl3P42PZJnKR-hq/s1618/Tuskegee%202%20blz%204.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjg9pc1c_1LHU5KyPe5nHTVi9HUNdM72hBjnciIlLnMFq8qRp3COYreLCRr8qiycobZ5Nzr6dCxUCFOjD_NmVkDYRlilFmH4vRexybZsQjmpjB8EYACQ35UrysjRX29eUSHU-W5NzBPM7CmoVf_Kjluus2-RFrg3OOp7FlhO7KOC53GCxl3P42PZJnKR-hq/w474-h640/Tuskegee%202%20blz%204.jpeg" width="474" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_AiWCDhdiqkvC42Fnsmpe5pyexC3AZJLoweCCmkPYQV9qhfnz01AvMRc_YmnX-STcr6Rvvj8fMAitPLbbi4rzG5iqAa1dBO5UNQU0y5WMiG2iov8XXGlvFuQdZnByhDEQGP5Zm8vGTmeJOBGrLSv1jg4LChZzPP61siHPmGLfk1tcdr85tmnG8jtmz7cK/s1618/Tuskegee%202%20blz.%205.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_AiWCDhdiqkvC42Fnsmpe5pyexC3AZJLoweCCmkPYQV9qhfnz01AvMRc_YmnX-STcr6Rvvj8fMAitPLbbi4rzG5iqAa1dBO5UNQU0y5WMiG2iov8XXGlvFuQdZnByhDEQGP5Zm8vGTmeJOBGrLSv1jg4LChZzPP61siHPmGLfk1tcdr85tmnG8jtmz7cK/w474-h640/Tuskegee%202%20blz.%205.jpeg" width="474" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMldeGbay4FiYlEKqQwx5-rhvM2yTnOpmTdIhg5x-b5QQIjYtANbgp62cXU9PwfnWK7XEJttH55NjAc5eQrjlkEINRdqCw9xE-z4tNjAaLFEqckF28HAXrY-4UEBeClI-M8JQqpqsbSbb10KaOtyIbHB4RVG8zDbdtCGDvDQEl7onLgsoPse_ZBlXROi0a/s1618/Tuskegee%202%20blz.%206.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMldeGbay4FiYlEKqQwx5-rhvM2yTnOpmTdIhg5x-b5QQIjYtANbgp62cXU9PwfnWK7XEJttH55NjAc5eQrjlkEINRdqCw9xE-z4tNjAaLFEqckF28HAXrY-4UEBeClI-M8JQqpqsbSbb10KaOtyIbHB4RVG8zDbdtCGDvDQEl7onLgsoPse_ZBlXROi0a/w474-h640/Tuskegee%202%20blz.%206.jpeg" width="474" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-71128086078976874832024-03-04T09:58:00.004+01:002024-03-05T08:08:33.904+01:00Kinderen in verstand en in boosheid (P. Keuning)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibZCQ8fElYh28wNxQ1LJGL9Xlo3zoyn8uyQqWeWBZGBZRNlYB24rAE2XhWKPtW1GGDwU47pSBUR3N8D0xLKHn-2h67Km0fhabW3gWV0Fj_PadqmjMztz-MRQQR74VrD_dApWgGrZ6fdIu44Ylgs79qp-Gplr6ITGhXIT29RgV-3Ey2WOgHpizZrAdJI1wv/s2048/Cover%20Kinderen%20in%20verstand%20en%20boosheid.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2048" data-original-width="1525" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibZCQ8fElYh28wNxQ1LJGL9Xlo3zoyn8uyQqWeWBZGBZRNlYB24rAE2XhWKPtW1GGDwU47pSBUR3N8D0xLKHn-2h67Km0fhabW3gWV0Fj_PadqmjMztz-MRQQR74VrD_dApWgGrZ6fdIu44Ylgs79qp-Gplr6ITGhXIT29RgV-3Ey2WOgHpizZrAdJI1wv/w476-h640/Cover%20Kinderen%20in%20verstand%20en%20boosheid.jpeg" width="476" /></a></div><p style="text-align: left;"><br />Hoe lees je een verhalenbundel? Als een roman? Gewoon beginnen dus en pas stoppen als je het boek uit hebt. Maar een verhalenbundel kun je na een paar verhalen ook even wegleggen en het dan pas later weer oppakken. Dat is bij mij gebeurd bij <i>Kinderen in verstand en in boosheid </i>(1917) Het betekent wel dat de laatste verhalen me misschien wat helderder bijstaan dan de eerste. </p><p style="text-align: left;">Over <i>Kinderen in verstand en in boosheid</i> van <b>Pieter Keuning</b> hoorde ik pas in <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2023/09/afgestoft-interview-met-hans-werkman.html" target="_blank">een interview</a> met Hans Werkman dat ik eerder opnieuw op Bunt Blogt plaatste. Het interview vond plaats in 2000, ik plaatste het in 2023. In de inleiding schreef ik dat ik het boek van Keuning wel eens zou willen lezen. Dat is dus intussen gebeurd. </p><h4 style="text-align: left;">Boeren en arbeiders</h4><p style="text-align: left;">Werkman vertelt in het interview dat het boek van Keuning zijn eerste ervaring met literatuur is. Hij zegt ook dat Keuning zich in het boek heeft willen wreken op het dorp Spijk, dat in het boek overigens Oldecate heet. Aan de ene kant heb je de boeren die zo'n beetje overal de baas zijn. In de gemeenteraad, de kerkenraad en het schoolbestuur. Aan de andere kant heb je de arbeiders die daar maar mee moeten omgaan. En daartussen bevindt zich de schoolmeester. </p><p style="text-align: left;">Pieter Keuning was de broer van Willem Keuning, die bekend zou worden als de dichter Willem de Mérode. Hun vader, Jan Keuning, was hoofd van de plaatselijke lagere school. Hij schreef artikelen in het door hem opgerichte blad <i>De keuvelaar </i>en romans. Daarin streed hij voor een betere positie van de arbeiders en dat heeft zoon Pieter ongetwijfeld beïnvloed. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhV2qYiAD4yJcIqWo_v7EL7StBJG6QTL0jTkB5-nZfXxd5U8gYirFfFYhuzQabtVMhuXQiLC5Sq_j6hH_xl8MI4sbU1Zl3t9lMVIKJoqrMPtGv2F15mJSMwoG4GnN7IsE2J-vh_-nrProitLhEwrfBYNyplzWFBHa12956QKyDl-Mn6vKyIYR9KX3G5rKvS/s2258/Scherm%C2%ADafbeelding%202024-03-04%20om%2008.07.54.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1216" data-original-width="2258" height="344" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhV2qYiAD4yJcIqWo_v7EL7StBJG6QTL0jTkB5-nZfXxd5U8gYirFfFYhuzQabtVMhuXQiLC5Sq_j6hH_xl8MI4sbU1Zl3t9lMVIKJoqrMPtGv2F15mJSMwoG4GnN7IsE2J-vh_-nrProitLhEwrfBYNyplzWFBHa12956QKyDl-Mn6vKyIYR9KX3G5rKvS/w640-h344/Scherm%C2%ADafbeelding%202024-03-04%20om%2008.07.54.png" width="640" /></a></div><h4 style="text-align: left;">Gronings</h4><p style="text-align: left;">De verhalen in deze bundel spelen zich af in Oldecate (Spijk), waar veel dorpsbewoners Gronings spreken. Dat is soms wat lastig te volgen, maar ik denk dat de meeste lezers er wel uit komen. Ik heb indertijd de <a href="https://podcastluisteren.nl/pod/Credo-het-leven-van-Ede-Staal" target="_blank">podcast</a> over Ede Staal beluisterd, waarin ook veel in het Gronings gesproken wordt. Uiteindelijk luister je erdoorheen. </p><p style="text-align: left;"><i>Kinderen in verstand en </i><i>in </i><i>boosheid</i> is een bundel dorpsvertellingen. In het Oldecate dat Pieter Keuning schetst, vinden we vooral boeren, arbeiders en middenstanders. Dat er ook al industrie is (Spijk had toen een vlasfabriek), lezen we niet in de verhalen. </p><p style="text-align: left;">In het eerste verhaal 'Hoe Tamme Maathuis diaken werd', staat Tamme op het punt diaken te worden. Hij staat bekend als zuinig. Ooit heeft hij een huwelijk af laten ketsen omdat zijn toekomstige bruid te dure stoelen wilde hebben. Vooraf krijgt Tamme bezoek van een paar boeren, die hem uitleggen hoe de verhoudingen in de kerkenraad liggen. </p><p style="text-align: left;"></p><blockquote>"Joa, kiek, d'r binnen ien kerkeroad twei partijen. Dat wait ie krek zoo goud as ik, D'r binnen boeren ien en 'n poar arbaiders. Dei kerels hebben altied wat. 't Is heur nooit noar 't zin. Nou wollen ze d'r nog 'n arbaider ienhoalen moar dat is boeren nou mooi genog west. 't Wordt zoo ja altmoal gekhaid. Boeren mouten toch alles betoalen, is 't nait? As wie hand op buul hollen, ken d'r niks gebeuren. En nou hebben <i>wie</i> deurdreven, dat ie kannedoat worden binnen."</blockquote><p></p><h4 style="text-align: left;">Kiesvereniging</h4><p style="text-align: left;">Ook in de politiek proberen boeren hun dominante positie te handhaven. Rond 1900 had 49 procent van de mannen kiesrecht, in 1913, een paar jaar voordat het boek van Keuning verscheen, was dat opgelopen tot 65 procent (<a href="https://www.parlement.com/id/vhnnmt7ltkw9/historische_ontwikkeling_kiesstelsels_en" target="_blank">bron</a>). Vrouwen mochten nog niet stemmen. </p><p style="text-align: left;">In het verhaal 'Van velerlei begeerten' vergadert de anti-revolutionaire kiesvereniging in een van de lokalen van de christelijke school. Er zijn boeren en arbeiders aanwezig, plus meester Jansma. Omdat er veel arbeiders op de vergadering zijn, wordt Kampstra gekozen, een arbeider. Maar als Kampstra overdag naar een vergadering van de gemeenteraad moet, weet gaat dan zijn daghuur betalen? vraagt een van de boeren. Men vindt dat hij maar moet bedanken. </p><p style="text-align: left;">Dat zou Kampstra misschien ook wel het liefst doen, maar dan krijgen ze weer een boer in de raad. </p><p style="text-align: left;"></p><blockquote>"Veurzitter, ik heb nait zegd dat boeren slechte mensken binnen. Moar 'n arbaider wait toch 't beste, wat veur arbaiders neudig is. En doarom kan ik nait bedanken. Luu hebben mie stemd en nou wait 'k wel, dat ik nog 'n haile bult leeren mout, moar 'n arbaider het net zoo goud 'n kop as 'n boer en mien kop ze' 'k bruuken."</blockquote><p></p><h4 style="text-align: left;">Een dikke boer</h4><p style="text-align: left;">Daarna stappen enkele boeren meteen op, onder wie boer Dijkenga, die nogal eens in de verhalen voorkomt. Hij is de boer bij wie Kampstra in dienst is. Als er een spotversje over hem verschijnt (Ik bin 'n boer, 'n dikke boer. / Doar is gain ain zo'n dikke), ontslaat hij Kampstra, die dus zwaar moet boeten voor zijn politieke avontuur. Gelukkig zijn er ook nog boeren die het hart op de goede plaats hebben zitten en Kampstra wordt aangenomen door Menkveld. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQrbJeQXZS4L6QGtW9dUCisqAQsxjaH01ytUQFz5uSYo60otfUEXEvR3cFR54bCZDoFURcH6j1_8rSvSdh0ZDruDzC1aodbmlBplOsc3M-Zkz0o6hFun1UyhzvzWlypx9G6ZJ803K8V1k7hJqHft_0U1NJQXKIhosNIj6cVRae29x-0wNEBe3_1E2kqvyW/s2048/Dijkenga.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="2048" data-original-width="1341" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQrbJeQXZS4L6QGtW9dUCisqAQsxjaH01ytUQFz5uSYo60otfUEXEvR3cFR54bCZDoFURcH6j1_8rSvSdh0ZDruDzC1aodbmlBplOsc3M-Zkz0o6hFun1UyhzvzWlypx9G6ZJ803K8V1k7hJqHft_0U1NJQXKIhosNIj6cVRae29x-0wNEBe3_1E2kqvyW/w420-h640/Dijkenga.jpeg" width="420" /></a></div><p></p><p style="text-align: left;">Keuning had al over hem verteld dat hij grijze, verstandige ogen had. 'Hoewel hij in zijn kleeding op en top een boer was, had hij iets fijns in 't gezicht, iets dat van hoogere beschaving getuigde en van groote verstandelijke gaven.'</p><h4 style="text-align: left;">Niet zo subtiel</h4><p style="text-align: left;">Zo'n citaat laat meteen het bezwaar zien tegen de verhalen van Keuning. Subtiel is het allemaal niet. Er zijn mensen die deugen en die niet deugen, waarbij er natuurlijk wel eens eentje tussen zit die bij nader inzien meevalt. Maar iemand als Dijkenga is door alle verhalen heen een slechterik. </p><p style="text-align: left;">Keuning is wel een onderhoudende verteller en je krijgt een levendig beeld van de mensen in het dorp en hoe ze met elkaar omgaan. Mensen moeten zich zien staande te houden. Soms is het lastig om in je onderhoud te kunnen blijven voorzien en oude Siert kan niet blijven wonen in het huisje waarin hij zijn hele leven gewoond heeft. </p><p style="text-align: left;">Velen zijn orthodox christelijk en worstelen ook nog met hun zielenheil. Het is de mens immers gezet eenmaal de sterven en daarna volgt het oordeel. Maar om bekeerd te worden, moet men eerst zijn ellendige staat beseffen. Eerst ellende, dan pas verlossing en daarna dankbaarheid. </p><h4 style="text-align: left;">Nawoord</h4><p style="text-align: left;">Achter in het <i>Kinderen in verstand en </i><i>in </i><i>boosheid</i> is een verhelderend nawoord opgenomen, van de hand van Hans Werkman. Hij schrijft daarin eerst over Pieter Keuning en zijn omgeving en daarna over deze verhalenbundel. De titel van de verhalenbundel is ontleend aan 1 Korinthe 14:20: 'Broeders, weest geen kinderen in het verstand, maar in de boosheid; wordt in het verstand volwassenen.'</p><p style="text-align: left;">Werkman heeft nog een mooie anekdote over het verhaal 'Ons gymnaosiast'. Een boerenzoon moet naar het gymnasium, hoewel hij daar geen zin in heeft. Hij brengt ook niks terecht van school. Pas aan het eind van het verhaal legt vader zich daarbij neer. </p><p style="text-align: left;">Een boer herkende zich en bood Keuning een geldbedrag aan voor het verwijderen van het verhaal. Dat gebeurde: in de volgende drukken ontbrak 'Ons gymnaosiast'. Toen Keuning in 1942 zestig jaar werd, vijfentwintig jaar na de eerste druk, verscheen de vijfde druk. Daar stond het verhaal weer in. Blijkbaar viel die vijfde druk buiten het contract. </p><p style="text-align: left;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhI19t7s78w8MzZjbMmjldtf2pYc-bzpu7UPMhlJ_iRHnzknsf_9waNyDrqFvTiRhk5yN5_2PwpVtqiYLdE26zNfQtgV15AOFKxzXlkN4pel-kXHEb9YZMmQcAWwToLdUTFhDZ1XzdsbCgsJJO3Jx4SQv4KMk9ufydc3rvrbMzz1ezFhHdDwndvWVReK8nS/s1002/Scherm%C2%ADafbeelding%202024-03-04%20om%2009.42.00.png" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1002" data-original-width="730" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhI19t7s78w8MzZjbMmjldtf2pYc-bzpu7UPMhlJ_iRHnzknsf_9waNyDrqFvTiRhk5yN5_2PwpVtqiYLdE26zNfQtgV15AOFKxzXlkN4pel-kXHEb9YZMmQcAWwToLdUTFhDZ1XzdsbCgsJJO3Jx4SQv4KMk9ufydc3rvrbMzz1ezFhHdDwndvWVReK8nS/w291-h400/Scherm%C2%ADafbeelding%202024-03-04%20om%2009.42.00.png" width="291" /></a></div>Eigenlijk snap ik niet zo goed waar de boer zo'n ophef over maakt. In het begin van het verhaal speelt hij een kwalijker rol dan aan het eind. Uiteindelijk komt hij toch tot inzicht. <p></p><p style="text-align: left;"><i>Kinderen in verstand en </i><i>in </i><i>boosheid</i> is een onderhoudende bundel. Keuning laat het vertelperspectief wel eens verspringen als dat beter voor hem uitkomt en zijn karaktertekening is niet altijd subtiel, maar de verhalen zijn nog heel aardig. Vooral geven ze een beeld van het grote standsverschil tussen boeren en arbeiders en ook hoe in die tijd aan dat verschil gemorreld wordt. </p><p style="text-align: left;">Een jaar na <i>Kinderen in verstand en </i><i>in </i><i>boosheid</i> verscheen van Keuning de roman <i>Arbaidersmensken</i>.<i> </i>Als ik die tegenkom in een kringloop, zal ik die ook maar meenemen. </p><div><br /></div><div>In de uitgave die ik las is een verklarende woordenlijst opgenomen. De illustraties zijn van Evert Musch. Wie even googelt, vindt een verhelderend <a href="https://ugp.rug.nl/groniek/article/download/15977/13467/17245" target="_blank">artikel</a> van Wouter van Raamsdonk, dat te downloaden is als pdf. De foto met de vier broers Keuning en de omslag van <i>Arbaidersmensken</i> heb ik uit dat artikel. </div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-44624884136562352172024-03-01T09:19:00.002+01:002024-03-01T09:19:51.463+01:00Afgestoft: Aurora Australis (Fleur Bourgonje)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDUkL6T6O3QtSCiIb71CHPFlIUCz48jdPPimBbw9uyTdHHgPCTvIwWaYeGNPl72gd96b6cZ_D5FcYqbQhnKw5Vb1onVm3VFuSclTicPXyQv7nGp3HGmFxatAmIMlMMmwkxeZFOCY5PO6UvFZ56cUXHx4bdTN0ZBR8DnyXibFo0LnOEcEYxEkGT0-tBk2Bk/s1200/cover%20Aurora%20Australis.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="744" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDUkL6T6O3QtSCiIb71CHPFlIUCz48jdPPimBbw9uyTdHHgPCTvIwWaYeGNPl72gd96b6cZ_D5FcYqbQhnKw5Vb1onVm3VFuSclTicPXyQv7nGp3HGmFxatAmIMlMMmwkxeZFOCY5PO6UvFZ56cUXHx4bdTN0ZBR8DnyXibFo0LnOEcEYxEkGT0-tBk2Bk/w396-h640/cover%20Aurora%20Australis.jpeg" width="396" /></a></div><br /><p>Sinds ik weer lid ben van een bibliotheek heb ik ook toegang tot Literom. Ik zoek daarin mijn oude recensies op. Intussen heb ik er een stuk of zestig gevonden. Niet alles staat erin. Stukken voor bladen als <i>'t Kofschip</i> of <i>Kreatief</i> zullen wel onder het stof verdwenen zijn. </p><p>Intussen heb ik er zo'n zestig opgeslagen en ik ben van plan om wekelijks een oude recensie over te tikken (simpel knippen en plakken werkt blijkbaar niet bij Blogspot) en hier te plaatsen. Ik verander er zo weinig mogelijk aan, ook als ik het niet meer met mezelf eens ben. Het zijn de voetstappen die ik ooit gezet heb, ook al heb ik nu misschien een andere maat of een ander model schoenen. </p><p>Voor deze week een recensie van een boek van <b>Fleur Bourgonje</b>, een van de interessantste schrijfsters in onze literatuur, wat mij betreft. Volgende week recenseer ik haar nieuwe roman <i>Archipel</i>, die ik bijna uit heb. Deze keer een stukje over <i>Aurora Australis. </i>Het stond op 15 september 2006 in het <i>Nederlands Dagblad.</i></p><p>De titel van de recensie zal wel niet van mijzelf zijn. Dat 'even' zou ik niet geschreven hebben, gok ik. Meestal is er een redacteur die zich met koppen bemoeit. Zo gaat het bijvoorbeeld ook met mijn recensies op <a href="https://9ekunst.nl/" target="_blank">9ekunst.nl</a>. Die dragen ook nogal omslachtige en vaak lelijke koppen. Dat gaat buiten mij om en ik laat het zo. </p><p>Veel plezier met Bourgonje. En als je nooit wat van haar gelezen hebt, wordt het wel tijd.</p><h2 style="text-align: left;">Onrustig is ons hart, en verzoen je daar even mee</h2><p></p><blockquote>'Het huivert op alle heuvels en in alle steden van de wereld de eerste nachten na aankomst. Alsof ze koorts begint te krijgen. Alsof ze opgewonden is geraakt. Of bang. Bang omdat ze zich belaagd voelt door iets wat ze keer op keer in de nieuwe buitenwereld meent te zien terwijl ze weet dat het oud is en in haarzelf zit.'</blockquote><p></p><p>Fleur Bourgonje. Natuurlijk, je herkent het citaat aan de stijl. Maar ook aan wat ze schrijft. Dit staat toevallig in haar nieuwste boek, <i>Aurora Australis</i>, maar het had ook kunnen staan in bijvoorbeeld <i>Oostenwind, koningskind</i>, waarin een vrouw naar het andere eind van de wereld vertrekt om de dromen te onderzoeken van de mensen die daar leven, maar vooral geconfronteerd wordt met wat er leeft in haar eigen hoofd. Ze wordt weer het meisje van vier dat in de donkere nacht door haar moeder met haar roze nachtponnetje in een koffer buitengesloten werd. Die gebeurtenis was ook al te lezen in Bourgonjes debuut <i>Spoorloos </i>(1985).</p><p>In dat boek, en in zo'n beetje al Bourgonjes boeken daarna, komen er vrouwen voor die wegtrekken, die verre landen opzoeken, om iets te ontvluchten of om iets te vinden. Ook in <i>Aurora Australis</i> komen we zo'n vrouw tegen. In de proloog en de epiloog is er een 'ik' die vertelt over deze vrouw. Het is de vrouw die duidelijk herkenbaar rondloopt in sommige verhalen in dit boek, maar eigenlijk is ze in alle verhalen. Of ze nu een wereldreiziger is of een brandwacht, een vrouw die roze buffels fokt of iemand die op expeditie gaat naar de zuidpool. </p><h4 style="text-align: left;">Weggaan</h4><p>In zo ongeveer alle personages zit de drang om weg te gaan uit het bekende. Soms geven ze aan die drang gehoor en pakken werkelijk de koffer, soms maken ze de reis alleen in hun hoofd. In het bijzonder geslaagde titelverhaal loopt een vrouw die maandenlang van haar man gescheiden zal zijn op die tijd vooruit door nu alvast een dagboek over die periode bij te houden. Hoewel ze naast hem in bed ligt, is ze eigenlijk al mijlenver bij haar partner vandaan. Er zijn gebieden in haar hoofd die hij niet zal betreden, waar geen expeditie hem heen zal voeren. </p><p>En sommige personages willen best weg, maar het komt er niet van:</p><p></p><blockquote>(...) moeders die een week lang de hele dag doen alsof ze nog steeds de onschuld in persoon zijn, met ijle stemmen kinderliedjes meezingen en in een kring dansen terwijl ze in een fase van hun leven zijn gekomen waarin ze, zo in het hart van hun afgelegen eiland, wel eens zouden willen schreeuwen en stampvoeten en uit de zichtbare en onzichtbare kringen breken om in hun eentje, zonder de eeuwige anderen, een donker bos of een stekelig heiveld in te gaan of naakt in een meer te duiken en in een verwoede crawl naar de overkant te zwemmen om vandaaruit het leven gade te slaan.</blockquote><p></p><h4 style="text-align: left;">Verstikkend</h4><p></p><p style="clear: both; text-align: left;">Maar wie vertrekt, komt vaak ook weer terug. Soms zelfs eerder dan gepland:</p><p style="clear: both; text-align: left;"></p><blockquote>Het zou niet de eerste keer zijn dat een vrouw haar vleugels wijd uitslaat kort nadat ze huilend afscheid heeft genomen van haar man en het zou ook niet de eerste keer zijn dat een vrouw die begerig is naar vrijheid en avontuur op een trein of boot stapt om nog vóór het bereiken van haar doel om te keren omdat ze voorvoelt dat ze de bijna verstikkende veiligheid van een huis, een straat, een landschap en de nabijheid van een al te vertrouwd lichaam zal verkiezen boven de uitdaging van het nieuwe, het opwindende, het uitheemse.</blockquote><p></p><p style="clear: both; text-align: left;">De vrouw in de proloog en de epiloog komt terug uit Tasmanië en concludeert dat ze misschien wel dichter bij huis moet blijven, dat de uitersten in het landschap en in haarzelf hun aantrekkingskracht hebben verloren. </p><p style="clear: both; text-align: left;">Je zou <i>Aurora Australis</i> een verhalenbundel kunnen noemen, maar het is meer. In het laatste verhaal, 'Voet aan wal', komen veel verhalen weer even terug, zoals Anna Enquist dat ooit deed in een verhalenbundel. Het doet wat geconstrueerd aan en eigenlijk was het ook niet nodig. Doordat de verhalen zich allemaal afspelen op dezelfde plaats en doordat ze thematisch aan elkaar verwant zijn, geven ze elkaar toch wel de hand. </p><p style="clear: both; text-align: left;">Misschien is de compositie van dit boek wel te vergelijken met de opbouw van het oeuvre van Bourgonje. Het zijn losse boeken, maar ze zijn thematisch een eenheid, zodat het steeds weer hoofdstukken worden van hetzelfde boek. Het maakt niet uit of de hoofdpersoon zich in Parijs bevindt, in Bergen, Venezuela, Chili of op Tasmanië. Het hoofd en het hart van de personages blijft hetzelfde. De wildernis van Tasmanië is dan ook die van het eigen hart. </p><p style="clear: both; text-align: left;">De brandwacht in het prachtige verhaal 'Wildernis' heeft de zaakjes om haar heen onder controle. Bij het eerste spoortje van rook zal ze in actie komen. Maar niemand voorkomt dat er in haar hart een verterend vuur brandt, waardoor ze in de as wordt gelegd.</p><p style="clear: both; text-align: left;">In de jaren tachtig bracht de groep U2 het album <i>Rattle and hum</i> uit, met daarin een nummer over Tasmanië, 'Van Diemen's Land'. Op hetzelfde album staat het nummer 'I still haven't found what I'm looking for.' Degene die naar U2 luistert, zal het moeten erkennen, samen met degene die Fleur Bourgonje: onrustig is ons hart. Keer op keer raakt Fleur Bourgonje het met haar pen aan, met zoveel empathie, dat je je voor even verzoent met die onrust.</p><p></p><div style="text-align: left;">Eerder schreef ik over andere boeken van Fleur Bourgonje.</div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2020/08/liefde-liefde-fleur-bourgonje.html" target="_blank">Liefde, liefde</a> (2020)<br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2017/01/pitten-schieten-fleur-bourgonje.html" target="_blank">Pitten schieten</a> (2017)<br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2015/08/uitval-fleur-bourgonje.html" target="_blank">Uitval</a> (2015)</div><div style="text-align: left;"><br /></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-22940055908270907102024-02-29T08:49:00.000+01:002024-02-29T08:49:22.330+01:00Michel Vaillant, De ziel van de racepiloot (Lapière, Dutreil)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRrzLHr3RE6WMhCuEoyPjk9GYGxdGiggTaYtrJDIxKwqoCQUxNPaVc-jhb2fHzknisWPSQGsy_313j1roe2TaiwOG5xBRmlDHt5zjaia9ci-OGNcSDbtWiiPIQc6VakVfNhSBbHyWnaj2EDtxzDFho9ZAZMOErbsMtOSyNMDxRpBpoYMzn31-A5hMswvzc/s800/cover%20Vaillant.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="605" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRrzLHr3RE6WMhCuEoyPjk9GYGxdGiggTaYtrJDIxKwqoCQUxNPaVc-jhb2fHzknisWPSQGsy_313j1roe2TaiwOG5xBRmlDHt5zjaia9ci-OGNcSDbtWiiPIQc6VakVfNhSBbHyWnaj2EDtxzDFho9ZAZMOErbsMtOSyNMDxRpBpoYMzn31-A5hMswvzc/w484-h640/cover%20Vaillant.jpeg" width="484" /></a></div><br /><p>Als kind las ik de albums van Michel Vaillant. Maar die kindertijd heb ik al heel lang achter de rug en in de tussentijd verloor ik de strip uit het oog. De personages herinner ik me nog goed. Michel Vaillant deugde, altijd. Zijn maat, Steve Warson, kon wel eens dwars en opvliegerig zijn, maar deugde eigenlijk ook. Je gunde ze dat ze wonnen. </p><p>Buiten de strip om, zei de racerij mij niet zoveel. We hadden geen tv en als we die wel hadden gehad, had ik het waarschijnlijk toch niet op kunnen brengen om te gaan kijken naar racewagens die rondjes rijden. Dat is ook altijd zo gebleven. Nog steeds volg ik de Formule 1 niet. </p><p>Maar de strip vond ik aardig. Dat zal met het wedstrijdelement te maken hebben: je wilt dat je helden winnen. En het verhaal leest ook lekker snel. De plaatjes met racewagens met alleen maar in grote letters Vroooaarr, Vrooaamm of Vrooaapp lezen ook lekker snel door. </p><p>Wel vond ik dat de tekenaar geen vrouwengezichten kon tekenen. Dat waren eigenlijk altijd vrij mannelijke gezichten, alleen dan met lang haar. Dat vond ik ook van de enkele albums die ik las van <i>Julie Wood.</i> </p><h4 style="text-align: left;">Jaren zestig</h4><p>Als jongetje heb ik vooral de albums uit de jaren zestig gelezen, zoals <i>De renbaan van de angst</i>, <i>Nr. 13 aan de start</i>, <i>De 8e man</i> en <i>De terugkeer van Steve Warson </i>herinner ik me nog. Daar heb ik wel van genoten. Ik denk niet dat ik er oog voor had dat de schepper, Jean Graton, zich goed gedocumenteerd had. De racewagens klopten tot in de details, net als de circuits. En als in zijn verhaal een race voorkwam die werkelijk had plaatsgevonden (alleen zonder de Vaillants), dan kon je gerust nakijken of er niet te veel verzonnen was. </p><p>Zoals gezegd, ik was het contact met de reeks helemaal kwijtgeraakt. Het was mij ontgaan dat er maar liefst zeventig delen zijn verschijnen, dat er een nieuwe serie was gestart en zelfs een tweede nieuwe. Maar nu heb ik deel 2 in handen van de serie <i>Michel Vaillant legendes</i> en dat is <i>De ziel van de piloot. </i></p><p><b>Monaco 1971</b></p><p>Ook in dit deel is er een race die werkelijk heeft plaatsgevonden: de GP van Monaco in 1971, die, net als in deze strip, gewonnen werd door Jackie Stewart, gevolgd door Ronnie Petterson, Jacky Ickx en Denny Hulme. De vijfde plaats werd niet bezet door Steve Warson, maar door Emerson Fittipaldi. </p><p>Om deze race bouwde scenaris <b>Denis Lapière</b> zijn verhaal. Er zijn zorgen bij de familie Vaillant. Bij de vorige race zijn er motorproblemen geweest, die niet goed te verklaren zijn. Mijn slechte karakter deed me aan sabotage denken, maar die hint wordt in het begin van het verhaal niet gegeven. In Monaco moet de zaak in orde zijn. De testronden gelden als kwalificatie, dus het komt er meteen op aan. </p><p>Naast de motorische problemen, heeft Steve Warson zo zijn eigen problemen. Hij moet zich bekommeren om een man met een schotwond en dat moet ook nog allemaal in het geheim gebeuren. Dat zorgt er wel voor dat het verhaal een extra lijn krijgt om het uit te tillen boven een simpel verslag van een race, maar voor mij had het allemaal ook iets onwaarschijnlijks. Ik vraag me af of het zoveel toevoegt aan het verhaal, behalve dan dat je benieuwd bent of Warson wel op tijd zal zijn om zich te kwalificeren en dan ook nog in slechte weersomstandigheden. </p><h4 style="text-align: left;">Kijken in de ziel</h4><p>Een andere lijn is die met de schrijfster Francine Seik die voor een reportage voor een tijdschrift aan Michel Vaillant gekoppeld is en die hem bevraagt over het waarom van het racen. Dat brengt een bezinnende lijn in het verhaal, die wel zinnig is, omdat die met het racen te maken heeft. De titel van het album verwijst naar deze verhaallijn. </p><p>Zo zegt Michel dat racers geen waaghalzen zijn of dat ze buitengewone reflexen hebben. Rijtechniek kun je aanleren en het beheersen van snelheid ook. Maar je wagen begrijpen en zijn grenzen aanvoelen niet. Dat is volgens hem een aangeboren talent. Daar zal wel wat op af te dingen zijn, maar op zich vind ik het aardig dat een coureur gedwongen wordt te reflecteren op wat hij doet en zo een kijkje geeft in zijn ziel.</p><p>Wel vraag ik me af of zo'n gesprek zo vlak voor een race mogelijk is. Is de coureur zich niet heel erg op de race aan het focussen? Echt bezwaarlijk vond ik het niet en als lezer accepteerde ik het allemaal wel. </p><p>Uiteindelijk is het een aardig verhaal, waarbij je toch vooral wilt weten hoe de race afloopt en of de motor van Vaillantwagens het zal houden. Wel moest ik wennen aan het gebruik van het woord 'piloot' voor 'coureur'. Dat zal wel iets Vlaams zijn. Volgens mij spreken we in Nederland alleen van een piloot als die een vliegtuig of helikopter bestuurt. Ook het gebruik van het woord 'laps' voor 'ronden' stoorde me licht, maar wellicht loop ik gewoon achter en is dat woord intussen al ingeburgerd. </p><h4 style="text-align: left;">Tekeningen</h4><p>De tekeningen van <b>Vincent Dutreuil</b> doen denken aan die van Jean Graton. Er zit een zekere hoekigheid in de personen. Hun haar blijft altijd hetzelfde zitten, armen zijn soms net te kort en het formaat van de handen klopt niet altijd. Op bladzijde 42, onderaan, is de linkerhand van Steve Warson bijvoorbeeld een stuk kleiner dan zijn rechter. Maar daarmee moet hij dan ook een kokertje vasthouden. </p><p>Voor mijn gevoel is er wel meer detail aangebracht in de decors, vergeleken met de oude albums, maar zeker ben ik daar niet van. Over het algemeen zijn de tekeningen wel acceptabel. Ongetwijfeld zijn de auto's goed getekend, maar dat kan ik niet beoordelen. </p><p>Na zoveel jaren weer eens een strip lezen van Michel Vaillant was eigenlijk wel heel aardig. Voor een deel heeft dat te maken met het opgewekte jeugdsentiment en zeker ook met mijn verwachtingen, die niet heel hoog waren. Maar je moet van zo'n racestrip ook niet te veel verwachten. Voor de fanaten die de Formule 1 volgen, is dit wellicht een belangrijke strip. Voor de rest van het publiek is het amusement. Als zodanig kan het er best mee door. </p><div style="text-align: left;">Reeks: Michel Vaillant Legendes</div><div style="text-align: left;">Deel 2: De ziel van de racepiloot</div><div style="text-align: left;">Scenario: Denis Lapière</div><div style="text-align: left;">Tekeningen: Vincent Dutreuil</div><div style="text-align: left;">Inkleuring: Isabelle Charlie</div><div style="text-align: left;">Vertaling: James Vandermeersch</div><div style="text-align: left;">Uitgever: Graton</div><div style="text-align: left;">2023, 64 blz. € 9,95 (softcover)</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9f1Rx-maEiUQ1RkltuWe03hup0UX1c66DwClrBpzfRFKZ_VZypBbSouRWGacuCv6ach8NdpfjymYJFEe4FHswZeWdhdaquLEb-XICa-XGC7lXDI-1ZT2ZOQQRJ84zNPn9lOCmP_8YAZchez9dAN55tFYYIbAtOFq9VmpFCTFqtDUAmGDyO-YmJDJ8KuqM/s800/Vaillant%20blz.%203.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="605" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9f1Rx-maEiUQ1RkltuWe03hup0UX1c66DwClrBpzfRFKZ_VZypBbSouRWGacuCv6ach8NdpfjymYJFEe4FHswZeWdhdaquLEb-XICa-XGC7lXDI-1ZT2ZOQQRJ84zNPn9lOCmP_8YAZchez9dAN55tFYYIbAtOFq9VmpFCTFqtDUAmGDyO-YmJDJ8KuqM/w484-h640/Vaillant%20blz.%203.jpeg" width="484" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLc0sC2poF5ZGWFpWj_VV4qr-6ReTmBfwzFJOBr_7t0p70fctUGHDlbH0KkeoRyL_nQmHQYL6XQKtdLYLC6jyx1_K9N6MaATtUd3mC5kAd_zN4NoMOtZM0Qhc1SZSwkPoRctSViwnWUkCCZm04AS_rBPbnjhYsfqRhn8CnKmFvy8m_ptE2RFpV8kHa0wKu/s800/Vaillant%20blz.%204.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="605" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLc0sC2poF5ZGWFpWj_VV4qr-6ReTmBfwzFJOBr_7t0p70fctUGHDlbH0KkeoRyL_nQmHQYL6XQKtdLYLC6jyx1_K9N6MaATtUd3mC5kAd_zN4NoMOtZM0Qhc1SZSwkPoRctSViwnWUkCCZm04AS_rBPbnjhYsfqRhn8CnKmFvy8m_ptE2RFpV8kHa0wKu/w484-h640/Vaillant%20blz.%204.jpeg" width="484" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimX2e6E2BtAWiqmH1sKcU38Tzd4BhyaLGH-DZkslF1AZv9WVdxQfZtgMV_BY0bsTFiy1TRj5wHzIKCK6VeJfz0BMWlY1aK-2FW9mRx6kY5WfTuUNaOVaRBljrnnHc00AI1DcaXtjaWmxibH3BTL1sS0ZAA45HAsFfHtSKtX6TaS24PKMoUUrys8Wjw9NEO/s800/Vaillant%20blz.%205.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="605" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimX2e6E2BtAWiqmH1sKcU38Tzd4BhyaLGH-DZkslF1AZv9WVdxQfZtgMV_BY0bsTFiy1TRj5wHzIKCK6VeJfz0BMWlY1aK-2FW9mRx6kY5WfTuUNaOVaRBljrnnHc00AI1DcaXtjaWmxibH3BTL1sS0ZAA45HAsFfHtSKtX6TaS24PKMoUUrys8Wjw9NEO/w484-h640/Vaillant%20blz.%205.jpeg" width="484" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgVd0GRGgUdnizfJfTNsYfx1x8u8Oxu81aBogoF2vaqkoWUVR4Wv8Up-Qs1piibF7T0-_pJkS323qAPtWXd1dG_UvuiXpknXJvctoARlS796sMAE3TzfCQtxBEOagxXPr2rtBABy4Id6KghpedSjGCoGYqewisYLJDU_V8r2sFzbOemgCSXfYYiCFKLUi_/s800/Vaillant%20blz.%206.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="605" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgVd0GRGgUdnizfJfTNsYfx1x8u8Oxu81aBogoF2vaqkoWUVR4Wv8Up-Qs1piibF7T0-_pJkS323qAPtWXd1dG_UvuiXpknXJvctoARlS796sMAE3TzfCQtxBEOagxXPr2rtBABy4Id6KghpedSjGCoGYqewisYLJDU_V8r2sFzbOemgCSXfYYiCFKLUi_/w484-h640/Vaillant%20blz.%206.jpeg" width="484" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-67553989669422054952024-02-28T09:25:00.001+01:002024-02-28T18:18:18.644+01:00Gijs IJlander (1947 - 2024) overleden<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgkPlGHMetSoyd-d-QgaBymY-gpP6zIsT7LVnQsies4s8CEwWCOBa76vv4uW7JoBurP1BM5XtQSvDm52RcyIWlMSraAk5JP8WkqVhlrItI8dDwg7HUcoIJyD9lhZewExm5JtCgA3VQeR5sXdxhUXXTK_4rgsYyQycG3l6WeRRkXLz6FXcESZqTUqHe8_gPX/s443/Cover%20Wildzang.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="443" data-original-width="287" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgkPlGHMetSoyd-d-QgaBymY-gpP6zIsT7LVnQsies4s8CEwWCOBa76vv4uW7JoBurP1BM5XtQSvDm52RcyIWlMSraAk5JP8WkqVhlrItI8dDwg7HUcoIJyD9lhZewExm5JtCgA3VQeR5sXdxhUXXTK_4rgsYyQycG3l6WeRRkXLz6FXcESZqTUqHe8_gPX/w414-h640/Cover%20Wildzang.jpeg" width="414" /></a></div><p></p><p>Op 6 februari 2024 overleed de schrijver <b>Gijs IJlander</b>, wiens echte naam Gijs Hoetjes was. Ik heb enkele van zijn boeken gelezen en had er nog twee op de stapel liggen. </p><p>In 1988 debuteerde IJlander met <i>De kapper. </i>In die tijd legde ik een archief aan van recensies in kranten en tijdschriften. Ik schreef het kaartje voor IJlander en noteerde de recensies die ik vond. Maar het boek las ik niet. </p><p>Er verschenen aardig wat recensies en IJlander kreeg meteen twee prijzen: de Geertjan Lubberhuizenprijs en de Anton Wachterprijs. Je kunt je schrijversloopbaan slechter startte. </p><p>In 1990 verscheen <i>Een fabelachtig uiitzicht</i>, waarin het vertelperspectief bijzonder is. Er wordt verteld vanuit een opgezette eekhoorn. </p><p><i>Zwartwild</i> (1992) vond ik een intrigerende titel. Ik overwoog het te gaan lezen, maar het kwam er niet van. Het gaat over een jager die een zwijn heeft geschoten. De drie eerste boeken hebben allemaal een duister kantje. Hoe dat eruitziet, moet ik nog ontdekken. </p><p>De volgende romans van IJlander ontgingen me. In ieder geval besteedde ik er geen aandacht aan. Blijkbaar las ik toen andere boeken. Het zijn: <i>De lichtval </i>(1993), <i>Vis voor iedereen</i> (1995) en <i>Twee harten op een schotel</i> (1998). Voor dat laatste boek kreeg hij de F. Bordewijkprijs, voor <i>De lichtval </i>de Halewijn literatuurprijs van de stad Roermond. </p><h4 style="text-align: left;">De aanstoot</h4><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxvb8EKLLYDEBaBEhYHKUTPq-KtG5izy7VEEb_T-nQbvYKZwWtPxRsG_HQP4ft5DpZJAVs1mD62Qc1Ikq1_Au2nWbw90jZy0K_LgFdfjIQLnf3_aZ8kkATmh11MAGnMLeujWpOQntHAZSS0GmfU6r6PEcN5gU34xi-pGWOotqK_pNYycjxDHzHJSc7L_DL/s1212/Cover%20De%20Aanstoot.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1212" data-original-width="762" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxvb8EKLLYDEBaBEhYHKUTPq-KtG5izy7VEEb_T-nQbvYKZwWtPxRsG_HQP4ft5DpZJAVs1mD62Qc1Ikq1_Au2nWbw90jZy0K_LgFdfjIQLnf3_aZ8kkATmh11MAGnMLeujWpOQntHAZSS0GmfU6r6PEcN5gU34xi-pGWOotqK_pNYycjxDHzHJSc7L_DL/w251-h400/Cover%20De%20Aanstoot.jpeg" width="251" /></a></div>Pas in 2000 las ik voor het eerst een boek van IJlander: <i>De aanstoot. </i>Dat gaat over een de herkomst van een schilderij van Picasso, waarop hij een naakt, Nederlands meisje afbeeldt. In de roman neemt Picasso zijn intrek in een huis in Koedijk. Ik weet nog dat een schipper een rol speelt en dat een postbode dood uit het water wordt gevist. De schilder, die Amigo genoemd wordt, wordt met wantrouwen bekeken. Ophef genoeg in het dorp. <br /><p></p><p>Ik ben ervan overtuigd dat ik over deze roman geschreven heb, maar misschien klopt dat helemaal niet. In Literom vind ik de recensie in ieder geval niet terug. Ik denk in ieder geval met plezier terug aan de roman, een goed verhaal, dat ook wel iets van een streekroman heeft. Ik was toen wel gewonnen voor het werk van IJlander. </p><p>Maar IJlanders volgende boek, <i>De nieuwe brug</i> (2002) las ik toch niet en aanvankelijk ook <i>ALVB </i>(2005) niet. Op dit boek kom ik straks nog terug. </p><p><i></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCcBvMLVVVa5t7RHaLfCN07YDVODoC9nn91mjChJtpyOQUc8fH0LxSg4D1d5QbmObRJtT2HzZcznsvFk2qxJL03JFXykYXVge5mZW3l89ZLdBk6thcGA1FmRdXk2vztEbLKR93Lv39VsmAgMwCCjg8_clL6CM5KAyuSYnYZsWKir36Jp5etzN2y1z9hvyS/s280/Cover%20ALVB.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="280" data-original-width="180" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCcBvMLVVVa5t7RHaLfCN07YDVODoC9nn91mjChJtpyOQUc8fH0LxSg4D1d5QbmObRJtT2HzZcznsvFk2qxJL03JFXykYXVge5mZW3l89ZLdBk6thcGA1FmRdXk2vztEbLKR93Lv39VsmAgMwCCjg8_clL6CM5KAyuSYnYZsWKir36Jp5etzN2y1z9hvyS/w257-h400/Cover%20ALVB.jpeg" width="257" /></a></i></div><i>Geen zee maar water</i> (2008) sloeg ik over, maar onlangs zag ik het in een kringloop, samen met <i>Zwartwild</i> en toen aarzelde ik niet. Ik nam beide boeken mee, in de vaste overtuiging dat ik ze zou gaan lezen. Daar is het tot nu toe niet van gekomen, maar ze liggen leesklaar. <div><br /><div><h4 style="text-align: left;">Wildzang</h4><p></p><p>Wel las ik <i>Wildzang </i>(2010). Ik recenseerde het boek voor <i>Nederlands Dagblad </i>(op 18 juni 2010). De hoofdpersoon, Bertus Berkhout, is een snelle jongen, die in de boerderij van zijn vader gaat wonen. Het boerenbedrijf stelt niet zo veel meer voor: vier schapen en een oude trekker. Eromheen rukt de de nieuwbouwwijk op en de gemeente wil het liefst dat Bertus de boerderij gaat verkopen. Maar Bertus voelt zich steeds meer thuis op de boerderij. </p><p>Intussen heeft hij ook met problemen te kampen. Het gaat niet goed met zijn project met vakantiehuizen in Portugal en een moeder met twee kinderen kraakt op de boerderij het knechtenverblijf. </p><p>Ik vond <i>Wildzang</i> een mooi boek. In 2016 plaatste ik de recensie uit het <i>Nederlands Dagblad</i> op mijn <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2016/07/wildzang-gijs-ijlander.html" target="_blank">weblog</a>. Meteen nadat ik <i>Wildzang</i> gelezen had, kocht ik <i>ALVB </i>en las dat ook. Ik weet nog dat ik het tijdens een vakantie las en dat mijn vriendin het ook las. Waarschijnlijk staat het nog in haar boekenkast. Misschien ook heeft ze een eigen exemplaar. </p><p>Ook <i>ALVB</i> is een heerlijk leesboek. Het laat de neergang van een gyneacoloog zien, die zich inlaat met een dubieus kunstproject. Eigenlijk is het de neergang van een gezin. De onafwendbaarheid van die ondergang weet IJlander goed te schetsen. Je ziet het als lezer mis gaan, vindt dat het eigenlijk ook wel de schuld van de hoofdpersoon is, maar je kunt er niets aan doen. Daar gaat hij. </p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWN8LIQj9Qr2uOO0hEBQYwqKRXqk_7a83RcTHiJhW9qBz7kj2LcGe2BRsM1fzSwA60QIi79fNFruXgj_vFFSSDW6-Vnjm5VagRjlStnNA_ByoKDew-Eb9Y7cf5FlwVtuioG00yhnX_Sy-Ejxgrrj0eoGIMWOYVXpuKOxhktbmJcOlUziv4J8rWfP6-F6SM/s591/Cover%20Vergeef%20ons%20onze%20zwakheid.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="591" data-original-width="369" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWN8LIQj9Qr2uOO0hEBQYwqKRXqk_7a83RcTHiJhW9qBz7kj2LcGe2BRsM1fzSwA60QIi79fNFruXgj_vFFSSDW6-Vnjm5VagRjlStnNA_ByoKDew-Eb9Y7cf5FlwVtuioG00yhnX_Sy-Ejxgrrj0eoGIMWOYVXpuKOxhktbmJcOlUziv4J8rWfP6-F6SM/w250-h400/Cover%20Vergeef%20ons%20onze%20zwakheid.jpeg" width="250" /></a></div><h4 style="text-align: left;">Vergeef ons onze zwakheid</h4>In 2014 verscheen IJlanders volgende roman, <i>Vergeef ons onze zwakheid. </i>Zonder aarzelen heb ik het gekocht. Ik besprak het <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2014/07/vergeef-ons-onze-zwakheid-gijs-ijlander.html" target="_blank">hier</a>. Ook hier gaat het over iemand die in de knel komt. Het betreft de arts Sybrand Staring, om wie ophef ontstaat als hij iemand met een euthanasiewens helpt. Hij trekt zich terug op een Schots eiland, waar ook gedoe is: er zijn schapen doodgebeten, er spoelt een walvis aan. En het publiek komt erachter dat 'Dr. Death' zich er schuilhoudt. <br /><p></p><p>In alle boeken van IJlander werken mensen zich in de nesten of moeten ze zich verdedigen tegen de publieke opinie, die heel wat vermag. Tot nu toe heb ik al die boeken met plezier gelezen en, zoals gezegd, ik heb er nog twee klaarliggen op de stapel. </p><p>De laatste tien jaar heeft IJlander geen roman meer gepubliceerd. De reden daarvoor is me onbekend. Hij schreef een oeuvre van degelijke romans bij elkaar. Wie ze nog niet gelezen heeft, kan dat nog altijd doen. Je doet er jezelf een plezier mee. </p><div style="text-align: left;">Links naar recensies:</div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2016/07/wildzang-gijs-ijlander.html" target="_blank">Wildzang</a><br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2014/07/vergeef-ons-onze-zwakheid-gijs-ijlander.html" target="_blank">Vergeef ons onze zwakheid</a></div></div></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-51282430248581094512024-02-27T10:41:00.004+01:002024-02-27T23:36:05.944+01:00Ik kom hier nog op terug (Rob van Essen)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGGFgzlrUyWGo57b4IS63ol8n73vIJEraEQaWSKo92-T_2Ajn-vlMEonKTDu1_6tpghacwyH3_A6fpn8ucHlWuboIi9xj1vpxCuMSDHxu2QDakfLpZ01OnRJ_Ho314XRIwlsAZqdC6qvCeft9CixoYFoJUT0ki7udhRU9gGbupR795uOyTRAsDUIOrk4rm/s596/Cover%20Van%20Essen.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="596" data-original-width="381" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGGFgzlrUyWGo57b4IS63ol8n73vIJEraEQaWSKo92-T_2Ajn-vlMEonKTDu1_6tpghacwyH3_A6fpn8ucHlWuboIi9xj1vpxCuMSDHxu2QDakfLpZ01OnRJ_Ho314XRIwlsAZqdC6qvCeft9CixoYFoJUT0ki7udhRU9gGbupR795uOyTRAsDUIOrk4rm/w410-h640/Cover%20Van%20Essen.jpeg" width="410" /></a></div><p>In <i>De goede zoon</i> schreef <b>Rob van Essen </b>over een hoofdpersoon die in verband met een getuigenbeschermingsprogramma iemand een ander verleden moest geven en hem daarvoor zijn eigen verleden gaf, maar dan de ideale versie. Zijn eigen fouten zijn daarmee niet gewist, maar er is een ander verhaal overheen geschreven. </p><p>Zoiets komt ook voor in zijn nieuwe roman, <i>Ik kom hier nog op terug</i>. Vooraf wist ik dat het zou gaan over iemand die terug ging naar zijn eigen verleden. Daarbij moest ik sterk denken aan de roman <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2016/06/alles-kantelt-tomas-lieske.html" target="_blank"><i>Alles kantelt</i></a> van Tomas Lieske, waarin de hoofdpersoon een jongetje ontmoet dat hijzelf is op jonge leeftijd. En aan <i>Waar was je nou</i> van K. Schippers, waarin een persoon af en toe verdwijnt in een foto en zo in het verleden terechtkomt. Verder komt er ook zoiets voor in <i>Films die nergens draaien</i> van Yorick Goldewijk. </p><p>Ik had vernomen dat er een tijdmachine voorkomt in <i>Ik kom hier nog op terug</i> en daar had ik wel mijn bedenkingen bij. Dat vond ik nu juist het zwakke punt in <i>Kruistocht in spijkerboek</i> van Thea Beckman en bij <i>Suske en Wiske</i> accepteer ik de noodgreep wel, maar die neem ik dan ook niet helemaal serieus. </p><p>Laat ik beginnen met te vertellen dat Rob van Essen me volledig heeft overtuigd. Niet alleen van de mogelijke tijdmachine, maar van alles. Wat een goed boek!</p><h4 style="text-align: left;">De man op de brug</h4><p>De roman opent met een man wiens taak het is twee bruggen te verven. Daar doet hij zo lang over, dat hij weer opnieuw moet beginnen als hij klaar is. Hij heeft een korte ontmoeting met iemand die hij van vroeger kent en hij wordt een keer in verband gebracht met een zaak uit het verleden. Een geval van eigenrichting in Rijssen. </p><p>Dat lezen we in het eerste deel, 'De man op de brug'. We zullen hem ook in het korte laatste deel weer tegenkomen. Het grootste deel van de roman bestaat uit het tweede deel, 'Vijf pogingen om mr. G.B.J. Hiltermann naar huis te brengen. </p><p>De hoofdpersoon, Rob Hollander, was, in een tijd voordat hij bruggen schilderde, journalist. Een van zijn projecten was het opzoeken van de mensen die met hem filosofie gestudeerd hadden. Een van zijn oud-studiegenoten, Icks, woont in Los Angeles en nodigt hem uit. Icks blijkt over een tijdmachine te beschikken. Hij biedt Hollander vijf pogingen om een fout uit zijn verleden te herstellen. </p><h4 style="text-align: left;">Hiltermann</h4><p>Rob Hollander heeft het idee dat hij voor de gek gehouden wordt. Door zijn scepsis lukt het je om mee te gaan in het verhaal. Je bent immers net zo wantrouwig als Hollander is. Die kiest een op het oog niet zo belangrijke gebeurtenis uit zijn leven: hij heeft eens, in diens nadagen, mr. G.B.J. Hiltermann op een brug zien staan, in zijn ochtendjas. Hij leek wat verloren en Rob had hem gemakkelijk terug kunnen brengen naar huis, maar hij heeft het niet gedaan. Dat verzuim kan hij nu goedmaken. </p><p>Daarvoor moet hij wel terug naar 13 november 1998. Door zijn dagboek weet Rob precies wanneer het was. Uit dat dagboek blijkt ook dat hij sommige dingen aanstipt, met de aantekening 'Ik kom hier nog op terug', wat hij vervolgens niet doet. Nu krijgt hij de kans om werkelijk terug te komen op iets uit zijn leven. </p><p>Bij de vijfde poging blijkt hij echter niet uit te komen bij Hiltermann, maar in een andere tijd: 1987, de tijd dat hij filosofie studeerde. Hij ontmoet hier ook de oudere versies van een aantal studiegenoten uit die tijd, die dus rondlopen in dezelfde tijd als hun vroegere ik. Ze zouden die zelfs kunnen ontmoeten. </p><p>Over wat er dan allemaal gebeurt, wil ik liever niet te veel vertellen, want er zijn spannende verwikkelingen en de uiteindelijke plot is prachtig. Daarbij komt het hele gedoe met de tijdmachine overigens weer op losse schroeven te staan. Van Essen heeft de touwtjes stevig in handen en krijgt ons precies waar hij wil. </p><h4 style="text-align: left;">Verhalen</h4><p>Rob Hollander is als journalist ook een maker van verhalen. Hij heeft die verhalen ook nodig. Er wordt al in het begin van het boek verteld hoe hij met een ander jongetje tegen de avond een bos in gaat. Hij heeft een verhaal gemaakt van wat er toen en vlak daarna gebeurd is. 'Hij is zelf een verhaal, vanaf het moment dat hij uit het bos kwam.'</p><p></p><blockquote>Zijn kant van het verhaal is het verhaal. Eerder dan het te vertellen zou hij het willen veranderen, natuurlijk heeft hij het ongedaan willen maken, maar dat gaat niet, alleen in zijn hoofd, hoe zou het kunnen dat het nooit gebeurd zou zijn. Het zou in een van zijn boeken moeten staan. Het kan alleen zo: van elke dag dezelfde dag maken zodat er geen tijd verstrijkt, geen toekomst is, geen verleden en dus ook geen heden. </blockquote><p></p><p>Je kunt het verleden niet veranderen, maar in deze roman gebeurt het wel. Je kunt er wel een verhaal van maken, wat ook gebeurt in <i>Ik kom hier nog op terug. </i></p><p>Sinds die dag in het bos klopt de wereld van Rob Hollander niet meer, al leeft hij gewoon door. 'Als je wilt dat er iets klopt in de wereld, moet je het verzinnen,' zegt hij en dat heeft hij gedaan. Door er een verhaal van te maken, hoort hij er weer bij. </p><p>Hollander is een observator. Hij kijkt ook naar zichzelf als hij weer verenigd is met zijn oud-studiegenoten en merkt hoe hij nadrukkelijk door zijn opmerkingen deel uit wil maken van de groep. </p><h4 style="text-align: left;">Brug</h4><p>Rob werkt op een brug. De brug verbindt twee zijden, maar hoort bij geen van beide. Je kunt de brug zien als de verbinding met het verleden en niet voor niets roept er geregeld iemand in het boek 'Take me to the bridge'. Ook mr. G.B.J. Hiltermann bevindt zich op een brug. </p><p>Er is misschien ook wel een brug tussen het lagere en het hogere. Er zitten verwijzingen in de roman naar religie en op een gegeven moment wordt de vraag gesteld of Icks misschien God is. </p><p></p><blockquote>Dat is toch hoe goden werken? Die willen altijd iets van hun gelovigen, hun onderdanen. Die willen bewijzen van liefde en devotie, vertel mij wat. </blockquote><p></p><p>Worden de oud-stiudiegnoten gemanipuleerd door Icks? Of geeft hij hun een nieuwe kans? En hoe zit het met de brandende man die de berg afrent als Rob en zijn makker De Paus naar beneden rennen? Ze hadden zichzelf af kunnen vragen of hun hart niet brandende in hen was toen ze het zagen. </p><p>Uiteindelijk snap je hoe het zit, waarom dit verhaal nodig was. En dan doet het er niet meer toe of een tijdmachine kan bestaan en of het allemaal zo gebeurd is. Wel zit Rob met zijn verleden waarin een fout al dan niet hersteld is. Alleen in een verhaal kan het goed aflopen. Maar niet alle verhalen kennen een vredige afloop. </p><p>Vorig jaar zette ik <i>Ik kom hier nog op terug</i> boven aan het het <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2023/12/de-beste-boeken-van-2023-die-ik-niet.html" target="_blank">lijstje</a> met de beste boeken van 2023 die ik niet gelezen. Dat wil zeggen dat ik hoge verwachtingen had van het boek. Daarin ben ik niet beschaamd. Sterker nog, het boek heeft die verwachtingen overtroffen. In de eerste plaats is het een spannend boek, dat heel lekker leest. Verder zit het ingenieus in elkaar. Het is ook een ontroerend boek, over een jongetje dat met verhalen zijn leven leefbaar moet houden. </p><p>Ongetwijfeld komt het terecht in het lijstje met de beste boeken die ik dit jaar las. Zal het de komende maanden nog overtroffen worden? In ieder geval was het een feest om het te lezen. </p><div style="text-align: left;">Eerder schreef ik over</div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2019/07/de-goede-zoon-rob-van-essen.html" target="_blank">De goede zoon</a><br /></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-83670227771982831532024-02-26T14:52:00.002+01:002024-02-26T14:57:03.477+01:00StripKookboek II (Leon Verhoeven)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjNiX5qGOV2NlrqFiVU3Lcpy3CUUflW4mX-0m7Re-9hBdUNHa-rPPu_PkfUm289P_clegKVKglHUU4WRMBJtwlB1cp83ZdIRFg66iLj0tC7o9YRWxB-M-TJwzqLjeZUYOvm3159yH3tUzVJYRiI7zKsNLF1oQ-E6XByD8q9lQzv3i5Wj-kqGn63DVLHma1Q/s3496/StripKookboek%20II%20a%20HR%20voorplat.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3496" data-original-width="2674" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjNiX5qGOV2NlrqFiVU3Lcpy3CUUflW4mX-0m7Re-9hBdUNHa-rPPu_PkfUm289P_clegKVKglHUU4WRMBJtwlB1cp83ZdIRFg66iLj0tC7o9YRWxB-M-TJwzqLjeZUYOvm3159yH3tUzVJYRiI7zKsNLF1oQ-E6XByD8q9lQzv3i5Wj-kqGn63DVLHma1Q/w490-h640/StripKookboek%20II%20a%20HR%20voorplat.jpg" width="490" /></a></div><p>Is er nog behoefte aan kookboeken, nu er zoveel sites zijn waar je in een handomdraai recepten kunt vinden? Blijkbaar wel, want ze verschijnen nog steeds. Dat is ook niet zo vreemd, want een kookboek biedt voordelen. Zo is het vaak makkelijker te raadplegen dan een een recept op een laptop die steeds in de slaapstand gaat. Verder staan sommige kookboeken mooi in je boekenkast en vooral: als je ze doorgenomen hebt, weet je dat je bepaalde recepten hebt en kun je ze altijd makkelijk weer vinden. Goed geslaagde recepten heb je zo altijd onder handbereik. </p><p>In 2019 verscheen bij uitgeverij Personalia het <i>StripKookboek</i>, een kookboek, geïllustreerd door striptekenaars. De recepten waren van chef-kok <b>Leon Verhoeven</b>. Blijkbaar was dat een succes, want intussen is er een tweede deel. Het is een mooie hardcover geworden, die gemakkelijk open blijft liggen als je aan het koken bent. De bladzijden zijn van glad papier, zodat ze niet gemakkelijk vies worden als je wat slordig kookt. </p><p>In dit deel zijn alle illustraties van Belgische striptekenaars. Dat zijn er meer dan vijftig. Sommige tekenaars leverden twee tekeningen. Dat zijn Philippe Delzenne, Steve van Bael, Dirk Stallaert, Bruno Gilson en Kristof Berte. Hopelijk heb ik bij het tellen niet een tekenaar over het hoofd gezien. </p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXn6uotfl1_yeS8ynBibqgY0N3rE2bSFDC82YofKHyJkqjpf6vpkZcAFUlvlDTIA67ZLM5Y4ATez2Q9qDtBSdCQd96sKOXe6V0dxXiDPzKtszg2gYGGaJ1nUdm-xdNLryi0jJEXxYl_L7Hen9XmKclZcSeexSzu-2HlNDMPCkStOhmOBAlXzqljSEItNh-/s1470/StripKookboek%20a.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="534" data-original-width="1470" height="232" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXn6uotfl1_yeS8ynBibqgY0N3rE2bSFDC82YofKHyJkqjpf6vpkZcAFUlvlDTIA67ZLM5Y4ATez2Q9qDtBSdCQd96sKOXe6V0dxXiDPzKtszg2gYGGaJ1nUdm-xdNLryi0jJEXxYl_L7Hen9XmKclZcSeexSzu-2HlNDMPCkStOhmOBAlXzqljSEItNh-/w640-h232/StripKookboek%20a.jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Dirk Van Der Auwera</td></tr></tbody></table><h4 style="text-align: left;">Voorwerk</h4><p>Het boek begint met een voorwoord van Helena Vandersteen (ja, dochter van) en een informatieve strip van Dirk Van Der Auwera over welk biertje je bij welk gerecht kunt drinken. Die pagina zal wel gesponsord zijn door het biermerk dat meer dan vijf keer genoemd wordt. </p><p>Daarna krijgen we uitleg over monderen, het ontvellen van tomaten, door Kristof Berte (die met nog twee bijdragen vertegenwoordigd is) en het blancheren van groente door Jimmy Hostens. </p><p>De gerechten zijn op een logische manier ingedeeld: voorgerechten, hoofdgerechten, nagerechten, bijgerechten en een uitsmijter. Elk hoofdstuk wordt geïntroduceerd met een paginagrote tekening. </p><p>Bij elk gerecht krijgt de tekenaar ook een complete pagina. Sommige tekenaars gebruiken die voor een korte strip, de meeste leveren een grote tekening. De naam van elke tekenaar wordt duidelijk genoemd, waardoor dit <i>StripKookboek</i> meer is dan een geïllustreerd kookboek; de tekeningen hebben een volwaardige plaats. </p><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgo8xDsds7CaTsEa0VK5-QF1jBLLiny3bV5zovjjLcjtga4X9dmV_Gms9s27jFCybomARcNiG-vG8IYUcDO8hOnfMdKGwaN1D4zLta-NLOfBlmN2VO52kPVvajCsTaYG_gYcV02fopDgtN1LjcM_QxsL0kn-bmv7R9A4gY8zqd8NqL4h3zagVXi3s7ZORw3/s1132/StripKookboek%20b.jpg" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="495" data-original-width="1132" height="280" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgo8xDsds7CaTsEa0VK5-QF1jBLLiny3bV5zovjjLcjtga4X9dmV_Gms9s27jFCybomARcNiG-vG8IYUcDO8hOnfMdKGwaN1D4zLta-NLOfBlmN2VO52kPVvajCsTaYG_gYcV02fopDgtN1LjcM_QxsL0kn-bmv7R9A4gY8zqd8NqL4h3zagVXi3s7ZORw3/w640-h280/StripKookboek%20b.jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Luc Morjaeu</td></tr></tbody></table><h4 style="text-align: left;">Recepten</h4><p>Elk gerecht is op een vrij kleine foto afgebeeld. Er is een lijst met ingrediënten, die gemiddeld genomen gemakkelijk te verkrijgen zijn. De geschatte bereidingstijd wordt aangegeven en die varieert van een half uur of minder tot meer dan twee uur. Vooral het stoven van vlees vergt tijd. </p><p>De bereidingswijze wordt puntsgewijs weergegeven, met voldoende witruimte tussen de stappen, waardoor de bladzijde overzichtelijk blijft en je gemakkelijk kunt zien waar je gebleven bent tijdens het koken. Bij de meeste recepten staat een variatietip en we krijgen ook weetjes. </p><p>Die weetjes zijn ook leuk om apart te lezen. Zo wist ik niet dat je champignons even buiten in de zon kunt leggen en dat ze dan extra vitamine D opnemen, net zoals de menselijke huid. Dat de pinda geen noot maar een peulvrucht is en dat het bokbierseizoen elk jaar op 1 oktober geopend wordt, was mij ook onbekend. </p><p>Soms is er een foutje in geslopen. Een van de weetjes begint met: 'Dit Italiaanse woord betekent zoveel als: 'verkruimeld brood'.' Maar het Italiaanse woord wordt niet genoemd. Dit is echt een uitzondering. De tekst is het hele boek door helder en er komen verder eigenlijk geen missertjes voor. </p><h4 style="text-align: left;">Vegetarisch</h4><p>Bij de gerechten staat in de inhoudsopgave welke gerechten vegetarisch zijn of vegetarisch gemaakt kunnen worden. Dat zijn er vierentwintig, wat een behoorlijk aantal is, maar juist bij de hoofdgerechten zijn het er maar vijf van de tweeëndertig. Dat is magertjes en voor veganistische recepten heb je een ander boek nodig. </p><p>Ik ben ervan uitgegaan dat de recepten van Leon Verhoeven zijn, maar bij elk recept staat wel 'Koken met' en dan de naam van de tekenaar. Bij Marc Verhaeghen krijgen we het recept voor de 'Vegaburger van Marc', waarbij op zijn minst de suggestie gewekt wordt dat ook de tekenaar inbreng heeft gehad bij het recept. </p><p>Het <i>StripKookboek II</i> is een mooi boek geworden. Niet alleen heeft het een overzichtelijke bladspiegel, maar elk receptenbladzij heeft bovendien een steunkleur, waarin de kopjes zijn weergegeven en die de ondergrond vormt voor de tip en/of het weetje. Bovendien is de kleur achter de tekening ernaast geplaatst. Vaak zijn het pasteltinten, zodat het boek ook bij het doorbladeren een rustige aanblik blijft houden. </p><p>De combinatie tekening/recept werkt heel goed. Je kunt het boek doorbladeren terwijl je de tekeningen bekijkt en dan krijg je en passant de gerechten mee. Als je de recepten doorbladert, krijg je de tekeningen mee. Recept en tekening blijven steeds goed in balans. </p><h4 style="text-align: left;">Mannenwereld</h4><p>Wel valt op hoezeer de stripwereld een mannenwereld is. Er is slechts een enkele vrouwelijke stripmaker die een tekening levert: Elisa Krings. Dat is wel heel erg weinig. Het aanbod mannelijke tekenaars is groter en misschien wilden Laura Janssens, Judith Vanistendael, Ilah, Ingrid De Vuyst, Dominique Goblet, Sylvia Tops en Magda Seron (om er maar een paar te noemen) niet meedoen, maar misschien zijn ze ook niet benaderd. </p><p>Maar laten we een boek niet beoordelen op wat er ontbreekt, maar op wat er wel in staat en dat is heel veel. <i>StripKookboek II </i>is gewoon een mooi boek met fraaie tekeningen en recepten die uitnodigen om de gerechten daadwerkelijk te gaan maken. Een boek om lang plezier van te hebben. </p><p>Leon Verhoeven, <i>StripKookboek II</i>. Uitgeverij Personalia, 2023, 144 blz. € 29,95 (hardcover)</p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQob9UUKKI3d-NksrWnYM51KT647opknOkuqX2w13A1ZRV0o4u4IRs0les2ZeusL4MA4jmy633MtC3phtO8QVEiF6XX_W5CV8NYG_9vQJbFc0IRDYGz9SFk5iHhw8CVdnnarCFUJMUODkSffkufGRpRboZu9hyphenhyphenT2BI9ySlGAhSjinneP9-t5rHRk86UWpK/s900/Vlaams%20StripKookboek.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="792" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQob9UUKKI3d-NksrWnYM51KT647opknOkuqX2w13A1ZRV0o4u4IRs0les2ZeusL4MA4jmy633MtC3phtO8QVEiF6XX_W5CV8NYG_9vQJbFc0IRDYGz9SFk5iHhw8CVdnnarCFUJMUODkSffkufGRpRboZu9hyphenhyphenT2BI9ySlGAhSjinneP9-t5rHRk86UWpK/w564-h640/Vlaams%20StripKookboek.jpg" width="564" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mario Boon</td></tr></tbody></table><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJZW05Tme2K6_-KnSjwnspu4XovNKd_XJccaEJDjD_zS28FZpqUbb5VCR2mVhPUGxWe0H7kfpRbp4enokO9nfc-oTgFkRIKIbG41y8rcaaLv9P4hHlT-fFqoBgwmeFGKVzifZTMn_asgGbAX9as2L0LGagYValV99sGEroWrHCAjk0cwwYPR1JeEqWRNZB/s3496/StripKookboek%20II%20b%20HR%20achterplat.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3496" data-original-width="2674" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJZW05Tme2K6_-KnSjwnspu4XovNKd_XJccaEJDjD_zS28FZpqUbb5VCR2mVhPUGxWe0H7kfpRbp4enokO9nfc-oTgFkRIKIbG41y8rcaaLv9P4hHlT-fFqoBgwmeFGKVzifZTMn_asgGbAX9as2L0LGagYValV99sGEroWrHCAjk0cwwYPR1JeEqWRNZB/w490-h640/StripKookboek%20II%20b%20HR%20achterplat.jpg" width="490" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-59658418010735945152024-02-23T09:14:00.000+01:002024-02-23T09:14:15.384+01:00Afgestoft: De veilingmeester (Walter van den Broeck)<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRqXz2t9oY22lwzzxqypGpAoyMxYg3NwawwKuS_gm4Rm9WBDO2HhCUecXuhsEZQqEygHFHRlfWbyNVzhuyhINZ8-Gdx3TRLM0UPUrZQolGAOaGaZCYP3e7OBFyjgM0fwe91bVtWp3RunicvWgMi_Ev7Vv3NDZRhofOXkFJqY8kzXzQWdHtHZnJxn_AdaAx/s1276/Cover%20De%20Veilingmeester.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1276" data-original-width="817" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRqXz2t9oY22lwzzxqypGpAoyMxYg3NwawwKuS_gm4Rm9WBDO2HhCUecXuhsEZQqEygHFHRlfWbyNVzhuyhINZ8-Gdx3TRLM0UPUrZQolGAOaGaZCYP3e7OBFyjgM0fwe91bVtWp3RunicvWgMi_Ev7Vv3NDZRhofOXkFJqY8kzXzQWdHtHZnJxn_AdaAx/w410-h640/Cover%20De%20Veilingmeester.jpeg" width="410" /></a></div>Het geheugen is volstrekt onbetrouwbaar. Natuurlijk weet ik dat, maar ik ben onthutst als ik ermee geconfronteerd word dat dat niet alleen geldt voor het geheugen, maar vooral ook voor <i>mijn</i> geheugen. <p></p><p>Nog geen twee weken geleden schreef ik over het overlijden van <b>Walter van den Broeck.</b> Ik reconstrueerde mijn leesgeschiedenis van zijn werk. Daarin noemde ik de roman <i>De veilingmeester</i>:</p><p></p><blockquote>In 2007 verscheen De veilingmeester. Ik las dat het er was en dacht dat ik dat boek maar moest kopen, maar het kwam er niet van.</blockquote><p>Daar klopt dus niets van. Ik heb het boek bezeten en misschien bezit ik het nog wel. Ik las het en ik schreef erover. Daar was mij niets van bijgebleven. </p><p>Maar sinds kort ben ik weer lid van een bibliotheek en daarmee heb ik toegang tot Literom. Daarin vond ik een recensie die ik schreef voor het <i>Nederlands Dagblad. </i>Het stukje stond op 23 februari 2007 in de krant. Dat was ik helemaal vergeten. Ik heb het voor je afgestoft, dat wil zeggen overgetikt. </p><p></p><h2 style="text-align: left;">Alles is gelogen. Zelfs dat.</h2><p>Het motto dat Walter van den Broeck opnam in zijn roman <i>De veilingmeester</i> doet wat denken aan het eerste Idee van Multatuli: Niets is geheel waar en zelfs dat niet. Maar van den Broeck gaat verder: </p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">Alles is gelogen. Zelfs dat. <br /></div><div style="text-align: left;">En dan nog door een ander. </div><div style="text-align: left;">Denk ik. </div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><p style="text-align: left;">In een boek dat toch 'Roman' op de titelpagina heeft staan, lijkt zo'n motto overbodig; we weten immers dat we met fictie van doen hebben. </p><p style="text-align: left;">Van den Broeck heeft al in veel boeken het grensgebied tussen de werkelijkheid en de verbeelding verkend. <i>Aantekeningen van een stambewaarder</i> (1977) is een roman, maar wordt gepresenteerd als non-fictie. <i>Brief aan Boudewijn</i> (1980), ook een roman, brengt de wijk tot leven waarin Van den Broeck als jongetje geleefd heeft; de namen en de huisnummers kloppen en mogen gecontroleerd worden. In zijn vorige roman, <i>De beiaard en de dove man</i> (2004) lijkt de hoofdpersoon nagenoeg samen te vallen met de schrijver en ook in <i>De veilingmeester</i> komt hij voor: de hoofdpersoon, de veilingmeester Bo van Dorselaer, bezoekt Van den Broeck in verband met een boek dat op het eerste gezicht erg lijkt op zijn debuut, <i>De troonopvolger</i> (1967), namelijk <i>De troonopvolgster van Walda van den Brogel</i>, dat ook een vergelijkbare afbeelding op het voorplat heeft. De veilingmeester is bezeten van het boek en wil de hele oplage van driehonderd exemplaren bezitten, om zo het raadsel op te lossen dat opgeroepen wordt door het colofon. In elk exemplaar staat namelijk aan wie het opgedragen is en aan die naam is een woord toegevoegd. Al die woorden samen zouden een tekst van driehonderd woorden kunnen vormen.</p><p style="text-align: left;">Vaardig schetst Van den Broeck hoe de veilingmeester zichzelf, zijn huwelijk en zijn veilinghuis te gronde dreigt te richten door de jacht op de laatste exemplaren van het geheimzinnige boek. Evenals in <i>Brief aan Boudewijn</i> en <i>Het beleg van Laken </i>(1985) blijkt Boudewijn, de overleden koning der Belgen, met de zaak te maken te hebben. Het is geen toeval dat de naam Bo naar Boudewijn verwijst en dat er personages rondlopen met namen als Regine en Princess. </p><p style="text-align: left;">Allemaal heel aardig om te lezen, want Van den Broeck weet wel hoe je een plot in elkaar moet zetten en de lezer mee moet trekken door het boek heen, maar veel meer dan een goed in elkaar gezet verhaal is het niet: technisch goed gedaan, maar het raakt me allemaal nauwelijks. Vooral in de eerste helft van het boek kabbelt het verhaal maar zo'n beetje voort, wat overigens ook het geval is bij Van den Broecks vorige roman. Het wil daar maar niet meer dan een willekeurig verhaal worden, dat mij niet zijn noodzaak weet duidelijk te maken. </p><h4 style="text-align: left;">Raffinement</h4><div>Het spel met de verbeelding wordt in <i>De veilingmeester</i> wel met een zeker raffinement gespeeld. In de proloog zegt de hoofdpersoon al dat hij zich steeds meer als een personage gaat gedragen en aan het slot van het boek vraagt hij zich af of hij eigenlijk zelfs binnen de werkelijkheid van het boek wel bestaat. Als lezer heb je dan al een heel boek met hem meegemaakt, waarin je hem als behoorlijk werkelijk hebt ervaren, hoewel je wel wist dat je fictie las. Alweer: technisch niet veel op aan te merken, maar we kenden <i>Quissama</i> van F. Springer en <i>Letter en geest</i> van Frans Kellendonk al en daar voegt Van den Broeck niet zoveel nieuws aan toe. </div><div><br /></div><div>Het zou natuurlijk geheel in de lijn van het boek zijn als niet Walter van den Broeck de schrijver zou blijken te zijn, maar de veilingmeester Bo van Dorselaer. Zo iemand kun je een matig boek vergeven, maar van Van den Broeck mogen we meer verwachten. </div><div><br /></div><div><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2024/02/walter-van-den-broeck-1941-2014.html" target="_blank">In memoriam Walter van den Broeck</a><br /></div><p></p>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-82385594837306218052024-02-21T10:11:00.005+01:002024-02-21T18:35:40.562+01:00Paarse dingen (Frans Kusters)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjTot8JIts2QfLlXmd6cHfeXDzj0VJWtpjogqlepwkEO4K8sTUSPcFjLHOID3ufC55Y2MY0QT6hgvG53ZHDJTX26Bg4SHxCHtQ5rTCtFRmj4q1iMTm5AdY-QNbekI6kgolaSf1Enxf6ytNCGz6bWKhze3Xhr-WyTQ9dShu0qDT58QyIv8Xbxr3A_mBqjtq8/s400/cover%20Paarse%20dingen.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="400" data-original-width="251" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjTot8JIts2QfLlXmd6cHfeXDzj0VJWtpjogqlepwkEO4K8sTUSPcFjLHOID3ufC55Y2MY0QT6hgvG53ZHDJTX26Bg4SHxCHtQ5rTCtFRmj4q1iMTm5AdY-QNbekI6kgolaSf1Enxf6ytNCGz6bWKhze3Xhr-WyTQ9dShu0qDT58QyIv8Xbxr3A_mBqjtq8/w402-h640/cover%20Paarse%20dingen.jpeg" width="402" /></a></div><p>'U zong uw liedje zacht, maar 't klonk welluidend,' dichtte Simon Carmiggelt over juffrouw Nifterink. Misschien hadden we dat ook kunnen zeggen over <b>Frans Kusters</b> (1949 - 2012), die een niet zo opzienbarende rol speelde in de Nederlandse literatuur. Hij schreef een oeuvre bij elkaar van voornamelijk verhalenbundels, die wel positief ontvangen werden, maar die nooit hoge oplagecijfers haalden. Voor zover ik weet, tenminste. </p><p>Eigenlijk weet ik ook niet goed meer wat ik van hem gelezen heb. In ieder geval <i>Het Chaplinconcours </i>(1980). Ik dacht me nog een titel te herinneren, maar die bleek van een andere Frans, Frans Stüger. Ook een schrijver op wie ik het zicht verloren heb.</p><p>Van Frans Kusters wist ik niet eens zeker meer of hij nog leefde. Hij blijkt al meer dan tien jaar niet meer onder ons te zijn. Maar toen ik in een kringloop zijn verhalenbundel <i>Paarse dingen</i> (2009) zag, kocht ik het zonder aarzelen. Het ziet er trouwens ook prachtig uit: een Jan Mankes, <i>Raaf op berkenboom</i>. </p><h4 style="text-align: left;">Geen spektakel</h4><p>De verhalen zijn geschreven in gedempte toon: nergens is er spektakel. Er lijkt een uitsnede uit de werkelijkheid gemaakt te zijn, een beschrijving van wat er gebeurt. Soms is wat er gebeurt vreemd, maar daar is eigenlijk geen verwondering over: het gebeurt gewoon, het leven gaat door. Er zit een zekere afstandelijkheid in het vertellen en die wordt vanzelf een beetje ironisch, waardoor de verhalen licht blijven. </p><p>Het grappigst vind ik 'De Gelderse route, Een verhaal voor de bovenbouw'. Een schrijver krijgt bezoek van 'twee atheneummeiden' die een scriptie over zijn werk bij elkaar hebben geplakt, waarvoor ze een 9+ hebben gekregen. Ze doen 'de Gelderse route'. Ze gaan ook nog op bezoek bij Jan Siebelink, A. den Doolaard, A.C. Staring en Thomas Verbogt, zeggen ze. Dat twee van die schrijvers al overleden zijn, is blijkbaar geen bezwaar. </p><p>Als de meisjes weer weg zijn, kijkt de schrijver hen na door het raam. Ze hebben de slappe lach. </p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">Ik knielde voor mijn bed neer, keek over beide schouders en drukte mijn gezicht op de plek waar Lieke had gezeten. Als die niet bij Siebelink tussen de lakens belandt, dacht ik, gebeurt dat vast en zeker bij Verbogt. </div><div style="text-align: left;">Maar die laatste heeft dat altijd heftig ontkend, ook als we over heel andere dingen spraken, en met Siebelink ben ik er maar nooit over begonnen. </div></blockquote><p>Zo'n tussenzinnetje als 'ook als we over heel andere dingen spraken' doet mij grinniken. </p><h4 style="text-align: left;">Uitvoerders van onderwijstaken</h4><p>'Madelon Hunkemöller' speelt zich af in het universitaire wereldje, 'lang geleden'. Twee docenten hebben een eigen zaakje. Ze geven in de avonduren een spoedcursus 'Het nieuwe vermogensrecht op hoofdpunten belicht'. Dat loopt heel goed. Dat is, zoals gezegd, een tijd geleden, waarin er ook een nieuwe collega kwam, Madelon, die gauw weer weg was. Ze adviseerde de verteller ook te zorgen dat hij wegkwam, wat hij niet deed en intussen zijn de ontwikkelingen doorgegaan. </p><p></p><blockquote>We worden inmiddels allang geen docenten meer genoemd, we zijn 'uitvoerders van onderwijstaken', wat zo ongeveer betekent dat we zo veel mogelijk studenten meteen een voldoende moeten geven, want anders wordt 'de norm' niet gehaald en dat is koren op de molen van de concurrentie. </blockquote><p></p><p>Het is zowel treurig als grappig en die combinatie zie je vaak bij Kusters. Je zou hier een oordeel van de verteller uit kunnen halen, maar misschien vertelt hij gewoon wat er gebeurt, zonder zich te verbazen. </p><h4 style="text-align: left;">In Dreumel</h4><p>Ook in het openingsverhaal, 'In Dreumel' verbaast de verteller zich niet, al is er wel enige aanleiding toe. Hij heeft een beeldscherm bezorgd in een bejaardentehuis en daarna bezoekt hij een slagerij, waar iedereen hem voor laat gaan. De dochter van de slager staat in een bebloemde veel te grote bikini achter de toonbank. Als het meisje de kassa aanslaat, zwaait de deur van de vriescel open. Een naakte, kaalhoofdige bediende, getatoeëerd, baby op de arm, verschijnt. Als de dochter de geldla dichtschuift, valt de deur weer in het slot. Niemand lijkt het bijzonder te vinden. </p><p>Het leven is vreemd, dus je hoeft je niet te verbazen. Er kunnen nu eenmaal onverwachte dingen gebeuren. Over wat er bij de geboorte van Stan Penninckx gebeurt, wordt wel gesproken. Er klinkt een stem met een Duits accent die tot driemaal toe verklaart dat buizerd en lepelaar hem zullen leiden en beschermen. </p><p>Het leven van Stan wordt uit de doeken gedaan, met de onverwachte wendingen. Stans ouders gaan bijvoorbeeld naar de Olympische Spelen in Tokio. Binnen een week verliest moeder haar hart aan de oom en trainer van een tweehonderdmeterloper uit Honduras die al in de series werd uitgeschakeld. Ook dat kan gebeuren. </p><p>Aan het eind vragen we ons wel af hoe betrouwbaar de verteller is. Hij blijkt in een inrichting te zitten. </p><h4 style="text-align: left;">Herkenning</h4><p>Maar misschien is de wereld buiten zo'n inrichting niet minder vreemd. Frans Kusters laat ons die meebeleven, noteert het fijnzinnig en wij moeten maar zien wat we ermee doen. Ondanks alle vreemdheid is er ook altijd herkenning. Kusters observeert scherp, zowel wat er buiten als in het personage gebeurt. </p><p><i>Paarse dingen</i> is maar een dun boekje, net honderd bladzijden, en ik heb de verhalen niet allemaal achter elkaar gelezen. Een of twee verhalen op een avond en dan is het wel weer mooi. Je kunt een tijdje met een verhaal doen, ook al is het helder. Goed geschreven, jazeker. Opmerkelijk, ook dat. Verhalen waar je er meer van wilt lezen, terwijl je weet dat dat er waarschijnlijk niet van komt. Of je moet toevallig weer zo'n bundeltje tegenkomen bij de kringloop. </p><div style="text-align: left;"></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-81942902262237528222024-02-20T09:30:00.001+01:002024-02-20T09:30:36.799+01:00Wraak in de Hel 2: Bloedrood Parijs (Philippe Pelaez / Tiburce Oger)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgygemexjuQQkWhZO8HzWt2d6bER-4jD6zRjhmhDaazNEpXHZoe4Uvxohmn_gen0WuzWjwaLJhhHteyvzmftXDkRBLS3wlty5nQbU7FRso6ldBXbVAPE3IRjCsfReRJK-zZfxaTAqoZLKEGiOYXidUSQa2YeHKu-usXarGSrfr-WeIlxVRlF247uBRjPIpo/s1345/Cover%20Bloedrood%20Parijs.webp" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1345" data-original-width="1000" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgygemexjuQQkWhZO8HzWt2d6bER-4jD6zRjhmhDaazNEpXHZoe4Uvxohmn_gen0WuzWjwaLJhhHteyvzmftXDkRBLS3wlty5nQbU7FRso6ldBXbVAPE3IRjCsfReRJK-zZfxaTAqoZLKEGiOYXidUSQa2YeHKu-usXarGSrfr-WeIlxVRlF247uBRjPIpo/w476-h640/Cover%20Bloedrood%20Parijs.webp" width="476" /></a></div><p>Vorige maand schreef ik over het eerste deel van <i>Wraak in de Hel </i>(zie link onderaan), een intrigerende strip over straatbenden in Parijs aan het begin van de twintigste eeuw. In dat eerste deel, <i>Parijse Apaches</i>, wordt duidelijk dat de mysterieuze dader van een aantal aanslagen een roodharige vrouw is, acrobate in een circus. Inspecteur Gosselin jaagt op haar. </p><p>Deel 2, <i>Bloedrood Parijs</i> begint dertig jaar eerder, bij de val van Parijs en het einde van de Commune. kapitein Ronan Levedec moet een geldtransport begeleiden. Er is een en al onrust in Parijs. Kapitein Levedec kan amper zijn huid redden. Hij kan nog net afscheid nemen van zijn dochtertjes. Hij belooft dat hij snel terugkomt, maar hij zal zijn belofte niet waar kunnen maken. </p><p>Zijn neef Gabriel ontfermt zich over de kinderen en probeert hen in veiligheid te brengen. Levedec wordt gevangengenomen en later vermoord. De geschiedenis wordt breed uitgemeten: het eerste helft van dit tweede deel is gewijd aan het verleden. </p><h4 style="text-align: left;">Rekening vereffenen</h4><p>Angèle, de oudste dochter van Levendec ligt in 1903 ziek op bed. Haar oom en tante adviseren haar Parijs te verlaten, maar daar is geen sprake van. Ze heeft nog een klus af te maken. Bij haar aanslagen was ze gericht op mensen met wie ze nog een rekening te vereffenen in verband met de dood van haar vader en van haar zusje, maar er zijn ook onschuldigen gestorven. Maar, zoals Angèle zegt: ' Er sterven in elke oorlog mensen per ongeluk.'</p><p>Inspecteur Gosselin doet intussen onderzoek op de begraafplaats Père-Lachaise. De lezers weten intussen dat die plek van belang is, in verband met wat er dertig jaar geleden gebeurd is. Steeds duidelijker wordt hoe het komt dat enkele mensen na de val van de Commune miljonair konden worden. </p><p>Gosselin heeft de opdracht om Angèle op te sporen. Ze zijn elkaars tegenstanders, maar staan, vanwege het verleden, aan dezelfde kant. Daarbij kampt Gosselin met gezondheidsproblemen. Hij begrijpt de woede van Angèle, maar probeert ook haar ultieme daad van wraak te voorkomen. Zal dat lukken?</p><p><i>Wraak in de Hel </i>is een schitterend tweeluik, dat laat zien hoe wraak decennia kan smeulen voordat de vlammen echt gaan uitslaan, hoe de geschiedenis bepalend is voor het heden en hoe ver iemand door zijn (haar) idealisme kan gaan. </p><p>Gosselin zegt tegen Angèle dat geweld het wapen van de zwakken is, waarop Angèle zegt dat het geweld van machthebbers altijd wordt goedgepraat, maar zo gauw het van het volk komt, is het onrechtmatig. </p><h4 style="text-align: left;">Gedeelde loyaliteit</h4><p>Als lezer weet je wat Angèle meegemaakt heeft en heb je volledig begrip voor haar. Maar je hebt ook sympathie voor Gosselin, waarvan je weet dat hij oprecht is en zich tegen onmenselijkheid verzet. Scenarist <b>Philippe Pelaez</b> weet die gedeelde loyaliteit goed op te wekken bij de lezer. </p><p>De taal in het verhaal is bloemrijk, poëtisch. Dat kan bij sommigen aanstellerig overkomen, maar ik vind het wel fraai. Een citaat van de eerste pagina:</p><div style="text-align: left;"><blockquote>Hij had midden in de nacht de vlucht genomen, wanneer het duister zich te goed doet aan nachtelijke feesten waarop nooit aan morgen wordt gedacht. De ochtendstond bood de bedrieger respijt toen hij zichzelf in een muur van schaduwen stortte, verscheurd tussen angst om ontmaskerd te worden en zijn ongeduld om de wallen te bereiken. <br />En toen de dageraad aanbrak, bijna bij verrassing, en haar sluier van waarheid over de gekneusde, en weldra verminkte stad drapeerde, was hij bijna verbaasd toen hij zijn doel bereikte. </blockquote></div><p>Soms is het net te veel krullendraaierij, maar over het algemeen lijdt de helderheid van het verhaal er niet onder en dan kan ik het wel hebben. </p><h4 style="text-align: left;">Tekeningen en inkleuring</h4><p>De tekeningen en de inkleuring van <b>Tiburce Oger</b> zijn, net als in het eerste deel, uitgekiend. De inkleuring is in een kleur die doet denken aan sepia, dat je ook wel krijgt door gewassen inkt. De enige steunkleur is een vrij donker rood. Daardoor lichten de rode stukken op: de uniformen, het rode haar van Levedec en zijn dochter Angèle, het vuur en natuurlijk het bloed. Hoewel de beelden soms uitbundig zijn, is de inkleuring redelijk ingetogen, wat de zaak mooi in evenwicht houdt. </p><p><i>Wraak in de Hel </i>is een prachtig tweeluik geworden over twee intrigerende perioden in de geschiedenis van Parijs, die tastbaar gemaakt zijn door het persoonlijke drama van de personages. Mooi gedaan!</p>Titel: Wraak in de Hel<br />Deel 2: Bloedrood Parijs<br />Scenario: Philippe Pelaez<br />Tekningen en inkleuring: Tiburce Ocer<br />Vertaling: P. Moretti<br />Uitgever: Silvester Strips<br />2023, 72 blz. € 25,95 (hardcover, stofomslag)<div><br />Eerder schreef ik over deel 1 van Wraak in de Hel: <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2024/01/wraak-in-de-hel-1-parijse-apaches.html?fbclid=IwAR10FeNf_Z9A5dVl3lCBgJ4poMwowBDf6G6vlZLCt0sIPkHl3sQCyXPU0CE">Parijse Apaches</a>.<br /><br /><br /><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQrIiOwCMbTgx5vFtaIMpD9OzUl0_DPo9aiIkTDuRss7W-AJqeXu-CnfGnkqPgqud2B9JNhTP82vEmOcEqGO99vVIiolABr2u1m_XG21lXypzGVRxZwFBDHGJiBkfQnv7BpnCuidH67azx2EYvB3QSEsnejDas6BxaMjXap0kZI2-Y8or7kyWrPYOlvgMv/s1618/Bloedroos%20Parijs%20blz%203.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQrIiOwCMbTgx5vFtaIMpD9OzUl0_DPo9aiIkTDuRss7W-AJqeXu-CnfGnkqPgqud2B9JNhTP82vEmOcEqGO99vVIiolABr2u1m_XG21lXypzGVRxZwFBDHGJiBkfQnv7BpnCuidH67azx2EYvB3QSEsnejDas6BxaMjXap0kZI2-Y8or7kyWrPYOlvgMv/w474-h640/Bloedroos%20Parijs%20blz%203.jpeg" width="474" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKXebseAQ8nU521qzZn9rlPESRYY9d1wlaA9NZrwy5az3C_uGxVp6vZMQUKKlASC2b4lne1SUR1xKLNl0GTvVJqJRcOEq74vBgqsLV5CHy5gRrlD8eZu7e8XPIvdKFPdxuiOxdds5KHbVh65ycHr5GanTfiLShY8xmC3QqZDSTGwcbfVY07byNPiuA2jmC/s1618/Bloedrood%20Parijs%20blz%204.webp" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKXebseAQ8nU521qzZn9rlPESRYY9d1wlaA9NZrwy5az3C_uGxVp6vZMQUKKlASC2b4lne1SUR1xKLNl0GTvVJqJRcOEq74vBgqsLV5CHy5gRrlD8eZu7e8XPIvdKFPdxuiOxdds5KHbVh65ycHr5GanTfiLShY8xmC3QqZDSTGwcbfVY07byNPiuA2jmC/w474-h640/Bloedrood%20Parijs%20blz%204.webp" width="474" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoOv-GSbWJzQcGh7GG32qZ85J99vHGt2JEHVvKU7zDFZzMwlxN8RZMag2RD40roBY7MERqWu9Jiz8e1f3mh_hXhwHVLkhADV7eZCedj0-uwq_UKatYgXFTeFQi5hmpDnLztJnU8pQ_jBpEVKApEZSv_MF1rUVq8QWDScjmb0uUhyphenhypheno04HIKYFA2-hyV4rHd/s1618/Bloedrood%20Parijs%20blz%205.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoOv-GSbWJzQcGh7GG32qZ85J99vHGt2JEHVvKU7zDFZzMwlxN8RZMag2RD40roBY7MERqWu9Jiz8e1f3mh_hXhwHVLkhADV7eZCedj0-uwq_UKatYgXFTeFQi5hmpDnLztJnU8pQ_jBpEVKApEZSv_MF1rUVq8QWDScjmb0uUhyphenhypheno04HIKYFA2-hyV4rHd/w474-h640/Bloedrood%20Parijs%20blz%205.jpeg" width="474" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQlgpJkNR0W6QPtuncCG_6w2klyZZmYDpbBT-VF197IItc8cN6herF91vaGwtsbKmC_hdzA79IPDIp8SDXnUrD1oQF9cS89vMswUxGAWv1X6V_EcVU02Bmkv9T2ZJfOJutKHy2EDwZJMvdihcty4co2d5_oqwTW2TqbioeeJY8CKc9xiJjqQIgy8eAIuke/s1618/Boedrood%20Parijs%20blz.%206.webp" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQlgpJkNR0W6QPtuncCG_6w2klyZZmYDpbBT-VF197IItc8cN6herF91vaGwtsbKmC_hdzA79IPDIp8SDXnUrD1oQF9cS89vMswUxGAWv1X6V_EcVU02Bmkv9T2ZJfOJutKHy2EDwZJMvdihcty4co2d5_oqwTW2TqbioeeJY8CKc9xiJjqQIgy8eAIuke/w474-h640/Boedrood%20Parijs%20blz.%206.webp" width="474" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-8352757773259088152024-02-19T10:30:00.002+01:002024-02-19T10:36:40.700+01:00Huiswerk (Marja Pruis)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXCs0ExnQCOXe6EpThsgaoPSs82987srOa2eWIWhFhffiKnAnb8fwSf0YUv-6-QXEaS30P8Cucxsk7Xagta86qAstgXPSvIjAcIdZ1eP3gwbksqkRJJ0EarYs3NtiIymohyphenhyphen1ru0Ft5IdFP5deDLJb0lJOClLCYJ_zMpPOsY5D39jIacI5TbWgo2RGsCHza/s840/Cover%20huiswerk.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="527" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXCs0ExnQCOXe6EpThsgaoPSs82987srOa2eWIWhFhffiKnAnb8fwSf0YUv-6-QXEaS30P8Cucxsk7Xagta86qAstgXPSvIjAcIdZ1eP3gwbksqkRJJ0EarYs3NtiIymohyphenhyphen1ru0Ft5IdFP5deDLJb0lJOClLCYJ_zMpPOsY5D39jIacI5TbWgo2RGsCHza/w402-h640/Cover%20huiswerk.jpeg" width="402" /></a></div>Van <b>Marja Pruis</b> heb ik veel te weinig gelezen. Ik las haar boekje over Rochefoucauld, <i>Omdat je het waard bent</i> en schreef daarover (zie link onderaan) en dat was het. En dat terwijl ze veel geschreven heeft waar ik best zin in had, zoals boeken over A.H. Nijhoff en Patricia de Martelaere. Maar om mij heen stapelden de ongelezen boeken zich op en steeds was er weer een ander boek dat boven op de stapel lag. <div><br /></div><div>Maar vorige week besloot ik de roman <i>Huiswerk</i> (2023) in huis te halen. De hoofdpersoon is Clara Feij woont in een groot huis en heeft een goede baan. Ze verdient goed en laat haar huis schoonmaken door Rose, tegen wie ze vriendelijk is, maar in wie ze maar oppervlakkig geïnteresseerd is. Zo weet ze al niet meer uit welk land Rose nu afkomstig is. al heeft die dat wel verteld. </div><div><br /></div><div>Op haar werk is ze ook vriendelijk. Ze is geduldig en minzaam tegenover de stagiaire die haar toevertrouwd is, al mist het meisje de deadlines. Clara zal ongetwijfeld een plezierig mens zijn. Ze is echt van goede wil en kan er ook niks aan doen dat ze bevoorrecht is, dat ze buiten de deur kan gaan lunchen als ze wil en dat ze feilloos het merk van haar nieuwe portemonnee weet te noemen, of van de bikini die haar stagiaire op een foto draagt. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Geld beheren</h4><div>Rose is een vluchtelinge, die op een gegeven moment aan Clara vraagt om haar geld te beheren. Haar omgeving (echtgenoot Hartog, zoon Cosmo) hebben daar hun bedenkingen bij, maar Clara wil goed doen en stort zich gewetensvol op de taak die ze op zich genomen heeft. </div><div><br /></div><div>En dan wordt er ingebroken. Ineens zijn er allerlei theorieën, die onbewijsbaar zijn, maar waarin Rose wel steeds voorkomt. Die wil Clara liever niet geloven, maar ze dringen toch in haar hoofd en het lijkt goed dat Rose een tijdje niet komt. Clara heeft meteen nieuwe huishoudelijke hulpen. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Mrs Dalloway</h4><div>Soms wordt het verhaal in de ik-vorm verteld, enkele hoofdstukken in de zij-vorm, wat net iets meer afstand geeft. Soms noemt Clara zich Mrs Dalloway, naar de hoofdpersoon in de roman van Virginia Woolf. Daar is ook het motto aan ontleend: 'Mrs Dalloway zei dat ze zelf wel de bloemen zou kopen. Want Lucy had genoeg te doen.' Ach, de goede Mrs Dalloway! Je merkt dat ze hart heeft voor Lucy. maar ze houdt er wel een Lucy op na. Ze zou eens moeten luisteren naar de podcast <i>Mina en mevrouw</i>.</div><div><br /></div><div>Eigenlijk is er niet zoveel aan te merken op Clara. Je ziet hoe ze een goed mens wil zijn en hoe ze bang is dat dat niet genoeg is. Over Rose krijgt ze brokjes informatie, waarvan ze een geheel probeert te maken. </div><div><blockquote>Maar, denk ik dan, wie kan míjn brokjes informatie aan elkaar lijmen? Ik ben bang dat God niet bestaat, maar mocht het wel het geval zijn, dan is hij de man met de lijmpot. </blockquote>Ze zegt het terloops, maar ze lijkt wel op zoek naar de heelheid in haar leven. Ergens ontbreekt het verband. </div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Titel</h4><div>De titel <i>Huiswerk</i> slaat waarschijnlijk ook niet alleen op het werk in huis, maar ook op de taak die Clara zichzelf oplegt. Ze doet goed en heeft toch een schuldgevoel. Daar moet ze blijkbaar iets mee. </div><div><br /></div><div><i>Huiswerk </i>is verdeeld in drie delen, waarvan de eerste twee beginnen met hoofdstuk 0, alsof die een soort beginsituatie weergeven. In het derde deel is vooral Rose aan het woord. Zij vertelt Clara en Hartog haar vluchtgeschiedenis. Het wordt duidelijk hoe Clara steeds vanuit zichzelf Rose bezien heeft. Of breder: hoe we allemaal genoodzaakt zijn de ander vanuit onszelf te bezien. </div><div><blockquote>Je moet weten dat ze niet een ander leven zou willen hebben. Dat ze niet iemand anders zou willen zijn. Dat ze niet gelovig is maar dankbaar. Dat ze denkt vanuit geluk, niet vanuit verlangen. </blockquote></div><div>Dat is wat Rose zegt over zichzelf. Maar al in het eerste hoofdstuk heeft Clara zichzelf de opdracht gegeven om te schrijven vanuit geluk, niet vanuit verlangen. Maar lukt haar dat? Probeert ze toch niet steeds de mens te zijn die ze verlangt te zijn?</div><div><br /></div><h4 style="text-align: left;">Schrijven</h4><div>Over haar schrijven zegt de vertelster ook: 'Ik schrijf volgens een ritme, niet volgens een plot. Mijn plot is dat je de volgende zin wil lezen. Ik wil het allemaal vangen voordat het gestold is in een verhaal met een begin en een einde.'</div><div><br /></div><div>Je gaat als lezer in ieder geval makkelijk mee op het ritme van de zinnen van Pruis. Het is allemaal mooi geschreven. Je volgt ook het verhaal, maar het lijkt meer te gaan om de moraliteit, om het nadenken over hoe mensen handelen en vanuit welke motieven. Daarbij ontkom je ook niet aan het beschouwen van jezelf. Je zit zelf immers ook vol goede bedoelingen. Maar is dat genoeg? </div><div><br /></div><div>Knap boek, dat <i>Huiswerk</i>. Goed geschreven, mooi beknopt gehouden (goed tweehonderd bladzijden) en het knaagt toch ergens in je hoofd. Je bent meer Mrs Dalloway en meer Clara dan je zou willen. <p>Marja Pruis, <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2017/11/omdat-je-het-waard-bent-marja-pruis.html" target="_blank"><i>Omdat je het waard bent</i></a> </p></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-83675728223431641592024-02-16T10:06:00.001+01:002024-02-16T10:06:51.953+01:00Onmogelijke mensen (Julia Wertz)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgH7jMBTpmBEw1vlMOYXy-mfONXrmMcJ5dwF1kly96da915IAjSOzxBu_uqg0RuKG-HSdvGSiQMr1V0_yA69Tp342F-pbc0atVydmJjXxaNlLDSWuHl9sbWc0ZIO90CXZxuH-G4q3AhwcgR78vLVx4YrYqVdG-fr-LS4DZY79zsr2hv9bJSjtek7SnrftKP/s598/Omslag_Onmogelijk_Checkchris-600x600.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="598" data-original-width="473" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgH7jMBTpmBEw1vlMOYXy-mfONXrmMcJ5dwF1kly96da915IAjSOzxBu_uqg0RuKG-HSdvGSiQMr1V0_yA69Tp342F-pbc0atVydmJjXxaNlLDSWuHl9sbWc0ZIO90CXZxuH-G4q3AhwcgR78vLVx4YrYqVdG-fr-LS4DZY79zsr2hv9bJSjtek7SnrftKP/w506-h640/Omslag_Onmogelijk_Checkchris-600x600.jpeg" width="506" /></a></div><p>Julia is striptekenaar in New York. Ze is 26 jaar oud, woont in een kelderappartement en drinkt te veel. Overdag functioneert ze goed en kan ze aan het werk, maar in de avond drinkt ze zich lam. Een arts zegt tegen haar: 'Ik kan je nergens toe dwingen, maar als deskundige -en eerlijk gezegd ook persoonlijk- ben ik van mening dat je moet stoppen met drinken wil je niet voor je dertigste al dood zijn.' Julia pakt haar problemen aan, maar dat gaat met vallen en opstaan. </p><p>Dat lezen we in de graphic novel <i>Onmogelijke mensen, </i>die als ondertitel heeft 'Een volkomen gemiddeld verslag van herstel.' Wertz is genadeloos in de manier waarop ze zichzelf observeert en tekent. Ze maakt het niet mooier dan het is. Ze schetst ons de weg die gaat van alcoholisme naar nuchter zijn, compleet met praatgroepen en momenten van terugval. Je zou kunnen zeggen dat niet meteen een vrolijk verhaal is, maar Wertz bewaart overal een lichte, ironische toon, waardoor je ook kunt glimlachen om wat Julia overkomt of om wat ze zich laat overkomen. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGn-PH4qBRWha63Uk0TqV3kx9Dry_hK3gVftPhbNLDmGC7B24qJ9Gy4PEmlwQcnz-w4Xr2EU6rlgJz5qWBjeRggvbqz-TWVw9pyKaeqnR4VHaLr4j53GTf0R2CWPXWuoCP06r1gwoFy28ANHmb2ibDF6lix_1gxJyfMRb5sPwoMmUsSePndeUswMgtiSog/s1600/Onmogelijke-Mensen-1.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1267" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGn-PH4qBRWha63Uk0TqV3kx9Dry_hK3gVftPhbNLDmGC7B24qJ9Gy4PEmlwQcnz-w4Xr2EU6rlgJz5qWBjeRggvbqz-TWVw9pyKaeqnR4VHaLr4j53GTf0R2CWPXWuoCP06r1gwoFy28ANHmb2ibDF6lix_1gxJyfMRb5sPwoMmUsSePndeUswMgtiSog/w316-h400/Onmogelijke-Mensen-1.jpg" width="316" /></a></div><p></p><p>Het boek opent op de dag dat Julia dertig wordt. Ze is met haar auto gestrand op een helling op Puerto Rico. Je zou kunnen zeggen dat het beeld een metafoor is voor haar leven op dat moment: vastgelopen. </p><h4 style="text-align: left;">Terugblik</h4><p>Daarna krijgen we een terugblik van vier jaar. We lezen over haar drankverslaving en hoe ze daar uiteindelijk vanaf komt en over haar relatie met een man die het op haar dertigste verjaardag uitmaakt. Dan zijn we eigenlijk weer bij de openingspagina beland.</p><p>Maar we maken ook de weg omhoog mee, ook op het gebied van haar werk. Uiteindelijk wordt ze geïntroduceerd bij <i>The New Yorker</i> waarvoor ze tekent over minder bekende gebeurtenissen in de geschiedenis van New York. Ze wordt uit haar huis gezet, wat niet alleen een tegenslag is, maar ook een kans. </p><p>Het boek eindigt met 'Einde (min of meer)' Het leven gaat immers door. </p><h4 style="text-align: left;">In het hoofd</h4><p>Eigenlijk zit je als lezer de hele tijd in het hoofd van Julia. Er is veel dialoog in het boek, en soms gaat die over dagelijkse dingetjes. Het is niet voor niks een 'volkomen gemiddeld verslag'. Maar daardoor heb je wel het idee dat je dicht op het gewone leven zit. Haar manier van praten en reageren zijn tekenend voor wie Julia is. Ze schrikt niet terug voor banaliteiten, is vaak rechttoe rechtaan, maar kan ook tobben. </p><p>Dat het dicht op het leven zit, zie je ook doordat er soms in de tekst staat 'namen weggelakt'. Het lijkt erop dat Wertz zichzelf de opdracht gegeven heeft zo eerlijk mogelijk verslag te doen. De namen die ze noemt, van bijvoorbeeld collega's lijken in ieder geval echt te kloppen. Maar ze wil blijkbaar mensen die wat verder van haar af staan niet onnodig in haar verhaal betrekken. </p><h4 style="text-align: left;">Mensenverhaal</h4><p>Je zou kunnen zeggen dat het boek nogal particulier is: de meeste van de lezers tekenen geen strips, wonen anders, hebben geen problemen met drank. En toch doet het verhaal vertrouwd aan. Je snapt Julia helemaal, doordat je zoveel van haar weet. Verder is het geen heldenverhaal, maar een mensenverhaal: iemand moet maar zien hoe ze door het leven komt. Ondanks tegenvallers probeert ze de moed erin te houden en elke keer als ze wakker wordt is er gewoon weer een nieuwe dag waar ze doorheen moet. </p><p>Dat geeft niet alleen sympathie voor de hoofdpersoon, het geeft ook herkenning. We zijn allemaal 'volkomen gemiddeld', met onze dagelijkse gedoetjes. De openheid in het boek is ontroerend. Je hebt met Julia te doen, zonder dat ze zielig wordt. Op een of andere manier blijft ze toch haar waardigheid behouden. </p><p>Zulke boeken, over gewone mensen in soms ongewone omstandigheden zijn bij Scratch de laatste tijd meer uitgekomen. Ik denk aan <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2023/11/smakelijk-leven-aurelia-aurita.html" target="_blank">Smakelijk leven</a> van Auréla Aurita en aan <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2023/09/ik-ben-een-chaoot-einat-tsarfati.html" target="_blank">Ik ben een chaoot</a> van Einat Tsarfati. Het leven is niet smetteloos, je hebt het niet in de hand en je moet toch door - dat laten dit soort boeken zien. Ze bieden de troost van het onvolmaakte. </p><h4 style="text-align: left;">Tekeningen</h4><p>De tekeningen van Julia Wertz zou je een beetje houterig kunnen noemen, maar ze zijn vooral ook helder en effectief. Nergens zijn ze uitbundig, altijd zijn ze dienstbaar aan het verhaal. Ze laten veel ruimte voor tekst, wat in dit geval ook nodig is om te laten weten hoe het hoofd van Julia werkt. </p><p><i>Onmogelijke mensen</i> is een intrigerend boek, dat nieuwsgierig maakt naar de rest van het werk van Wertz. Ze heeft een eigenzinnige geest en een verfrissende kijk op de dingen om haar heen. Daar wil ik wel meer over lezen. </p><p>Julia Wertz, <i>Onmogelijke mensen. Een volkomen gemiddeld verslag van herstel</i>. Uitg. Scratch Books, 320 blz. € 29,95 (paperback)</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj67qOAGNwfj4HRvGeJNxkyUiPz4bOrgFMC0ojZiPR4dhNO7CxCWNbRfawGN-FR-Vrr3S0muDxXOswiJdgFf5LleoS2BElpHfmT6MHHUod9mU-2N0uxsfI98VT_ii6kLX6fJRcd14Hun8iKx4n1PevnIwywrWLw77I9FJ9L60MiZgG7YWn731rQpCEWHWQM/s1600/Onmogelijke-Mensen-blz%209.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1267" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj67qOAGNwfj4HRvGeJNxkyUiPz4bOrgFMC0ojZiPR4dhNO7CxCWNbRfawGN-FR-Vrr3S0muDxXOswiJdgFf5LleoS2BElpHfmT6MHHUod9mU-2N0uxsfI98VT_ii6kLX6fJRcd14Hun8iKx4n1PevnIwywrWLw77I9FJ9L60MiZgG7YWn731rQpCEWHWQM/w506-h640/Onmogelijke-Mensen-blz%209.jpeg" width="506" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivPwMy2hYj8KSdXVppDNznOmkOAapf2Xa-0GzKTbQt76c3Kuk1cE8pG8u5sCWu7ZSmeOZssbau5Kf3mHJcVKj27a17j0pvbnkmYdmxq0PQYJeJJRvAPFj2N6QuIIrvX-TX0029XqKbO-Kvrap0XcmXYIGRVbwi3itKkRQhChyTZDaYCPyS8YqD8VaWvfCH/s1600/Onmogelijke-Mensen-3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1267" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivPwMy2hYj8KSdXVppDNznOmkOAapf2Xa-0GzKTbQt76c3Kuk1cE8pG8u5sCWu7ZSmeOZssbau5Kf3mHJcVKj27a17j0pvbnkmYdmxq0PQYJeJJRvAPFj2N6QuIIrvX-TX0029XqKbO-Kvrap0XcmXYIGRVbwi3itKkRQhChyTZDaYCPyS8YqD8VaWvfCH/w506-h640/Onmogelijke-Mensen-3.jpg" width="506" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcN-YJBdZ5iiuEMFj73T3orYL6AwJFLuFOdNISJNZMlMu3LxYAyOzU3bBJYigVfK_EXnoe7BzElqJB6_-WH9JmFJ3fl4A7wVV8nqsVwmJq2nLpObj74yEeLusIRgcMk6YN77IG4mn2MeGuC_5trF9u5eDR86yhDPSeTG6QtRZDcLXjSE1UttM5u-WVGHKZ/s1600/Onmogelijke-Mensen-blz%2031.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1267" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcN-YJBdZ5iiuEMFj73T3orYL6AwJFLuFOdNISJNZMlMu3LxYAyOzU3bBJYigVfK_EXnoe7BzElqJB6_-WH9JmFJ3fl4A7wVV8nqsVwmJq2nLpObj74yEeLusIRgcMk6YN77IG4mn2MeGuC_5trF9u5eDR86yhDPSeTG6QtRZDcLXjSE1UttM5u-WVGHKZ/w506-h640/Onmogelijke-Mensen-blz%2031.jpeg" width="506" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNQrI5KEBekr5hH7RcfZSCrvw_agLdANACcjEr0WNFcgvKS9lfWn2B-uM3NM831Nph4T1ZswbWgizc3xba4TlPXnecWyxwLlyyFP3j1UKbcAwDjgTSa-IdsMFjI6Z4qqF2ahFTcBkmEJltLtZ3cfE-sF7aLTw2XQwzW3EIv5VVNpyFjZgh5XAuanuKNoc0/s1600/Onmogelijke-Mensen-5.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1267" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNQrI5KEBekr5hH7RcfZSCrvw_agLdANACcjEr0WNFcgvKS9lfWn2B-uM3NM831Nph4T1ZswbWgizc3xba4TlPXnecWyxwLlyyFP3j1UKbcAwDjgTSa-IdsMFjI6Z4qqF2ahFTcBkmEJltLtZ3cfE-sF7aLTw2XQwzW3EIv5VVNpyFjZgh5XAuanuKNoc0/w506-h640/Onmogelijke-Mensen-5.jpg" width="506" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHQwpt_bjugCkL1pkyU4InCsWSOgrqFoY0RIa5avN6v-cxA8odiSR8Mh_dUK-kVMzm5hnHs50ehU87aUI8fWPrMyWHgpBsuI-5sdjrUb2EJtWJvnrvTs3UqCLXT77gKIE54RGzmZ6BfpEmijvepihehyJ2iLwI2Eu831zcYpV7SvE7Yc3TpmKZOvWD5Fy2/s598/Onmogelijke%20mensen%20blz.%2070%20(1).jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="598" data-original-width="463" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHQwpt_bjugCkL1pkyU4InCsWSOgrqFoY0RIa5avN6v-cxA8odiSR8Mh_dUK-kVMzm5hnHs50ehU87aUI8fWPrMyWHgpBsuI-5sdjrUb2EJtWJvnrvTs3UqCLXT77gKIE54RGzmZ6BfpEmijvepihehyJ2iLwI2Eu831zcYpV7SvE7Yc3TpmKZOvWD5Fy2/w496-h640/Onmogelijke%20mensen%20blz.%2070%20(1).jpeg" width="496" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-12315717201935667712024-02-14T12:47:00.003+01:002024-02-19T13:19:31.780+01:00Memoires (Jeanneke Boon)<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdN0oVrtXIcS5YTnwObz6HeIij8ZUw5VbxlhYDLlJCx5dRTdxpC1JIDRW5vBdzRmJXR8vsucocVD7Svbq6hCjMunx1D5JSsjKnRzzgVOuta_fnyd9Byxe4IPTFmpJzctgI8CfpBMmgJ8TLHve-dfu6zJ80n244ZQ1oPfDmDYvRWK2jUuISeZqnWKigxRoT/s1200/Cover%20Memoires.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="742" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdN0oVrtXIcS5YTnwObz6HeIij8ZUw5VbxlhYDLlJCx5dRTdxpC1JIDRW5vBdzRmJXR8vsucocVD7Svbq6hCjMunx1D5JSsjKnRzzgVOuta_fnyd9Byxe4IPTFmpJzctgI8CfpBMmgJ8TLHve-dfu6zJ80n244ZQ1oPfDmDYvRWK2jUuISeZqnWKigxRoT/w396-h640/Cover%20Memoires.jpeg" width="396" /></a></div><p>Jeanette De Wolf was beter bekend als Jeanneke Boon, de vrouw van Louis Paul Boon (1912 - 1979). Zij overleefde haar man ruim en stierf in 2005 op negentigjarige leeftijd. Ze is altijd nauw betrokken geweest bij zijn werk. Zo tikte zij het uit, wees hem op onduidelijkheden en herhalingen en ze komt veelvuldig voor in zijn 'Boontjes', die hij publiceerde in de krant. </p><p>Voor wie het alweer vergeten is (of nooit geweten heeft): Boon is een van de grote schrijvers uit het Nederlandse taalgebied. <i>De Kapellekensbaan</i> (1953) is een van de beste boeken die ik ooit las. In 1956 verscheen een vervolg erop, <i>Zomer te Ter-Muren</i>, ook een goed boek. Andere titels die bekend werden zijn: <i>Mijn kleine oorlog</i> (1947), <i>Menuet</i> (1955), <i>De bende van Jan de Lichte</i> (1957), <i>Pieter Daens</i> (1971) en <i>Het Geuzenboek</i> (1979). </p><p>Boon was ook beeldend kunstenaar en hij had een gigantische verzameling afbeeldingen van vrouwen, zijn Fenomenale Feminatheek. </p><h4 style="text-align: left;">Levensverhaal op band</h4><p>Begin 1988 stelde Jo, de zoon van Louis en Jeanneke zijn moeder voor om haar levensverhaal op band in te spreken. Die opnamen werden uitgetikt door de vrouw van Jo, Lucienne. Herwig Leus, vriend van de familie, nam de uitgetikte vellen door, achtte die chaotisch en onvolledig en hij voerde nog vijftig gesprekken met Jeanneke. Uiteindelijk resulteerde dat in een boekpublicatie, <i>Memoires</i>, dat in 1990 verscheen. In hoeverre Herwig Leus invloed gehad heeft op de uiteindelijke tekst is niet meer uit te maken. </p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEia9OyUGwn5grsJh2nC1r9BNnI-cRG9F0GHrUTa-l41JebobIZuUiapNn3O35Sd87NIsGr7kf6GEQZeI6yJHCwboY-aAKoWHIooeqLSdyXkSMZlbUAhN7ieRoXTuPgb_TmJvUr37fQslbW8ow7SAhrVQ4nFJx6cPOjEmeHqijPEV7Ms6ZA9hOfGYCLeTvhf/s1200/Boonboek.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="716" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEia9OyUGwn5grsJh2nC1r9BNnI-cRG9F0GHrUTa-l41JebobIZuUiapNn3O35Sd87NIsGr7kf6GEQZeI6yJHCwboY-aAKoWHIooeqLSdyXkSMZlbUAhN7ieRoXTuPgb_TmJvUr37fQslbW8ow7SAhrVQ4nFJx6cPOjEmeHqijPEV7Ms6ZA9hOfGYCLeTvhf/s320/Boonboek.jpeg" width="191" /></a></div>Leus kende het werk van Boon goed. Ooit kocht ik van hem het <i>Boonboek</i> (1972). Toen pas vernam ik dat Boon ook beeldend kunstenaar was; er staan aardig wat afbeeldingen in het boek. <p></p><p>In de <i>Memoires</i> begint Jeanneke bij het begin: ze wordt geboren in Engeland. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog vlucht het gezin vanuit Aalst naar Engeland. Haar moeder is op dat moment zwanger van Jeanneke. </p><p>Als ze drie jaar oud is, krijgt ze een aanval van stuipen. De arts die wordt geraadpleegd zegt dat Jeanneke haar hele leven lang angstig zal zijn. Blijkbaar ziet ze dat zelf ook zo. In de <i>Memoires </i>komt verschillende keren voor dat ze een zenuwtoeval heeft. Dat komt overigens bij meer mensen voor. In de podcast <i>Mina en Mevrouw </i>legt een arts uit dat er aanvankelijk geen onderscheid werd gemaakt tussen een neuroloog en een psychiater. Van iemand met psychische klachten werd al gauw gezegd dat hij of zij zenuwziek was. </p><h4 style="text-align: left;">Jeanneke en Louis</h4><p>Na de oorlog keert het gezin terug naar Aalst. Jeanneke maakt kennis met Louis Paul Boon. </p><p></p><blockquote>Ik vroeg me af wat Louis in me zag, en of ik wel mooi genoeg was. Als ik wist dat hij kwam, dirkte ik me wat op, trok zijden kousen aan en ging op een stoel staan om bovenop de kast iets te nemen zodat hij mijn benen kon zien. </blockquote>Ze trouwen (23 mei 1936) en er zijn vaak problemen met de familie, van beide kanten, maar Louis en Jeanneke vormen een hecht stel. Jeanneke vertelt hoe zij en haar man allerlei baantjes hebben om rond te komen. Louis begint met schrijven. Het eerste boek dat hij schrijft, is <i>Het brood onzer tranen</i>, maar hij is daar niet tevreden over en het manuscript belandt als toiletpapier op de wc. <p></p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiSTz6v105Pt8oh5rQPSO57ho6VaXRr1YMx6XWm3oMxzWzurRfNrQM9_m1MXuiQSyEN3Ks-3eI_4MHhL_pUOruQB7g_4CNCILxugVfC7Ur3GZ_OuWQLewtG2gQpY63CXU6fUKSoQeG2s51WMuJnSd33ueA8ajVKthDN5OHA2WohWPUfJHciJ8Q5D-OS1eig/s558/De%20voorstad%20groeit%20Boon.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="558" data-original-width="400" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiSTz6v105Pt8oh5rQPSO57ho6VaXRr1YMx6XWm3oMxzWzurRfNrQM9_m1MXuiQSyEN3Ks-3eI_4MHhL_pUOruQB7g_4CNCILxugVfC7Ur3GZ_OuWQLewtG2gQpY63CXU6fUKSoQeG2s51WMuJnSd33ueA8ajVKthDN5OHA2WohWPUfJHciJ8Q5D-OS1eig/s320/De%20voorstad%20groeit%20Boon.jpeg" width="229" /></a></div>Boon heeft altijd veel van zijn leven in zijn boeken verwerkt. Door de <i>Memoires </i>krijgen we daar wat meer zicht op. Jeanneke heeft een winkel waarin ze kleren verkoopt. Haar hele leven heeft ze veel naaiwerk gedaan. Op een gegeven moment heeft ze drie meisjes in dienst. Marie-Josée Kindermans is nog maar veertien en zit nog op school, maar ze helpt na schooltijd. Ze wordt Jéken genoemnd en is 'een doodbraaf kind'. Zij is het meisje in <i>Menuet. </i><p></p><p></p><h4 style="text-align: left;">Oorlog</h4><br />In 1939 wordt zoontje Jo geboren en twee maanden later wordt Louis gemobiliseerd. In 1940 wordt hij krijgsgevangen gemaakt. Uiteindelijk komt het gezin ongedeerd uit de oorlog. Tijdens de oorlog publiceert Boon zijn eerste boeken (<i>De voorstad groeit </i>in 1943 en <i>Abel Gholaerts</i> in 1944). <p></p><p>Jeanneke dringt bij het eerste boek aan op inzending voor een prijs, de Leo J. Krijnprijs. De omgeving reageert sceptisch. </p><p></p><blockquote><blockquote>Thuis wisten ze ervan en om de haverklap vroegen ze spottend: 'Hoe is het met Hendrik Conscience?' Ik legde het gespot naast me neer en dacht: wie het laatst lacht, best lacht. Louis zelf twijfelde, maar ik niet.</blockquote></blockquote><p></p><h4 style="text-align: left;">Slechte boeken</h4><p>Boon zal de prijs inderdaad winnen. Hij krijgt een zekere erkenning, maar met de verkoop van zijn eerste boeken gaat het niet hard en in de loop van zijn leven zal hij ook veel kritiek krijgen. Men vindt dat hij vieze boeken schrijft, boeken die je niet moet lezen omdat ze slecht voor je zijn. Daar krijgt ook zijn zoon mee te maken. </p><p></p><blockquote>Even later kwam Jo binnen, zo wit als een lijk, en en zei dat hij een kleine jongen uit de Spaarzaamheidstraat had doodgeslagen. Die had, al spelend, tegen Jo gezegd: 'Uw pa is een zot. Ze zullen hem nog in de bak steken want hij schrijft slechte boeken.' En Jo was op hem afgevlogen, had hem in de Steenstraat in een doornhaag geduwd en daarna zijn fiets op de jongen gegooid. Nadien bleek het allemaal nogal mee te vallen.</blockquote>Je krijgt in de <i>Memoires</i> een goed beeld van de tijd waarin het echtpaar moet sappelen om rond te komen. Jeanneke heeft verschillende keren last van haar zenuwen, Louis van zijn maag. De literatuur komt zeker voor in de herinneringen, maar veel blijft ongenoemd. Dat Boon in 1949 mede-oprichter is van het literaire tijdschrift <i>Tijd en Mens </i>lezen we niet. <p></p><h4 style="text-align: left;">De Kapellekensbaan</h4><p><i>De Kapellekensbaan </i>wordt wel genoemd, maar niet uitgebreid. Als Boon het boek af heeft, stuurt hij het naar uitgeverij Manteau, maar daar durft men het niet uit te geven. Via Richard Minne hoort Reinold Kuipers van de Arbeiderspers dat Boon een boek af heeft. Hij wil het wel uitgeven, maar dan duurt het nog een jaar of drie voordat het boek er is. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1S7PyGod81ljPUSOvg0fxRGF3Y1wbYcxz_DxbfrpOKdw18mu5kiBvzRoecB73MbuDARDa3hSH6hnuYT0AQLQA60NcADrvja0AHn3lB4Ar2pe3srrydPquOwUk3Zwl4-Sn6jew7LisGdGikcUA9XnYAl_IK32Y2i-A2_mnhf1eytdIZ5DipWqpk5LFzlY8/s455/Kapellekensbaan.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="455" data-original-width="300" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1S7PyGod81ljPUSOvg0fxRGF3Y1wbYcxz_DxbfrpOKdw18mu5kiBvzRoecB73MbuDARDa3hSH6hnuYT0AQLQA60NcADrvja0AHn3lB4Ar2pe3srrydPquOwUk3Zwl4-Sn6jew7LisGdGikcUA9XnYAl_IK32Y2i-A2_mnhf1eytdIZ5DipWqpk5LFzlY8/s320/Kapellekensbaan.jpeg" width="211" /></a></div><br /><p></p><p>Financieel gaat het op dat moment wat beter. Jeanneke heeft veel naaiwerk en dankzij Richard Minne kan Louis elke week een bijdrage leveren aan het Gentse Dagblad <i>Vooruit. </i>In 1954 komt hij in dienst van de krant. </p><p>In sommige kringen houdt Boon een dubieuze reputatie. Zo ontmoet Jeanneke een non die haar vraagt lapjes stof te leveren om schoteldoeken van te maken. </p><p></p><blockquote>Terwijl we aan het praten waren, zei ze plots: 'Van een voorbeeldig meisjes als jij had ik nooit verwacht dat je met een schrijver zou trouwen die zo'n vuile boeken schrijft.' Toen ik vroeg hoe ze dat wist, antwoordde ze dat de paster haar dat had verteld. 'Hij heeft ze dan toch wel gelezen,' merkte ik op. Ik heb haar wel de lapjes stof gegeven. </blockquote><h4 style="text-align: left;">Televisie</h4><p>Boon krijgt wel meer werk, ook voor tv (vanaf 1962), waar hij vast panellid wordt bij het programma <i>'t Is maar een woord</i>. Dat levert ook nog wel eens problemen op. </p><p></p><blockquote><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1SKtC6Lun_QHuhSKDxjahtSXp5DOJX5udHD1QWPpFmJcnLyfMi0Q5f3rO3HWv85KFSLN04Qc_Lba-FmbnFQ16ukYuyG22tNG7tZtXP97VdAN-Yl0QAbkieDJ1PdL05hoaOLF2aCsO-j05B1XPY0eS3aYJer0tPIf5HDzC3Bfl17y7oHoieH0GREepDVDB/s450/Pieter%20Daens.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="450" data-original-width="282" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1SKtC6Lun_QHuhSKDxjahtSXp5DOJX5udHD1QWPpFmJcnLyfMi0Q5f3rO3HWv85KFSLN04Qc_Lba-FmbnFQ16ukYuyG22tNG7tZtXP97VdAN-Yl0QAbkieDJ1PdL05hoaOLF2aCsO-j05B1XPY0eS3aYJer0tPIf5HDzC3Bfl17y7oHoieH0GREepDVDB/s320/Pieter%20Daens.jpeg" width="201" /></a></div>Tijdens een uitzending moest Nora Sneyers een definitie geven van een of ander woord en ze zei: 'De ene hangt lager dan de andere. En soms hangt de ene in de modder.' Waarop Louis prompt inpikte en zei: 'Luister Nora, de mijne hebben nog nooit in de modder gehangen. Veel gelach natuurlijk. Maar in de loop van de daaropvolgende week kreeg Louis een brief van directeur-generaal Paul Van den Bussche van de BRT met een strenge vermaning. De aflevering zou niet worden uitgezonden en Van den Bussche stelde Louis daarvoor verantwoordelijk. De aflevering werd inderdaad nooit uitgezonden. </blockquote><p></p><p></p><p></p><br /><h4 style="text-align: left;">Succes</h4><div>Na <i>Pieter Daens</i> (1971) wordt Boon ook gewaardeerd door katholieken. Als tegenwicht publiceert hij <i>Mieke Maaike's obscene jeugd</i> (1972). In dat jaar gaat hij met vervroegd pensioen. <p></p><p>Boons werk heeft succes en hij wordt elk jaar voorgedragen voor de Nobelprijs. </p><p></p><blockquote>Maar hij was daar eigenlijk bang voor. Hij vreesde den ambras, vreesde dat ze hem naar Zweden zouden sleuren. 'Dat gaan ze mij toch niet aandoen,' zei hij vaak met een klein hartje.</blockquote><p>Er komt ook een man langs die een tiental boeken van Boon in het Engels wil laten vertalen. Met <i>De Kapellekensbaan</i> is dat al gebeurd. De boeken zouden op de Amerikaanse markt komen, maar dan moest Louis wel een jaar naar Amerika. Dat is voor hem een reden om het contract niet te tekenen. </p><h4 style="text-align: left;">Laatste jaren</h4><p>De laatste jaren van Louis Paul Boon zijn moeilijk. In 1976 overlijdt zijn jongere broer Frans. Boon begint steeds meer te drinken en is depressief. Hij dreigt verschillende keren een eind aan zijn leven te maken. Soms loopt de spanning tussen hem en Jeanneke op. Op een gegeven moment zegt Jeanneke dat ze in de auto zal stappen en pas de volgende dag zal terugkomen. ''En hang je dan maar op als je daar zin in hebt,' riep ik.' </p><p></p><blockquote>Dat was natuurlijk maar een dreigement, ik was hoegenaamd niet van plan weg te gaan, maar plots kwam Louis voor me staan en zette een groot broodmes op mijn keel. 'Als je weggaat, snijd ik je de keel over,' zei hij. Ik verpinkte niet en keek hem recht in de ogen. 'Kom kameraad,' zei ik, 'geef me dat mes terug of jij gaat eraan.'</blockquote><p>Ontluisterend, maar ook ontroerend - dat is het verslag dat Jeanneke van die laatste jaren geeft. Als ze naar de kapper is geweest, vindt ze Louis dood op de grond van zijn werkkamer. </p><p></p><blockquote>In de kliniek heeft men ook vastgesteld dat Louis pillen had geslikt. Maar of het nu de pillen van zijn dokter waren of andere, zullen we nooit weten. </blockquote><p></p><h4 style="text-align: left;">Bekroning</h4><p>Eind 1978 was het werk van Boon bekroond met de driejaarlijkse Staatsprijs voor literatuur. Er gaat een verhaal dat Louis in 1979 de Nobelprijs voor literatuur zou krijgen, maar die wordt alleen aan levende schrijvers uitgereikt. Zo staat het in ieder geval op de <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Louis_Paul_Boon" target="_blank">Wikipediapagina</a>, waar ook staat dat Boons biograaf het verhaal bestrijdt. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRcmSXzlVxk7q5gxzf94NGlKXb8_Ok1lCfAMPRcVBvRHiQx85ZNyi3pf2sRA7Q6nxprS181uEJp1a-rkbcX52vUMISDL_VMM4BSzDxy6kpJdjWbN0ILvyRvIzo4JAlN7vpn-SE0DT4mF71LuTRLtRMMDRXBYTGNSoNEWsP2FcDdukbJE5SIvyq5C6mdQZg/s634/Zomer%20te%20Ter-Muren.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="634" data-original-width="400" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRcmSXzlVxk7q5gxzf94NGlKXb8_Ok1lCfAMPRcVBvRHiQx85ZNyi3pf2sRA7Q6nxprS181uEJp1a-rkbcX52vUMISDL_VMM4BSzDxy6kpJdjWbN0ILvyRvIzo4JAlN7vpn-SE0DT4mF71LuTRLtRMMDRXBYTGNSoNEWsP2FcDdukbJE5SIvyq5C6mdQZg/s320/Zomer%20te%20Ter-Muren.jpeg" width="202" /></a></div><p></p><p>Jeanneke leefde nog 35 jaar zonder Louis. In 1980 verscheen postuum zijn roman <i>Eros en de eenzame man. </i>Ik las het boek in 1985, toen het uitkwam als Salamanderpocket. Waarschijnlijk had ik daarvoor alleen zijn grimmige sprookjes (<i>Blauwbaardje in Wonderland en andere grimmige sprookjes voor verdorven kinderen </i>- 1962) gelezen. In 1985 kocht en las ik <i>De Kapellekensbaan </i>(juni) en <i>Zomer te Ter-Muren</i> (november). Ik had nog heel wat te gaan. </p><p>De <i>Memoires</i> kocht ik onlangs tweedehands. Het is tekenend dat voorop Boon scherp is afgebeeld en Jeanneke slechts vaag op de achtergrond. Natuurlijk las ik het om meer over Boon te weten te komen, maar Jeanneke zal mij toch ook bijblijven. Ze heeft Boon haar hele leven lang gesteund en dat is niet altijd gemakkelijk geweest. Toch heeft ze zich altijd staande weten te houden. </p><p>Kom je dit boekje tegen, schaf het gerust aan. Het is niet al te dik (144 bladzijden) en je krijgt een mooi inkijkje in een mensenleven. </p><p></p></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-21465861409716074402024-02-13T09:27:00.001+01:002024-02-13T09:41:13.303+01:00Jeremiah 40: De vermiste<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJdNyQqtmL9BNRgu9iC0safGKl4CQk9uoRlKCQgmSakpW4rg0U7L-vhH7DMpE1PeL2Zc9YvdkPASR5xyyol5sT4cvQVATBWBluoe6ERE2YGSMgdjjGN_UgCG9pCyitPs_uVQ2hqI9rwf0nkwO3eDt1uTQB-YF6H_VY4UFxi6N0KbP15zTJTMGuar-E5rG4/s800/de-vermiste%20cover.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="605" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJdNyQqtmL9BNRgu9iC0safGKl4CQk9uoRlKCQgmSakpW4rg0U7L-vhH7DMpE1PeL2Zc9YvdkPASR5xyyol5sT4cvQVATBWBluoe6ERE2YGSMgdjjGN_UgCG9pCyitPs_uVQ2hqI9rwf0nkwO3eDt1uTQB-YF6H_VY4UFxi6N0KbP15zTJTMGuar-E5rG4/w484-h640/de-vermiste%20cover.jpeg" width="484" /></a></div><br /><p>Hermann (Hermann Huppen) is een van de grote stripmakers. Hij heeft legendarische reeksen op zijn naam staan als <i>Bernard Prince</i>, <i>Comanche</i>, <i>Jeremiah</i> en <i>De torens van Schemerwoude</i>. Hij was al een heel tijdje bezig toen ik zijn albums ontdekte en ik heb er aardig wat tweedehands gekocht. Ook korte reeksen als <i>Nick</i> en de eerste twee delen van <i>Jugurtha. </i></p><p>De albums die Hermann maakte met scenarist Greg zijn allemaal wel goed. Maar later werkte hij samen met zijn zoon Yves H. en ook schreef hij zelf wel scenario's. Daarover zijn de meningen nogal verdeeld. In ieder geval halen ze het gemiddeld genomen niet bij de vroegere verhalen. </p><h4 style="text-align: left;">Post-apocalyptische wereld</h4><p><i>Jeremiah</i> is een serie die al lang loopt. Het eerste deel, <i>De nacht van de roofvogels</i> verscheen in 1979. Er zijn twee hoofdpersonen: Jeremiah en Kurdy, met zijn helm en zijn ezel. De twee bewegen zich in een post-apocalyptische wereld, die troosteloos aandoet. Er staan hier en daar autowrakken, er zijn leegstaande gebouwen, er is eigenlijk geen georganiseerde staat. Blijkbaar is er ooit een ramp gebeurd en zoveel jaar na dato proberen de mensen een leven op te bouwen. </p><p>Jeremiah en Kurdy komen in wonderlijke settings terecht. Er is gevaar, het is spannend, en uiteindelijk loopt het toch net goed af.</p><p>Intussen is de reeks aan deel 40 toe: <i>De vermiste</i>. Ik ben al lang gestopt om de albums te kopen, maar af en toe wil ik er nog wel eentje proberen en soms pakt dat ook nog wel goed uit. </p><h4 style="text-align: left;">Tekeningen</h4><p>De tekenstijl van Hermann is voor een deel hetzelfde gebleven. Zijn lijntje is altijd nog wel herkenbaar. Maar bij zijn vroege albums is er nadrukkelijk geïnkt. Die lijnen zijn in de loop der jaren minder hard en minder zwart geworden. Ook zijn de albums hun kleur kwijtgeraakt. Daarbij moet ik altijd denken aan de roman<i> Labyrint</i> (2004) van Fleur Bourgonje, waar een kunstenares ook de kleuren kwijtraakt. Ze komt terecht in de kleurrijke stad Fez. </p><p>Bij Hermann zijn de tekeningen grauw geworden. Er lijkt ook vaak een soort mist te hangen. Je zou kunnen zeggen dat hij op zoek is naar de essentie en dat kleur blijkbaar afleidt of dat de grauwheid van de tekeningen symbolisch is voor de grauwe wereld waarin de personages zich bewegen. Voor mijn gevoel is er toch ook een soort fletsheid over de tekeningen gekomen, die ze minder sprekend maakt. De naargeestige sfeer van de leefwereld hangt wel duidelijk in het verhaal. </p><h4 style="text-align: left;">Verhaal</h4><p>In <i>De vermiste</i> speelt Jeremiah een beperkte rol. Kurdy wacht op zijn vriend, maar die komt maar niet opdagen. Hij vindt een fles met inhoud, merkt dat het geen whisky is, maar hij drinkt er wel van. Daardoor gaat hij halucineren en in de loop van het verhaal is hij vaak niet helemaal helder. Hij ontmoet een maatje, Sho, en samen proberen ze zich te redden. Er is een sekte, er zijn mensen met macht die samenspannen en er zijn mensen die daar slachtoffer van worden. Aan het eind van het verhaal worden (spoil, spoil) Kurdy en Jeremiah herenigd. </p><p>Op scèneniveau zijn er nog steeds heel aardige passages en Hermann, al een eindje in de tachtig, is het tekenen nog niet verleerd, maar het verhaal als geheel heeft te weinig lijn, te weinig noodzaak, is te weinig dwingend. Eerlijk gezegd deed het me weinig en dat had ik liever anders gezien. </p><p>Het is nog altijd prettig om een album van Hermann te lezen, maar er is eigenlijk niets in dit verhaal dat je bijblijft. Dat is jammer. Gelukkig is er nog genoeg ander werk van Hermann om te (her)lezen. </p><div style="text-align: left;">Reeks: Jeremiah<br /></div><div style="text-align: left;">Deel 40: De vermiste</div><div style="text-align: left;">Tekst en tekeningen: Hermann</div><div style="text-align: left;">Uitgeverij: Dupuis</div><div style="text-align: left;">48 blz. € 9,99 (softcover)</div><div style="text-align: left;"><br /></div><div style="text-align: left;">Eerder schreef ik over andere albums van Hermann:</div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2014/02/terug-naar-congo.html" target="_blank">Terug naar Congo</a><br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2018/03/comanche-red-dust-hermann-greg.html" target="_blank">Comanche. Red Dust</a><br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2016/09/commanche-het-brandmerk-van-dobbs.html" target="_blank">Comanche. Het brandmerk van Dobbs</a><br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2020/06/comanche-integraal-de-sheriffs-hermann.html" target="_blank">Comanche. De sheriffs</a><br /></div><div style="text-align: left;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_f6Uz18PDsLIM6MrMZwF3-VNs6HKhRv61YHZQsUstziFqJvevc4UrXiepfBOzGOWfk_gsRsDhfhmg5nffczXtGOrLTXE6LUuU6QqaDSaJ6jEMoI0EaiXfod2Ebp694TfA1QKuqT_-doxRDieYsymQCiHIbc0D8VZ2A9hneZHmj_OGzepMfsd6RbXI0N7e/s800/Vermiste%205.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="605" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_f6Uz18PDsLIM6MrMZwF3-VNs6HKhRv61YHZQsUstziFqJvevc4UrXiepfBOzGOWfk_gsRsDhfhmg5nffczXtGOrLTXE6LUuU6QqaDSaJ6jEMoI0EaiXfod2Ebp694TfA1QKuqT_-doxRDieYsymQCiHIbc0D8VZ2A9hneZHmj_OGzepMfsd6RbXI0N7e/w484-h640/Vermiste%205.jpeg" width="484" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfTA2BykRvd4CCbA3iNGligv1Z8GWykeLQIUGCNEXDwerZ4Yb6hK6pLnUr6UikfiQGsk0H2ZPX6AmM69ggBdB0UoKDLSJCmiZpSeSdWvCqXrxSVeNnYYY7NhzdMWvbeNu3p5CYAOf2lEWfBcI5PrJfjzAcxonUV9cuxaK8wnO3z_cK11Y_gKyMzFFnK1gE/s907/Vermiste%206.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="907" data-original-width="679" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfTA2BykRvd4CCbA3iNGligv1Z8GWykeLQIUGCNEXDwerZ4Yb6hK6pLnUr6UikfiQGsk0H2ZPX6AmM69ggBdB0UoKDLSJCmiZpSeSdWvCqXrxSVeNnYYY7NhzdMWvbeNu3p5CYAOf2lEWfBcI5PrJfjzAcxonUV9cuxaK8wnO3z_cK11Y_gKyMzFFnK1gE/w480-h640/Vermiste%206.jpeg" width="480" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdIcOrNTz_VrpDNOo8XyavyS7hOqgS9z1iqMzMweWlDlmv86rTvjXBO3vMts75WmKcLo2Qlpt6QPWY9q0-13J2fXf_AJBeDxyK373b0iMxUtb_s7FtVvzUycKl-zReBB2xYInw0cFWMItLojCRmFRS3LZTFFu5jbX0xoPz2JwcvbYhwT_71yXX8-tmTFlW/s907/Vermiste%207.jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="907" data-original-width="681" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdIcOrNTz_VrpDNOo8XyavyS7hOqgS9z1iqMzMweWlDlmv86rTvjXBO3vMts75WmKcLo2Qlpt6QPWY9q0-13J2fXf_AJBeDxyK373b0iMxUtb_s7FtVvzUycKl-zReBB2xYInw0cFWMItLojCRmFRS3LZTFFu5jbX0xoPz2JwcvbYhwT_71yXX8-tmTFlW/w480-h640/Vermiste%207.jpeg" width="480" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-8139073073532198022024-02-12T09:47:00.001+01:002024-02-12T18:20:17.659+01:00Walter van den Broeck (1941 - 2024) overleden<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHYPwnukW465WFAQc0WeNvjetWtCZ8yZO2c0xN1hIzJ5gDlU46h3t2sC_ustk6yJ9L-SIIGkemt2vxPUnt3vuV5lR0geAR60Zm0EY6IzE_9CsFqhsaNPgtRrmKuKC4C53nyzPI1svNc9yYRsiNXX8Vzu8P38k0ZAjsAnniN4ti-9NMRZtn97dmpNlxTL5q/s800/walter%20van%20den%20broeck%202020%20portretfoto%20zww.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="532" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHYPwnukW465WFAQc0WeNvjetWtCZ8yZO2c0xN1hIzJ5gDlU46h3t2sC_ustk6yJ9L-SIIGkemt2vxPUnt3vuV5lR0geAR60Zm0EY6IzE_9CsFqhsaNPgtRrmKuKC4C53nyzPI1svNc9yYRsiNXX8Vzu8P38k0ZAjsAnniN4ti-9NMRZtn97dmpNlxTL5q/w426-h640/walter%20van%20den%20broeck%202020%20portretfoto%20zww.jpg" width="426" /></a></div><p></p><p>Een klein berichtje, afgelopen week, op een van de sociale media, waarbij ik tijdens het scrollen even stilhield: een foto van een man met een hoed op die zich naar iemand overbuigt. Er stond bij vermeld dat Walter van den Broeck overleden is. Hij werd een zachtmoedig mens genoemd. Ik dacht alleen maar 'Ach, Walter van den Broeck' en ik scrolde weer door. Later wist ik niet meer waar ik het bericht gezien. </p><p>Ook op <a href="https://www.tzum.info/2024/02/nieuws-walter-van-den-broeck-1941-2024-overleden/" target="_blank">Tzum</a> las ik een bericht, vrij kort. Er is een tijd geweest dat ik over bijna elke overleden schrijver wel een stukje schreef. Maar daar kwam de klad in. Ik sloeg twee grote schrijvers over, Remco Campert en Jeroen Brouwers, omdat het me even niet uitkwam en ik er niet een kort flodderstukje van wilde maken. En toen was blijkbaar ook de vanzelfsprekendheid weg. Ik liet dit soort stukjes gewoon zitten. Maar nu is Walter van den Broeck overleden. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8M7aIi_6nX3jOOUC5Yxximc_JrzPbq4lXwXYipxU2wWQ9SmtLOKDUGQhp_Un6WKJsljpfPf86k_obASnGljHZmZhl_7WU4wFlQrw-OfQKxOYuV_KPeTg5nNLz5e7n9MXvrtloWRhu6TbwthemZcWXzfwe_XjQsJ6aPl1NOs0RmU9gDJ_Yaaz8iEHGAT8X/s3500/PXL_20240210_095725375.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2268" data-original-width="3500" height="414" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8M7aIi_6nX3jOOUC5Yxximc_JrzPbq4lXwXYipxU2wWQ9SmtLOKDUGQhp_Un6WKJsljpfPf86k_obASnGljHZmZhl_7WU4wFlQrw-OfQKxOYuV_KPeTg5nNLz5e7n9MXvrtloWRhu6TbwthemZcWXzfwe_XjQsJ6aPl1NOs0RmU9gDJ_Yaaz8iEHGAT8X/w640-h414/PXL_20240210_095725375.jpg" width="640" /></a></div><p></p><p>Voor de gelegenheid heb ik zijn boeken van de plank gehaald. Het zijn er zeventien. Ergens op een stapel moet <i>Terug naar Walden</i> (2009) zich bevinden. Dat moet ik nog lezen. En in een doos bevinden zich nog twee boekjes met Hollandermoppen: <i>1 cola met 6 rietjes</i> (1969) en <i>Minder cola met nog meer rietjes</i> (1976). Gekocht voor de aardigheid en vooral omdat de naam Walter van den Broeck erop stond. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMj1gm2eeRzf46ECMw9xjmdSTNWtAcUc1EsaBwK94QGWs_8LwJrFwCqLqQQHupKIsGgDtqtl7I3nK_rXoqD6c2yEHHhXQpye6cCSRdx7IGDPFOW2BzLSTOlWVUAVjiH-okfmi13_1_zWX5yLunNpkmX0Y4yfVliN7rHoiINX4GFVZb7eVKqY4uBvT1ngV4/s230/1%20cola%20met%206%20rietjes.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="230" data-original-width="121" height="230" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMj1gm2eeRzf46ECMw9xjmdSTNWtAcUc1EsaBwK94QGWs_8LwJrFwCqLqQQHupKIsGgDtqtl7I3nK_rXoqD6c2yEHHhXQpye6cCSRdx7IGDPFOW2BzLSTOlWVUAVjiH-okfmi13_1_zWX5yLunNpkmX0Y4yfVliN7rHoiINX4GFVZb7eVKqY4uBvT1ngV4/s1600/1%20cola%20met%206%20rietjes.jpg" width="121" /></a></div><p></p><h4 style="text-align: left;">Leesgeschiedenis</h4>In dit stukje probeer ik een soort leesgeschiedenis te schetsen. Wat las ik van Van den Broeck en wanneer? Gelukkig heb ik aan het begin van de jaren tachtig voor in de boeken geschreven wanneer ik ze aanschafte. <p></p><p>Mijn eerste aanschaf was in 1983: <i>Brief aan Boudewijn</i> (1980). Dat beviel me goed, want in dat jaar kocht ik ook nog: <i>De troonopvolger </i>(1967), <i>Aantekeningen van een stambewaarder</i> (1977) en <i>De dag dat Lester Saigon kwam</i> (1974). In 1984 kocht ik <i>362.880 x Jef Geys </i>(1970), <i>Groenten uit Balen </i>(1972) en <i>Tien jaar later: 't jaar 10</i> (1980). In 1985 verscheen <i>Het beleg van Laken</i>, dat ik meteen kocht. Een jaar later kocht ik <i>Lang weekend</i> (1968) en <i>Aangewaaid</i>. Mogelijk heb ik dat besproken voor een Vlaams blad, <i>'t Kofschip</i>, maar dat weet ik niet zeker meer. Verder gaat mijn administratie niet. <br /></p><h4 style="text-align: left;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9MIXTLBkXapQjrJQSdAlUHBASNx1Pxtr54eBvRMOvmqZ5v0kLjI4SmeUGQy-g7Fh8VHnONEOPjjgFKp_185fhMPNS1qyhrI8d_v8G-Pfja4KlxFnl_UZm6w1TIzl03YadEZV0Cp3F6B9shOxYUalQE3_VYGuZZvqp18TfKapq-w5dkmHSUQT8cAoubQVi/s310/Brief%20aan%20Boudewijn.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="310" data-original-width="195" height="310" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9MIXTLBkXapQjrJQSdAlUHBASNx1Pxtr54eBvRMOvmqZ5v0kLjI4SmeUGQy-g7Fh8VHnONEOPjjgFKp_185fhMPNS1qyhrI8d_v8G-Pfja4KlxFnl_UZm6w1TIzl03YadEZV0Cp3F6B9shOxYUalQE3_VYGuZZvqp18TfKapq-w5dkmHSUQT8cAoubQVi/s1600/Brief%20aan%20Boudewijn.jpeg" width="195" /></a></div>Brief aan Boudewijn</h4><p></p>Waarom ik <i>Brief aan Boudewijn</i> aanschafte, staat me niet meer bij. Mogelijk omdat het in 1982 bekroond werd met de Henriëtte Roland Holstprijs. Het zal niet de lovende recensie zijn die Jeroen Brouwers in 1980 in <i>Vrij Nederland</i> schreef, al zal ik die wel gelezen hebben. Ik had toen een abonnement en bewonderde het werk van Brouwers. Maar ik wachtte nog best een tijd met het kopen van het boek. <p></p><p>In ieder geval kocht ik het en ik las het. Ik vond het geweldig. In <i>Brief aan Boudewijn</i> richt Walter van den Broeck zich tot koning Boudewijn. De koning heeft ooit Olen, de geboorteplaats van de schrijver, bezocht, maar toen werd de werkelijkheid bij hem weggehouden: er werden nieuwe grasmatten rond ''t fabriek' gelegd en de arbeiders kregen nieuwe overalls, die ze na het bezoek weer moesten inleveren. </p><p>Van den Broeck leidt de jonge Boudewijn rond door de cité, waar de middenstanders wonen en ook de arbeiders. Uiteindelijk komen ze in de Koperstraat, waar Van den Broeck opgegroeid is. Huis voor huis wordt verteld wie er woont en zo krijgen we een beeld van de arbeidersgemeenschap. Bij Koperstraat 45 gaat de koning naar binnen, waar de kleine Walter woont. </p><p>In een kamertje zit het jongetje, dat snikkend de koning aan de borst valt. De koning weert hem niet af en geeft hem zelfs zijn vulpen. </p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">En als u merkt dat hij er niet in gelukt zijn gesnik definitief te onderdrukken, reikt u hem uw vulpen aan.</div><div style="text-align: left;">Want, neen, helaas, u bent niet gekomen om hem mee te nemen naar het paleis. Rustig is het land nog lang niet en bovendien heeft de cité Walter nodig. Wie? Zeg eens wie anders dan hij zal later verslag uitbrengen van deze onthullende reis? Wie anders dan hij zal deze cité voor de komplete ondergang behoeden, door ze tijdig op schrift te stellen?</div><div style="text-align: left;">En daarom draagt u haar, door het schenken van deze vulpen, aan hem over. </div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><p style="text-align: left;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRmKFG_qrtIhp-1CQiVLPZOHG5rgLvAIBpY8ZTNMkjO_os902p24OSf0nPzjOD730GDUAUIgSsY66YLewz00Z-lbwA8ySy0SMEY8eWdO9_t3R1ahSd1Ml2qHi2ar5vDrfFV7KCJ1BQMRYtHJEEZrlP6kcQzvPCA-URFjLDq1tYVM55n-F2Jdg9L6kollY8/s1200/Troonopvolger.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="752" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRmKFG_qrtIhp-1CQiVLPZOHG5rgLvAIBpY8ZTNMkjO_os902p24OSf0nPzjOD730GDUAUIgSsY66YLewz00Z-lbwA8ySy0SMEY8eWdO9_t3R1ahSd1Ml2qHi2ar5vDrfFV7KCJ1BQMRYtHJEEZrlP6kcQzvPCA-URFjLDq1tYVM55n-F2Jdg9L6kollY8/s320/Troonopvolger.jpeg" width="201" /></a></div>Een prachtig boek, vond ik. Natuurlijk is het goed geschreven, maar misschien raakte het mij ook wel dat hier een dorpsgemeenschap werd getekend. Mijn vader was geen fabrieksarbeider, maar hij zat wel eens piekerend en hoofdschuddend aan tafel als hij niet wist hoe hij de mulder moest betalen. We wisten wel dat we altijd te eten zouden hebben, want zoals mijn vader altijd zei: 'Een boer laten verhongeren en een vis laten verzuipen, dat valt niet mee.'<br /><p></p><h4 style="text-align: left;">Aantekeningen van een stambewaarder</h4><p style="text-align: left;">Daarna kocht ik het debuut van Walter van den Broeck, <i>De troonopvolger </i>(1967) . Een wonderlijk boek, dat ik wel aardig vond, maar daar bleef het ook bij. Maar bij <i>Aantekeningen van een stambewaarder</i> (1977) was ik weer helemaal verkocht. In deze roman gaat Van den Broeck het gesprek aan met zijn voorvaderen. </p><p style="text-align: left;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhO1j-atUJ41HD1ROI-NU9NneG3JsKuz0BH4YANfToKYLhyphenhyphennZ78secJmPDAG-PpZK8F9NhAZQDReS2_eegKyUo1QLZzah9P8BKHr2s6jJ_2D_RO5FUv1cptjH5HWrPBQuJDXI-MbbwBcEBJPWvQeVgP5zvgAgkoyUdjcZCpribOSktgGJCAVoQ-cGcqat70/s450/Aantekeningen%20van%20een%20stambewaarder.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="450" data-original-width="281" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhO1j-atUJ41HD1ROI-NU9NneG3JsKuz0BH4YANfToKYLhyphenhyphennZ78secJmPDAG-PpZK8F9NhAZQDReS2_eegKyUo1QLZzah9P8BKHr2s6jJ_2D_RO5FUv1cptjH5HWrPBQuJDXI-MbbwBcEBJPWvQeVgP5zvgAgkoyUdjcZCpribOSktgGJCAVoQ-cGcqat70/s320/Aantekeningen%20van%20een%20stambewaarder.jpg" width="200" /></a></div>Het boek kent verschillende pogingen tot een begin, met titels als 'Een eerste begin', 'Een tweede begin' tot en met 'Een vierde begin'. In 'Een tweede begin' vraagt Walter van den Broeck waarom hij dit toch allemaal opschrijft. <p></p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">Omdat ik een geldig antwoord wil formuleren op mijn gevoel van ontheemd zijn,</div><div style="text-align: left;">omdat ook ik gegrepen word door het fin-de-siècle-klimaat van deze tijd,</div><div style="text-align: left;">omdat ik weldra vijfendertig jaar oud zal worden,</div><div style="text-align: left;">omdat ik bang ben voor hetgeen nog uit de broeierige schoot van deze wereldkrisis te voorschijn kan komen. </div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><p style="text-align: left;">Uiteindelijk begint hij op een Bijbelse manier: met een geslachtsregister, beginnend bij Adam die Seth gewon en Seth die Enos gewon. Na Noach staan er puntjes en uiteindelijk komt hij uit bij iemand (maar hij weet niet zeker wie) de Jan-Baptiste van den Broeck gewon, een verre voorvader van Walter, die overleed in 1794. Via een rij Van den Broecken (Jan-Gerard, Petrus, Livinus en Peter Jules) komt hij uit bij zijn vader Robert Sidney en uiteindelijk bij zichzelf, Walter Stefaan Karel. Hij eindigt dat deel, en daarmee het boek, met 'Het einde van het begin.'<br /></p><p>Voor het hele boek geeft hij zich de opdracht om niets te verzinnen en om zich te beperken tot wat hij weet. Ook in <i>Brief aan Boudewijn</i> bleef hij al dicht bij de werkelijkheid zoals hij die zich herinnerde. </p><p></p><h4 style="text-align: left;">De dag dat Lester Saigon kwam</h4><i>De dag dat Lester Saigon kwam</i> (1974) verscheen voor <i>Aantekeningen van een stambewaarder</i> (1977). Ik las de boeken kort na elkaar. Ook hierin speelt de autobiografie van de schrijver een rol. Walter is getrouwd met Eliane (aan wie het boek is opgedragen) en heeft twee jonge kinderen. Zijn oudere broer Jules is verhuisd naar Amerika, toen Walter negen jaar oud was. <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwc7EXWuNyI1d5pibNFvUcIiwA107zqD-CT7tojGTz-jYFc0Yj9_aQwJ_JZcV1CXYiwqQTcd-5BOe_VefnwMSvsTMP4xwrwM18eIQ53zo7jUCx8FASpYPpZ3cd5FhX0JrWTulfxlvxGRhrvTwqsZdHFaw-3nhiw3OKZzAacmqxtNGNnRzwJWTNqQkaGxHB/s283/De%20dag%20dat%20Lester%20Saigon%20kwam.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="283" data-original-width="178" height="283" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwc7EXWuNyI1d5pibNFvUcIiwA107zqD-CT7tojGTz-jYFc0Yj9_aQwJ_JZcV1CXYiwqQTcd-5BOe_VefnwMSvsTMP4xwrwM18eIQ53zo7jUCx8FASpYPpZ3cd5FhX0JrWTulfxlvxGRhrvTwqsZdHFaw-3nhiw3OKZzAacmqxtNGNnRzwJWTNqQkaGxHB/s1600/De%20dag%20dat%20Lester%20Saigon%20kwam.jpeg" width="178" /></a></div><p></p><p>Het huwelijk van Walter en Eliane verkeert in een crisis en Walter verlaat het gezin. Hij verhuurt zich als tuinkabouter, een toeristische attractie. Juist dan komt Jules uit Amerika. Hij krijgt in de roman de rol van de detective Lester Saigon. </p><p>Walter vertelt over Walter van den Broeck in de hij-vorm. Voor een deel is het fictie, maar er staan ook brieven in het boek (van Eliane en Jules), die authentiek zijn of dat in ieder geval zouden kunnen zijn. </p><p>In zowel <i>De dag dat Lester Saigon kwam</i>, <i>Aantekeningen van een stambewaarder</i> als <i>Brief aan Boudewijn</i> speelt de werkelijkheid een prominente rol. Tegelijk vindt Van den Broeck voor elk boek een bijzondere vorm. Steeds zijn er elementen uit de werkelijkheid, maar de context is die van fictie, zodat je altijd twijfelt of je nu een verhaal zit te lezen of een verslag van wat er werkelijk gebeurd is. Ik vond dat indertijd mateloos spannend. </p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEglDSi9XnD0YNZNqpjLK-dIYyYNiUSzrhvKvJ2A7NVuDc2XJv6Y8iMrP0YvHawHX2sIdk3tTxg0D5nIUMpuCsscBpkFU6XXinXP5-Nu3bSA40WyekpI79sPDInuZ2EsyUzkYyCqq1hhuDsMSS2jZMoLVPlVdN0FR0DyhHUACSfIEKaqqAS7lx17sTteysQq/s840/Groenten%20uit%20Balen.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="526" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEglDSi9XnD0YNZNqpjLK-dIYyYNiUSzrhvKvJ2A7NVuDc2XJv6Y8iMrP0YvHawHX2sIdk3tTxg0D5nIUMpuCsscBpkFU6XXinXP5-Nu3bSA40WyekpI79sPDInuZ2EsyUzkYyCqq1hhuDsMSS2jZMoLVPlVdN0FR0DyhHUACSfIEKaqqAS7lx17sTteysQq/s320/Groenten%20uit%20Balen.jpeg" width="200" /></a></div><br />Ik was zo vol bewondering dat ik, net vijfentwintig jaar oud, besloot een brief te schrijven aan Walter van den Broeck om te getuigen van die bewondering. Ik kreeg een heel vriendelijk briefje terug, geschreven in een prachtig handschrift. Het zal nog ergens zijn, in een doos op zolder, achter het schot. Alleen bij toeval zal ik het nog in handen krijgen. <p></p><p></p><h4 style="text-align: left;">Toneelstukken</h4>In 1984 kocht ik twee toneelstukken van Walter van den Broeck, <i>Groenten uit Balen</i> (1972), dat al aan zijn tiende druk toe was, en <i>Tien jaar later, 't jaar 10 </i>(1982). In deze toneelstukken blijkt de sociale betrokkenheid van Van den Broeck. <i>Groenten uit Balen</i> gaat over een staking in 1971 van de arbeiders die werkten bij Vieille Montagne in Balen. We volgen het gezin van een van de arbeiders, Jan Debruycker. <p></p><p><i>Tien jaar later: 't jaar 10</i> speelt zich tien jaar later af. In het gezin is het nog steeds crisis: werkloosheid, druk van afbetalingen. Er is angst en uitzichtloosheid. </p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_Ut6IoH6wQQV89KmeB8fJb16kwylU8CatvqhIWEQfy_JAMvLACFKqUanlOmH1aJUCc-mWA3B2LI16gQHm4jZoZTTk_VK6KC7To5ssxEdBr7qXf8zfm_XiQjic7_OrdxGg-Mt1i7niYhU-h1cWK4OpzyiZRC1zjnvTEeFl_EUFhZh-icYnYxe7RtQZovJi/s840/Tien%20jaar%20later.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="523" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_Ut6IoH6wQQV89KmeB8fJb16kwylU8CatvqhIWEQfy_JAMvLACFKqUanlOmH1aJUCc-mWA3B2LI16gQHm4jZoZTTk_VK6KC7To5ssxEdBr7qXf8zfm_XiQjic7_OrdxGg-Mt1i7niYhU-h1cWK4OpzyiZRC1zjnvTEeFl_EUFhZh-icYnYxe7RtQZovJi/s320/Tien%20jaar%20later.jpeg" width="199" /></a></div>Van den Broeck heeft een uitgebreid toneeloeuvre. <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Walter_van_den_Broeck_(schrijver)" target="_blank">Wikipedia</a> noemt negentien toneelstukken, waaronder <i>Amanda en de widowmaker</i> (1993). Dat las ik als novelle, uit 1994. Verder las ik nog <i>De rekening van het<br /> kind</i> (1975), maar het staat me niet meer bij wanneer. Het stuk speelt zich in ieder geval af op een middelbare school. Walter van den Broeck stond negen jaar lang voor de klas, dus hij kent de onderwijswereld. Achter op <i>De rekening van het kind</i> wordt het toneelstuk een afrekening genoemd. De leraar Nederlands heet Willy Taelman, de leraar wiskunde Rik Seifers en de lerares huishoudkunde Laurette de Kock. Dat klinkt in ieder geval behoorlijk flauw. <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiOE1LyDZNzht8rwQQx2SeuYKVIxWZO28fA2u3FvBwGPhrK1x8mZF8Y7R-bki5CLk2IwCdb1D7IHDfdbdoMQp2ikzwayefEN_dGW2jeTjap01MiDVuSagXFcgza6yhR3Xz63Ka-2EvcWlTsJNLA33-AUHj19RPdbAwH8ysjLJ2m4XD7umQKWK-5-KFBjt-0/s450/De%20rekening%20van%20het%20kind.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="450" data-original-width="281" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiOE1LyDZNzht8rwQQx2SeuYKVIxWZO28fA2u3FvBwGPhrK1x8mZF8Y7R-bki5CLk2IwCdb1D7IHDfdbdoMQp2ikzwayefEN_dGW2jeTjap01MiDVuSagXFcgza6yhR3Xz63Ka-2EvcWlTsJNLA33-AUHj19RPdbAwH8ysjLJ2m4XD7umQKWK-5-KFBjt-0/s320/De%20rekening%20van%20het%20kind.jpg" width="200" /></a></div><p></p><h4 style="text-align: left;">Een multiepel</h4><p>In 1984 kocht ik ook <i>362.880 x Jef Geys.</i> De ondertitel is 'een multiepel'. Van den Broeck houdt van ondertitels, zo noemde hij <i>De dag dat Lester Saigon kwam</i> 'Een doorkijkroman', <i>Lang weekend</i> 'Een feuilleton' en <i>Aantekeningen van een stambewaarder</i> 'Een boekwerk'. </p><p>Van <i>362.880 x Jef Geys</i> herinner ik me vooral de vorm. Het boek bestaat uit acht delen, die in willekeurige volgorde gelezen kunnen worden. Dat wil zeggen dat je het boek op 362.880 verschillende manieren kunt lezen. In elk deel wordt eigenlijk hetzelfde verteld, maar steeds vanuit een ander perspectief. Als je alle delen gelezen hebt, moet je concluderen dat <i>de</i> waarheid niet bestaat. Ieder heeft zijn eigen waarheid en heeft vanuit zijn optiek gelijk. </p><p>Ik heb dit boek vaak als voorbeeld gegeven als ik in de klas het vertelperspectief behandelde. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxgQkxgcP-7yWCchg2BubxL06CcpOlbk1b_rPtxUR8qFOGgbecHSOzxGNH7uOy_6vJEa7NRIatXMUeSM9VP7jMHKgcAdRzuCdBp3j4yPT-qoFR2xLZP2cHfwp6VXekSGxuwoMAzikp0NQkAV2A0X5jhw35zOGGihoGtb85_wyiBC6yxDUMf6WlHknvDhAE/s1000/362.880%20x%20jef%20geys.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1000" data-original-width="621" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxgQkxgcP-7yWCchg2BubxL06CcpOlbk1b_rPtxUR8qFOGgbecHSOzxGNH7uOy_6vJEa7NRIatXMUeSM9VP7jMHKgcAdRzuCdBp3j4yPT-qoFR2xLZP2cHfwp6VXekSGxuwoMAzikp0NQkAV2A0X5jhw35zOGGihoGtb85_wyiBC6yxDUMf6WlHknvDhAE/s320/362.880%20x%20jef%20geys.jpeg" width="199" /></a></div><br /><p></p><h4 style="text-align: left;">Het beleg van Laken</h4><p></p><p style="text-align: left;">In 1985 verscheen <i>Het beleg van Laken</i> dat als ondertitel 'Een moorddroom' heeft, een palindroom. Het is een soort vervolg op <i>Brief aan Boudewijn</i>. De schrijver Walter van den Broeck wordt meegevoerd naar het paleis in Laken, woonplaats van de koning. Op het koninklijk domein krijgt hij een chalet toegewezen. Hij is een soort gevangene, maar hij zal ook een grote opdracht krijgen. <br /></p><p style="text-align: left;">Hij ontmoet wonderlijke types en hij krijgt allerlei verhalen te horen. Intussen is er militair machtsvertoon bij de paleispoort. Hoe meer Van den Broeck te weten komt, hoe raadselachtiger zijn positie wordt. Ook de tijd blijkt niet betrouwbaar: de schrijver denkt mensen te zien die al niet meer leven. </p><p style="text-align: left;">Van den Broeck krijgt verhalen te horen over het koningshuis, maar hij moet ook antwoord geven op de vraag 'Waarom schrijft u?' waarover hij ook al had nagedacht in <i>Aantekeningen van een stambewaarder. </i></p><p style="text-align: left;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2H2lyfIikKqwvvsu__dgpqvl5pIELSSENLT8REYjCagLM92E_JPrapAjIJawnLz7fjpsWmu-7-awikxG0clwWREfDLh9T0-4FSBTtRB0nCh3lNhqcK_Dpztu73dCSUuI3nkdWlEjngcQHU78oYPC2lvIvO0isWhZE3rCOpAtcuxYSGCS23bS8nLDKtK2i/s1197/Het%20beleg%20van%20Laken%20(1).jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1197" data-original-width="723" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2H2lyfIikKqwvvsu__dgpqvl5pIELSSENLT8REYjCagLM92E_JPrapAjIJawnLz7fjpsWmu-7-awikxG0clwWREfDLh9T0-4FSBTtRB0nCh3lNhqcK_Dpztu73dCSUuI3nkdWlEjngcQHU78oYPC2lvIvO0isWhZE3rCOpAtcuxYSGCS23bS8nLDKtK2i/s320/Het%20beleg%20van%20Laken%20(1).jpeg" width="193" /></a></div><br />De delen hebben titels die anagrammen zijn van de titel van de roman: 'Hellegat kan beven', 'Hete Belg van Laken', 'Hé, teelbal van 'n gek!', 'En Hegel beval Kant'. <p></p><p style="text-align: left;">Later zouden er nog drie romans volgen, die met <i>Het beleg van Laken</i> 'de koningscyclus' zouden vormen. Ook die romans dragen dit soort titels: <i>Gek leven na het bal!</i> (1990), <i>Het gevallen baken </i>(1991) en <i>Het leven na beklag</i> (1992). Ik las van die drie alleen, maar een aantal jaren later, <i>Gek leven na het bal!</i></p><h4 style="text-align: left;">Lang weekend</h4><p style="text-align: left;">In 1986 las ik <i>Lang weekend, </i>een roman uit1968. Het verscheen een jaar na het debuut, <i>De troonopvolger</i>, maar het is een heel ander boek. Misschien lijkt het nog het meest op <i>De dag dat Lester Saigon kwam</i>, dat pas zes jaar later zou verschijnen. Ook in <i>Lang weekend </i>komt het personage Walter van den Broeck voor. Er staat me eerlijk gezegd niet zo heel veel meer bij van deze roman. Ik vermoed dat <i>De dag dat Lester Saigon kwam</i> zowel persoonlijker als fantasievoller is dan <i>Lang weekend. </i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLH5l8b0vy0mlJ9ZnKYH71FKWs97hsLbPLBHXSVzVXpHwQDv4dt95IArECLdn5OkDtpuGmvI3v9ynWuqGhRzxDvD9gdG1EziWVpmC60-FhWitzAVI3Rg_MaVD_zkxFFMijFdqzzpQ6krFnKM-H_dtFWo2v5rHczWfyICniOTCRmtzMM_lvALhFpgqZ9GRz/s450/Lang%20weekend.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="450" data-original-width="279" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLH5l8b0vy0mlJ9ZnKYH71FKWs97hsLbPLBHXSVzVXpHwQDv4dt95IArECLdn5OkDtpuGmvI3v9ynWuqGhRzxDvD9gdG1EziWVpmC60-FhWitzAVI3Rg_MaVD_zkxFFMijFdqzzpQ6krFnKM-H_dtFWo2v5rHczWfyICniOTCRmtzMM_lvALhFpgqZ9GRz/s320/Lang%20weekend.jpeg" width="198" /></a></i></div><i><br /></i><p></p><h4 style="text-align: left;">Sterke verhalen</h4><p style="text-align: left;">In het jaar dat ik <i>Lang weekend </i>las (in maart) verscheen ook <i>Aangewaaid</i>, dat ik in november kreeg. Ik vermoed dat ik het moest bespreken, maar ik weet dat niet zeker meer. In de inleiding van het boek heeft Van den Broeck het over moderne legenden, waarbij hij <i>Broodje Aap</i> van Ethel Portnoy noemt. Hij zegt dat hij in zijn verhalen sommige legenden als belevenissen heeft weergegeven en sommige belevenissen als legenden. </p><p style="text-align: left;">Het boek stond me niet aan, als mijn geheugen mij niet bedriegt. Ik was nogal teleurgesteld door deze verhalen, die heel anders waren dan wat ik tot nu toe van Van den Broeck gelezen had. Niet zo persoonlijk, niet zo origineel van vorm, niet zo fantasierijk en vooral niet zo goed.</p><p style="text-align: left;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDNwrVNJlPAvY7Ejq3-Gk125SVkjGIqsqi60CFDM5S5BYenslmPSIAujWt_J5BydcMdOudbWj5haDyTGiB9twEVIuYyg1TUYMwrWWUvF7sSRgzYZ8F_-9y9X7kiZvknPRdrN9a1qNq9LKtym3aWB2zUaWb78W8rx7xj0QL1F0Lt0pXvsm0Y1mVjS8Sc_Rc/s284/Aangewaaid.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="284" data-original-width="178" height="284" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDNwrVNJlPAvY7Ejq3-Gk125SVkjGIqsqi60CFDM5S5BYenslmPSIAujWt_J5BydcMdOudbWj5haDyTGiB9twEVIuYyg1TUYMwrWWUvF7sSRgzYZ8F_-9y9X7kiZvknPRdrN9a1qNq9LKtym3aWB2zUaWb78W8rx7xj0QL1F0Lt0pXvsm0Y1mVjS8Sc_Rc/s1600/Aangewaaid.jpeg" width="178" /></a></div><br />Na de teleurstelling door <i>Aangewaaid</i> liet ik het werk van Walter van den Broeck even voor wat het was.<i>¡Querido hermano! </i>(1988) kocht en las ik niet, net zoals de drie delen van de koningscyclus. Pas in 1998 kocht ik <i>Verdwaalde post</i>, dat toen net verschenen was. <p></p><h4 style="text-align: left;">Verdwaalde post</h4><p style="text-align: left;"><i>Verdwaalde post</i> is weer een typisch Van-den-Broeckboek. Voor deze roman heeft hij weer een vorm die op maat gesneden is. In dit geval is het de briefvorm. Het boek opent met een brief van Walter van den Broeck aan zijn uitgever. Hij schrijft dat hij een manuscript stuurt dat hem ongevraagd is bezorgd. Het is een soort pak van Sjaalman, dat begint met een brief van Martine Vervoort, de weduwe van de dichter Jonathan Siebens, auteur van drie dichtbundels die met gemengde gevoelens ontvangen werden. Het derde werd zelfs de grond in geschreven.</p><p style="text-align: left;">'Hoewel het verdict unaniem was, is het toch vooral úw schampere stukje geweest dat hem het diepst heeft gekwetst, schrijft de weduwe.' </p><p style="text-align: left;">In de volgende brieven (en enkele tapes) gaat het over acht mysterieuze sterfgevallen. Florian Dedecker, voormalig reclameschrijver en tv-producent, gaat samen met enkele commissarissen van de Gerechtelijke Politie op onderzoek uit. Ze komen uit bij Jonathan Siebes. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjynGbbH57XzhaGYWg27_MWtsYltcP_N7c3J7-Jt-oNKGde1o6TRmfIzZoQkh0zgeYbA2LWkXLY75or6jkJe2ZbhpKPjc8rhXCA5w98XfJa5Prvsqx-0T5Nerngg3PHDzPS_boeI8PWlAfFq7a6JYFVAoIyYjaC5ftLA84hjAy0jmWyXGSg4ZXKN7lR00We/s840/Verdwaalde%20post.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="522" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjynGbbH57XzhaGYWg27_MWtsYltcP_N7c3J7-Jt-oNKGde1o6TRmfIzZoQkh0zgeYbA2LWkXLY75or6jkJe2ZbhpKPjc8rhXCA5w98XfJa5Prvsqx-0T5Nerngg3PHDzPS_boeI8PWlAfFq7a6JYFVAoIyYjaC5ftLA84hjAy0jmWyXGSg4ZXKN7lR00We/s320/Verdwaalde%20post.jpeg" width="199" /></a></div><p></p><p style="text-align: left;">Het is goed om te bedenken dat <i>Verdwaalde post </i>maar enkele jaren na de arrestatie van Marc Dutroux uitkwam. Veel boeken van Van den Broeck gaan over België. Het lijkt erop of hij ook hier de stand van de staat peilt. Verder gaat het ook weer over hemzelf, al speelt hij niet de hoofdrol. </p><p style="text-align: left;">Na <i>Verdwaalde post</i> had ik weer zin in meer werk van Van den Broeck. Mogelijk kocht ik toen <i>Gek leven na het bal! </i>en ook de novelle <i>Amanda en de widowmaker</i> (1994) waarvan ik me nog maar weinig herinner. Of zou ik dat boek later aangeschaft hebben? </p><h4 style="text-align: left;">Een lichtgevoelige jongen</h4><p style="text-align: left;">In 2001 verscheen <i>Een lichtgevoelige jongen</i>. De titel verwijst naar de hoofdpersoon, een jongetje met een camera (Valentijn-met-de-kodak), die zich op een dag in 1953 verder van huis waagt dan hij gewend is. Er is een militaire oefening aan de gang, die uiteindelijk uit de hand loopt. </p><p style="text-align: left;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2igt19WmTWhKogaa92UZliEU5X2dh_ZE5jCYD29f1RqKXqPaSjoexI4dn25423QYfNKFNzSSIfP0H1fYAbSoA0LNK6HF8lmuqnu238ZIWBko02Gyo9EyXPOXUhMYXH0_ZGd4OZE4G1EHK3QTSeUTf3NMSIN7LUhFP_qR7mGdl414WP2dWpO48J64MQc9m/s325/Een%20lichtgevoelige%20jongen.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="325" data-original-width="206" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2igt19WmTWhKogaa92UZliEU5X2dh_ZE5jCYD29f1RqKXqPaSjoexI4dn25423QYfNKFNzSSIfP0H1fYAbSoA0LNK6HF8lmuqnu238ZIWBko02Gyo9EyXPOXUhMYXH0_ZGd4OZE4G1EHK3QTSeUTf3NMSIN7LUhFP_qR7mGdl414WP2dWpO48J64MQc9m/s320/Een%20lichtgevoelige%20jongen.jpeg" width="203" /></a></div><br />Heb ik deze roman besproken in het <i>Nederlands Dagblad</i>? Het zou kunnen, maar als dat zo is, is de recensie achter de betaalmuur verdwenen. Ik weet nog wel dat het boek me maar matig aanstond. Het melancholische (jongetje in 1953) zal me wel aangesproken hebben, maar wat pruimde ik dan minder goed? Is het te romantisch? Te onwaarschijnlijk? Vond ik de kalverliefde te zoetig? Geen idee. Het is in mijn geheugen gebleven als een matig boek. <p></p><h4 style="text-align: left;">De beiaard en de dove man</h4><p style="text-align: left;">Voor een deel geldt dat ook voor de volgende roman, <i>De beiaard en de dove man</i>. Een groot deel van het boek vond ik wel aardig, maar ook niet zoveel meer dan dat. Het onderwerp is interessant genoeg. Walter van den Broeck heeft afgesproken met zijn stokdove vader Robert. De relatie tussen die twee is lastig. </p><p style="text-align: left;">Tot ergernis van zijn vrouw Eliane heeft Walter verzuimd een cadeau voor zijn vader te kopen. Dan bedenkt hij dat hij hem een hoorapparaat zal geven. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2s1F03K4_-LN3ySG5mADl_QkkgBVKN5OKzROgIFqVneqoYfe05Rk2uNkoOkmM2HZ3zMnTKec3iBo2ChqUz5dhw4tS6O8-wR5GOGk9UrrelnK6QjbwJ0afGf8Zsxp-04uijfIydVbxOE13PAMOVY7WbAJq28jvar54-f3TrAcGOPKKi4QsTI3POKMD4dI3/s1200/De%20beiaard%20en%20de%20dove%20man.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="732" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2s1F03K4_-LN3ySG5mADl_QkkgBVKN5OKzROgIFqVneqoYfe05Rk2uNkoOkmM2HZ3zMnTKec3iBo2ChqUz5dhw4tS6O8-wR5GOGk9UrrelnK6QjbwJ0afGf8Zsxp-04uijfIydVbxOE13PAMOVY7WbAJq28jvar54-f3TrAcGOPKKi4QsTI3POKMD4dI3/s320/De%20beiaard%20en%20de%20dove%20man.jpeg" width="195" /></a></div><p></p><p style="text-align: left;"></p><blockquote>Door vader zo'n apparaat cadeau te doen zou ik tegelijkertijd eindelijk, eindelijk, eindelijk een definitief einde kunnen maken aan zijn tirannie! Want alleen een vader die voortaan álles kon horen, zou ik, eindelijk, eindelijk, eindelijk alles maar dan ook álles wat ik hem te verwijten had naar het hoofd kunnen slingeren. </blockquote><p></p><p style="text-align: left;">Het verhaal kabbelt een hele tijd voort, maar het slot is prachtig. Tenminste, zo herinner ik het mij. Ik heb erover geschreven. De recensie heet 'Een slot dat een hele roman rechtvaardigt' en dat is ongetwijfeld een kop die ik niet zelf verzonnen heb. </p><h4 style="text-align: left;">Niet gelezen</h4><p style="text-align: left;">Na <i>De beiaard en de dove man</i> was ik eigenlijk wel weer gewonnen voor het werk van Van den Broeck. Heb ik toen pas <i>Gek leven na het bal!</i> gekocht? Ik heb het in ieder geval gelezen en vond het 'wel goed'. De verrassing van <i>Het beleg van Laken</i> was er niet, maar het is goed geschreven. </p><p style="text-align: left;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh79E2bft6oXq-YN0SLUJYKnY90VvYslhW4WXSXvInszYR9z7pIjjdO03Hu1FrGPh21vrrsKPw1phBmFtEsnr6XRHZKt6LmLpmEmeQIeLRml4re0YpY7OFdnS89QMXLSbv_FNhAgeve7-T-oPJv_pFAKcUKt58F-zQB143NDJ06zHhIEMPkNXmM0Itr69Hn/s315/Gek%20leven%20na%20het%20bal.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="315" data-original-width="200" height="315" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh79E2bft6oXq-YN0SLUJYKnY90VvYslhW4WXSXvInszYR9z7pIjjdO03Hu1FrGPh21vrrsKPw1phBmFtEsnr6XRHZKt6LmLpmEmeQIeLRml4re0YpY7OFdnS89QMXLSbv_FNhAgeve7-T-oPJv_pFAKcUKt58F-zQB143NDJ06zHhIEMPkNXmM0Itr69Hn/s1600/Gek%20leven%20na%20het%20bal.jpg" width="200" /></a></div>In 2007 verscheen <i>De veilingmeester</i>. Ik las dat het er was en dacht dat ik dat boek maar moest kopen, maar het kwam er niet van. En daarna verloor ik een beetje het zicht op wat Van den Broeck schreef. <i>Terug naar Walden</i> (2009) kocht ik pas onlangs, tweedehands. Ik ga het zeker lezen, al kan het nog even duren. <p></p><p style="text-align: left;">In 2011 verscheen de verhalenbundel <i>Een vrouw voor elk seizoen. </i>Het is mij ontgaan en waarschijnlijk zou ik het boek aan me voorbij hebben laten gaan. </p><p style="text-align: left;">Over <i>Het alfabet van de stilte </i>(2013) las ik pas onlangs dat het een roman is over seksueel misbruik in de rooms-katholieke kerk. Over <i>De vreemdelinge </i>(2015), <i>De babyboomboogie</i> (2017) en <i>Niets voor de familie</i> (2019) weet ik helemaal niets. De boeken verschenen zonder dat ik het wist. Blijkbaar keek ik een andere kant op. Of kregen ze in Nederland toch al weinig aandacht?</p><h4 style="text-align: left;">Crossroads</h4><p style="text-align: left;">In 2021 liep ik toevallig in een boekhandel aan tegen <i>Crossroads</i>, een kleine roman, die dat jaar verschenen was. Ik had de tweede druk, dus het werd verkocht. Voor in het boek staat: 'Al wie in dit boek voorkomt is een romanpersonage, ikzelf inbegrepen'. Dat doet denken aan het bericht voor in <i>Het beleg van Laken</i>: 'Doordat ze in dit boek voorkomen zijn alle èchte personen, plaatsen en gebeurtenissen net zo fiktief als de personen, plaatsen en gebeurtenissen die ik verzonnen heb.'</p><p style="text-align: left;"><i>Crossroads</i> gaat over de streek waar Van den Broeck is opgegroeid. Hij schetst het leven van twee ongetrouwde zussen en dat doet hij heel goed. Ingetogen, soberder dan ik van hem gewend was. Ik was zeer gecharmeerd van het boekje en nam het op in de <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2021/12/de-beste-boeken-van-2021.html" target="_blank">lijst met beste boeken</a> die ik in 2021 las. Ik schreef er ook over op mijn weblog (<a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2021/10/crossroads-walter-van-den-broeck.html" target="_blank">hier</a>). Ik schreef dat ik zin had om meer van Van den Broeck te lezen. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcLlB7G9vmLYtTHl-6T5WyT_rluhiwIA3_gsGl5J_FNjxKxXibBEjiA_bY-PheHTwt9Ti58sriZG3-uEUEmcbo0y3KBAskaeICn-on2LnZsJh5Y36vmLtf7FmRLO3jrJ43JxRduZgrSI3pbOCLMterVuFJ5FWI6p_dR-7DXihy_2LNRWAVZcRoGPUeDUAz/s821/Crossroads.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="821" data-original-width="550" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcLlB7G9vmLYtTHl-6T5WyT_rluhiwIA3_gsGl5J_FNjxKxXibBEjiA_bY-PheHTwt9Ti58sriZG3-uEUEmcbo0y3KBAskaeICn-on2LnZsJh5Y36vmLtf7FmRLO3jrJ43JxRduZgrSI3pbOCLMterVuFJ5FWI6p_dR-7DXihy_2LNRWAVZcRoGPUeDUAz/s320/Crossroads.jpeg" width="214" /></a></div><p></p><p style="text-align: left;">In 2022 verscheen <i>Tijl Uilenspiegel</i> maar dat trok me niet zo aan. Misschien omdat ik al <i>Tijl</i> van Daniël Kehlmann had gelezen. In 2023 verscheen <i>De lastige liefde</i> en daar heb ik niets van gemerkt. Anders had ik het waarschijnlijk wel gekocht. Ik heb de beschrijving ervan nu gelezen en ik moet denken aan <i>De dag dat Lester Saigon kwam</i>. </p><p style="text-align: left;">Wel heb ik dus <i>Terug naar Walden </i>gekocht. Het is terechtgekomen op de stapel met boeken die ik wil gaan lezen. Het komt er nog wel van. </p><h4 style="text-align: left;">Omvangrijk oeuvre</h4><p style="text-align: left;">Van den Broeck laat een behoorlijk omvangrijk oeuvre na. Een deel ervan heb ik niet gelezen. Ik denk dat ik teleurgesteld was door een paar boeken, maar er zijn ook boeken waar ik met plezier en bewondering aan terugdenk: <i>De dag dat Lester Saigon kwam, Aantekeningen van een stambewaarder, Brief aan Boudewijn, Het beleg van Laken, Verdwaalde post, Crossroads. </i>Dat is toch heel wat. </p><p style="text-align: left;">Elke schrijver heeft het recht om beoordeeld te worden op het beste wat hij of zij geschreven heeft en bij Van den Broeck zijn dat ook echt goede boeken. <i>Het alfabet van de stilte</i> moet ik eigenlijk nog lezen, vind ik en <i>Terug naar Walden ook</i>. </p><p style="text-align: left;">Ik hou van het werk van Van den Broeck, niet alleen omdat het goed is, maar ook omdat veel van zijn boeken verrassend zijn. Hij vindt elke keer een vorm voor juist dat boek. Verder speelt hij met fictie en werkelijkheid en dat heeft ook altijd iets vrolijks. En altijd weer zijn ze typisch Walter van den Broeck. Ze zouden door niemand anders geschreven kunnen zijn, ook doordat hij zelf vaak als personage optreedt. </p><p style="text-align: left;">Misschien vergis ik me, maar ik heb het idee dat het werk van Van den Broeck, op <i>Brief aan Boudewijn</i> en <i>Het beleg van Laken </i>na in Nederland niet zo bekend is. Dat is jammer, want hij heeft een goed en interessant oeuvre bij elkaar geschreven. Gelukkig kunnen we zijn boeken nog steeds lezen. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj18QvR_xIEETpXdkGEgJoDym45c-RyXsSAeULzdLg7SY65ZiBomzmIVxGCsuibAtajjFBVkObZIU5ehdxcYRknyz6wvxo-v_aYalpH34Js1A9GTg1MjOIiZ3vYif74GTUrENOuJwFnllYoiavlQ6WqeaH7PVavPAKbfBc2-GcSfn0tmi1YKHdHTGkWO2Xn/s3533/PXL_20240210_095910154.MP.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3533" data-original-width="2268" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj18QvR_xIEETpXdkGEgJoDym45c-RyXsSAeULzdLg7SY65ZiBomzmIVxGCsuibAtajjFBVkObZIU5ehdxcYRknyz6wvxo-v_aYalpH34Js1A9GTg1MjOIiZ3vYif74GTUrENOuJwFnllYoiavlQ6WqeaH7PVavPAKbfBc2-GcSfn0tmi1YKHdHTGkWO2Xn/w410-h640/PXL_20240210_095910154.MP.jpg" width="410" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-2728904227015318592024-02-09T10:22:00.001+01:002024-02-09T10:22:22.912+01:00Zaansch Veem (Freek de Jonge)<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgr5tJ9ttBvuWQV1iWwbMvtgcBUAvodImcHQUfAuorT7U1XyRmUpeEpKdP4aZhccMz7rqlI2zw-6jvLA1MqjjPj1SLn69A5hgPhU_fMcLG-7aTHTZ3dg9V0D4B_yuNQ7jlNVaPGugm9EDu_gsYLvOM5wUAlIoTUieFCkrG354s8X_-wkcas5jWjT4py2SVN/s3147/PXL_20240205_221651239.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3147" data-original-width="1941" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgr5tJ9ttBvuWQV1iWwbMvtgcBUAvodImcHQUfAuorT7U1XyRmUpeEpKdP4aZhccMz7rqlI2zw-6jvLA1MqjjPj1SLn69A5hgPhU_fMcLG-7aTHTZ3dg9V0D4B_yuNQ7jlNVaPGugm9EDu_gsYLvOM5wUAlIoTUieFCkrG354s8X_-wkcas5jWjT4py2SVN/w394-h640/PXL_20240205_221651239.jpg" width="394" /></a></div><br />Freek de Jonge ken ik vooral als cabaretier. Ooit kocht ik een dikke bundel met zijn liedteksten (<i>Iets rijmt op niets</i>, 1990), waarin een stel goede teksten staan en ook teksten die het bij lezen minder goed doen dan bij luisteren. Ik heb er wel uit voorgelezen en zojuist heb ik gezien dat het boek niet meer in mijn kast staat. Ooit zal ik schrijven over de gaten in mijn boekenkast: de boeken die ik in mijn hoofd nog heb, maar die ik niet meer van de plank kan pakken. <p></p><p>Ik heb ook enkele boeken gelezen die een soort weergave van een theatervoorstelling waren, waaronder een die getekend is door Dick Matena. Ik hou erg van het werk van Matena, maar juist dat boek kon me niet boeien. Te veel woordspelingen, niet interessant genoeg meer. </p><p>Over De Jonge als cabaretier zul je mij trouwens niets vervelends horen zeggen. Hij is een van de grote vernieuwers van het cabaret en volgens mij is hij steeds op niveau gebleven. Het laatste wat ik van hem zag (op tv) was <i>De suppoost</i>, in 2019. Er waren dat jaar verschillende oudejaarsconferences. Ik herinner me dat ik die van De Jonge de beste vond. Mensen die afgeven op hem als cabaretier zitten vaak in hun hoofd met de persoon De Jonge, die buiten het podium graag meningen verkondigt. Denk ik. </p><h4 style="text-align: left;">Memoires</h4><p>Zijn proza heb ik altijd aan me voorbij laten gaan. Ik had het best willen lezen, maar het kwam er niet van. Ik hoorde hem wel in interviews vertellen over zijn memoires <i>Reikhalzend verlangen</i> (2017) en <i>Kom verder</i> (2021). Dit jaar verschijnt er weer een deel, <i>De Zeeuwse jaren</i>. Ik hou wel van memoires en ik heb wel eens gedacht dat ik er toch eens wat van moet kopen. Dat is niet gebeurd. </p><p>Maar onlangs liep ik in een kringloopwinkel aan tegen <i>Zaansch veem</i> (1987) en ik kocht het. Het laatste hoofdstuk van dit boek heet trouwens 'Reikhalzend verlangen', net als het boek dat dertig jaar later zou verschijnen. Het is lastig om het boek te typeren. Je zou het een korte roman kunnen noemen, of een novelle (goed 160 bladzijden), maar het heeft ook wel iets weg van een verhalenbundel: elk hoofdstuk is een min of meer afgerond verhaal. De laatste twee hoofdstukken zijn wel twee episoden van hetzelfde verhaal en ook in de rest van het boek zijn er wel verwijzingen naar dingen die eerder gebeurd zijn. Voor het gemak noem ik <i>Zaansch Veem</i> een kleine roman. </p><p>De verteller is steeds de kleine Freek, die ook voor op het boekje staat. Het is 1955 en Freek zit nog op de lagere school, zijn oudere broer Govert gaat al naar het voortgezet onderwijs. Het gezin is van Workum verhuisd naar Zaandam. In Workum kende hij de mensen. </p><p></p><blockquote>Hier, in Zaandam is het anders. Zij kennen mij niet, ik ken hen niet. Het zijn waarschijnlijk allemaal heidenen. </blockquote><p></p><p>Zo denkt de kleine ik-figuur. Hij is zoon van de dominee en hij is van plan zelf later ook dominee te worden. In hem brandt een heilig vuur. Hij gaat met zijn collectebusje langs de deuren om geld op te halen voor de bouw van een nieuwe kerk. En als de pontbaas vergeet hem de overtocht te laten betalen, kwelt zijn geweten hem. </p><h4 style="text-align: left;">Hongaarse opstand</h4><p>Je zit als lezer goed in het hoofd van het jongetje en je kunt zijn manier van denken goed volgen. Als dominee blijkt vader De Jonge niet het allerzwaarst te zijn, maar het geloof heeft zich wel vastgezet in het jongetje. Hij heeft het niet op de mensen van Het Blauwe Pad. </p><div style="text-align: left;"><blockquote>'De asocialen', noemde moeder deze medeburgers. <br />Ik vroeg niet wat het woord betekende, maar nam zonder meer aan dat het iets te maken had met tatoeages en vermolmde gebitten. Met snotneuzen die niet regelmatig door een grote mannenzakdoek werden afgeveegd en met buiten spelen tot laat in de avond, hoe klein je ook was. <br />Vader zei, dat er veel communisten zaten. Smeerlappen dus. Dat beweerde vader wel niet met even zoveel woorden, maar mij hoefde je niets aan mijn neus te hangen. De Hongaarse opstand lag nog vers in mijn onbelast geheugen. </blockquote></div><p>In dit citaat kun je zien dat De Jonge af en toe uit het perspectief van het kind stapt. De volwassen verteller heeft het over 'deze medeburgers' en 'mijn onbelast geheugen'. Dat is jammer, want het creëert afstand. Het komt vaker voor in dit boek. Als het jongetje in zijn broek plast, staat er: 'Ik verloor de macht over mijn waterhuishouding.' Vaak is het maar een enkel zinnetje, waardoor het niet heel erg storend is, maar ik was als lezer liever dicht bij het jongetje gebleven. </p><p>Er is ook iets met de tijd. Aan het eind van het eerste hoofdstuk is het 1955. De Hongaarse opstand was in 1956. Van iets wat op dat moment aan de gang is (of dat kort daarvoor gebeurd is) zeg je niet dat het vers in je geheugen ligt. Smokkelt De Jonge hier met de tijd of is dit gewoon niet zo handig geformuleerd? Verderop zegt het jongetje ook nog een keer (als smoes) dat hij collecteert voor Hongaarse vluchtelingetjes. </p><h4 style="text-align: left;">Ach, blijf met uw genade</h4><p>Sommige teksten van vroeger blijken nog goed in het hoofd van de verteller te zitten, maar hij gaat ook wel eens in de fout. Hij citeert het begin van een lied:</p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">Ach blijf met uw genade</div><div style="text-align: left;">Almacht'ge ons nabij</div><div style="text-align: left;">en dek voor ons de schade</div><div style="text-align: left;">van ijd'le hovaardij</div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><p>De werkelijke tekst luidt anders. Die is overigens wel aangepast. De oorspronkelijke is van Nicolaas Beets, die een tekst vertaalde uit het Duits. In de hervormde bundel van 1938 luidt de tekst:</p><div style="text-align: left;"></div><blockquote><div style="text-align: left;">Ach, blijf met uw genade,</div><div style="text-align: left;">Heer Jezus, ons nabij, </div><div style="text-align: left;">opdat ons nimmer schade</div><div style="text-align: left;">des boozen heerschappij. </div></blockquote><div style="text-align: left;"></div><p>De beide versies, van Beets en die uit 1938, vind je <a href="https://kerkliedwiki.nl/Ach,_blijf_met_uw_genade" target="_blank">hier</a>. Mogelijk is het ironie van De Jonge, maar ook dan nemen we weer afstand van het vertellende jongetje. </p><h4 style="text-align: left;">Karel Appel</h4><p>De Paaskerk komt er en Karel Appel mag de glas-in-lood-ramen verzorgen en een tekst op de muur schilderen. Het jongetje Freek is daaarvan getuige. Hij is erg onder de indruk. Eigenlijk is dan al wel duidelijk dat het jongetje geen dominee zal worden, maar aangeraakt is door de kunst. Dat Appel tegen het jongetje zegt dat hij maar aanrotzooit is dan weer onwaarschijnlijk en eigenlijk ook nogal clichématig. </p><p>Het zijn kleine smetjes. Over het geheel is <i>Zaansch Veem</i> een goed boek, dat je meevoert naar de jaren vijftig en naar het hoofd van een jongetje dat het allemaal goed bedoelt, maar van wiens bedoelingen niet altijd even veel terechtkomt. </p><p>Het slot van het boek is het hoogtepunt. De Paaskerk zal geopend worden en de nacht ervoor zal het jongetje logeren bij een vriendje. In het gezin voelt hij zich niet helemaal op zijn gemak en er gaat dan ook van alles mis. Dat hij de volgende ochtend een gekookt ei heeft met een kuikentje erin wordt goed beschreven en het is heel smerig, maar het is ook onwaarschijnlijk. Bij het koken gaat zo'n ei immers meteen drijven, waardoor je kunt zien dat het niet goed meer is. </p><h4 style="text-align: left;">Hoogtepunt</h4><p>Maar het slot is wel het hoogtepunt van het boek. Er speelt van alles tegelijk: het ongemak in het gezin, het songfestival, waarop Corry Brokken Nederland vertegenwoordigt, de inwijding van de kerk, waar het jongetje uiteindelijk niet naartoe gaat. </p><p>Het doet aan als een breuk met het geloof, met wat je als kind is bijgebracht. Het heeft twee coladoppen gekregen (die hij kan ruilen tegen voetbalpoppetjes) en die gooit hij in het water, zoals hij aan het begin van <i>Zaansch Veem</i> de muntjes in het water gooide, omdat hij meende er geen recht op te hebben. </p><p>De slotzin van het boek is: 'Korte tijd later verhuisde ik met mijn ouders naar de Schildersbuurt.' Episode afgesloten. Er begint een nieuw hoofdstuk in het leven van het jongetje en eigenlijk weet je al dat alles voorgoed anders is: hij kan niet meer het jongetje zijn dat hij in dit hele boek geweest is. </p><p><i>Zaans Veem </i>is een beter boek dan ik verwacht had. Ik zal meer van De Jonge moeten gaan lezen. </p>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-15514008677886713562024-02-07T09:15:00.000+01:002024-02-07T09:15:00.922+01:00De slang en de speer, boek 3 - Vijf-Bloemen<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEid6-ult6dwHgPgJAC907dDHvtiGewc1sbEVOO7JMvBdasj5xWltv5_MOmr2fGLo-AwegcWuJyDynbAQ2F66jz64MwoivNRtJwgeMEeSegMjOZGEpX5KVX1nf-eQYt4vo5PGdmHlQGLlkfzLItYIhzCpa6qXaXzcWAp5rqBCoxomPbvZ7oXRnYLazuRoFPw/s1600/De-Slang-en-de-Speer-3%20cover.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1193" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEid6-ult6dwHgPgJAC907dDHvtiGewc1sbEVOO7JMvBdasj5xWltv5_MOmr2fGLo-AwegcWuJyDynbAQ2F66jz64MwoivNRtJwgeMEeSegMjOZGEpX5KVX1nf-eQYt4vo5PGdmHlQGLlkfzLItYIhzCpa6qXaXzcWAp5rqBCoxomPbvZ7oXRnYLazuRoFPw/w478-h640/De-Slang-en-de-Speer-3%20cover.jpeg" width="478" /></a></div><p>Bij uitgeverij Silvester is een mooie reeks aan het verschijnen: <i>De slang en de speer</i>. Onlangs verscheen het derde deel, <i>Vijf-Bloemen. </i>Er zullen nog zeker twee delen verschijnen, dus we zitten midden in het verhaal. </p><p>Voor wie instapt in dit derde deel, is er voor in het album een samenvatting van de eerste twee delen opgenomen. Over die delen schreef ik ook. De links vind je onderaan. </p><h4 style="text-align: left;">Mummies</h4><p>We bevinden ons in het rijk der Azteken, in de vijftiende eeuw. Daar worden mummies van meisjes gevonden en dat is zeer verontrustend. Twee speurders doen er onderzoek naar: Slang en Speer-Oog, die elkaar al hun hele leven kennen. In zekere zin zijn ze concurrenten, maar in dit deel werken ze noodgedwongen samen. </p><p>In boek 2 was er een meisje gevonden dat volledig verward was. Mogelijk is ze aan de dood ontsnapt, maar dat kan ze niet vertellen. Slang en Speer-Oog besluiten om het gerucht te verspreiden dat ze wel praat en vertelt wat haar overkomen is. De veronderstelling is dat degenen die belang hebben bij haar zwijgen dan wel in actie zullen komen. </p><p>Net als in de vorige delen bestaat in deel 3 een deel van het verhaal uit flashbacks naar de jeugd van Slang en Speer-Oog toen er ook moorden werden gepleegd. De dader werd aangeduid als De Zwerver of Nagual, maar er werd ook verteld dat die door de elite in het leven was geroepen om de aandacht van het volk af te leiden. </p><h4 style="text-align: left;">Het feest van Ochpaniztli</h4><p>Langzaam wordt duidelijk wat er in het verleden gebeurd is, vooral tijdens het feest Ochpaniztli. Speer-Oog had zijn meester beloofd om mee te gaan naar het Huis van de wetenschap om een geschrift te zoeken over een Chichimeeks wapen, maar hij ging liever mee met Acacitli, de zus van Slang en de moeder van Vijf-Bloemen. Daarna dreigde Slang haar te offeren als Speer-Oog de stad niet zou verlaten en haar niet zou vergeten. </p><p>Intussen probeert Speer-Oog een patroon te ontdekken in de moorden. Hij heeft een macquette gemaakt waarop hij met veren en touwtjes heeft aangegeven waar en wanneer de moorden gepleegd zijn. Dat doet denken aan de werkwijze in veel hedendaagse detectiveseries. Veel mummies zijn gevonden vlak na een regenperiode. Er is er weer eentje op komst. Zal Vijf-Bloemen dan gevonden zijn?</p><p>Vijf-Bloemen is de dochter van Acacitli. Ze is in het vorige deel verdwenen en de vrees is dat zij slachtoffer is of zal worden van de moordenaar die rondwaart. Zij is ook de reden dat Speer-Oog en Slang samenwerken. </p><p>De priester Cozatl speelt in ieder geval een duistere rol. Zal hij het hele onderzoek in de war sturen?</p><h4 style="text-align: left;">Scenario</h4><p><i>De speer en de slang </i>is een fascinerende reeks. Het is een verhaal dat zijn geheimen maar mondjesmaat prijsgeeft. Steeds duidelijker wordt er wat er werkelijk aan de hand is, maar de kern blijft een raadsel. Omdat Speer-Oog toch steeds een klein beetje dichter bij de oplossing lijkt te komen, heb je het idee dat de ontwarring van de kluwen dichterbij komt, maar de tegenwerking wordt ook sterker en de tijd dringt. </p><p>Het verhaal zit ingenieus in elkaar. Zowel in het verleden als in het heden (1454) zijn er ontwikkelingen die je iets verder helpen en je tegelijkertijd nieuwsgierig houden. Psychologisch zijn de hoofdpersonen interessant. Slang en Speer-Oog hebben een verleden van haat en nijd, maar werken samen, de priester Cozatl was ooit de beste vriend van Speer-Oog maar werkt hem nu tegen. Maar kan hij dat eigenlijk wel over zijn hart verkrijgen?</p><p>De volgende delen van de reeks, <i>Donder-Vlinder</i> en <i>Slang</i> zijn in voorbereiding. Ieder die de eerste drie delen gelezen heeft, kijkt ernaar uit. </p><p>Hub, <i>De slang en de speer. Boek 3 - Vijf-bloemen. </i>Uitgeverij Silvester, 112 blz. € 34,95 (hardcover, leeslint). Er zijn ook verschillende luxe, gelimiteerde edities. Een zelfs met een gigantische wandplaat. </p><div style="text-align: left;">Eerder schreef ik over deel 1 en 2 van <i>De slang en de speer</i></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2020/06/de-slang-en-de-speer-boek-1-berg.html" target="_blank">Boek 1, Berg-Schaduw</a><br /></div><div style="text-align: left;"><a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2022/04/de-slang-en-de-speer-boek-2-leeg-huis.html" target="_blank">Boek 2, Leeg-Huis</a><br /></div><div style="text-align: left;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRVK3P5lnrAAl51NfRCgESrNK4tjeWKFjd492PrkQAHYlDnvfrqe2ezStg2YQQ9YSEGJAUIsyIqRP1nq7ihOikhQrEkntRfySC984rqaSwkxCXgGWH0XAUvKSCrtkN-GBAkPI3jC-zOJ58ij_cGi_Vyz5QtNuIkJdPUkzWlNzDwyEwADRLIe2WGAbjao2m/s1618/De%20slang%20en%20de%20speer%203%20blz.%203.webp" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRVK3P5lnrAAl51NfRCgESrNK4tjeWKFjd492PrkQAHYlDnvfrqe2ezStg2YQQ9YSEGJAUIsyIqRP1nq7ihOikhQrEkntRfySC984rqaSwkxCXgGWH0XAUvKSCrtkN-GBAkPI3jC-zOJ58ij_cGi_Vyz5QtNuIkJdPUkzWlNzDwyEwADRLIe2WGAbjao2m/w474-h640/De%20slang%20en%20de%20speer%203%20blz.%203.webp" width="474" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjS762jemiZL-FnTYUqdYygac4gOQMHbSiOg1S8ZSyZp4WN_F9hjPyGxiqs8aubpFBgefEablhmoxv_7_0JYQGP7vMN-43OKvSsJtsCqUXN341h_zBWn5aGbhYYHxJLAnhuuT4lQIiEeMyb3WJfFMYCCa1o40fisxBOjbR1R_e-vePKgLASAkB8E825GbcK/s1600/De-Slang-en-de-Speer-3-%20blz.%204.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1187" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjS762jemiZL-FnTYUqdYygac4gOQMHbSiOg1S8ZSyZp4WN_F9hjPyGxiqs8aubpFBgefEablhmoxv_7_0JYQGP7vMN-43OKvSsJtsCqUXN341h_zBWn5aGbhYYHxJLAnhuuT4lQIiEeMyb3WJfFMYCCa1o40fisxBOjbR1R_e-vePKgLASAkB8E825GbcK/w474-h640/De-Slang-en-de-Speer-3-%20blz.%204.jpeg" width="474" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgV0Exx4GO8gZABw7yzVqJbiHiNhwY7Bj4Rjx90GZWu1PAxzWiwCQVTLD1YXjKe7oGgUJEmEiLCtfa6MS4CeArBcUszCTUqdG2XXwDpjOXYzt4Q0lbYcCRGigPkOM4BX3QV8GCuMcaxuuq4k0HcSg6SNNAnZlx4OGj0LUWKKvXPswdmxn6RE8JSPxj3YVRg/s1600/De-Slang-en-de-Speer-3-blz%205.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1187" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgV0Exx4GO8gZABw7yzVqJbiHiNhwY7Bj4Rjx90GZWu1PAxzWiwCQVTLD1YXjKe7oGgUJEmEiLCtfa6MS4CeArBcUszCTUqdG2XXwDpjOXYzt4Q0lbYcCRGigPkOM4BX3QV8GCuMcaxuuq4k0HcSg6SNNAnZlx4OGj0LUWKKvXPswdmxn6RE8JSPxj3YVRg/w474-h640/De-Slang-en-de-Speer-3-blz%205.jpeg" width="474" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXcPMnxnfxJY6FNv1mN6OlxhB1qvNTNSrKsBQrwNCAeN6JJ5xM-KJK-3974ez_owMF6RnIqUaShAIh-1JrRTtCRLPo0BPBmVRdHVIDNVUNbKYesYBrIHxcCNwF2UJUSJY9e_e89ruhCOKPnyvLmeTit5aHH1X3myvspvcfnyL6CQBR-udDTVHELqrcFCnj/s1618/De%20slang%20en%20de%20speer%203%20blz.%206.jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1618" data-original-width="1200" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXcPMnxnfxJY6FNv1mN6OlxhB1qvNTNSrKsBQrwNCAeN6JJ5xM-KJK-3974ez_owMF6RnIqUaShAIh-1JrRTtCRLPo0BPBmVRdHVIDNVUNbKYesYBrIHxcCNwF2UJUSJY9e_e89ruhCOKPnyvLmeTit5aHH1X3myvspvcfnyL6CQBR-udDTVHELqrcFCnj/w474-h640/De%20slang%20en%20de%20speer%203%20blz.%206.jpeg" width="474" /></a></div>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2064030563634857651.post-49372211567036458932024-02-05T15:57:00.001+01:002024-02-05T18:47:27.206+01:00De eeuwige andere (Ina Boudier-Bakker)<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfDsD2WVLmgKpefwq99kwq45TmHZPMjO0vFL9GFGb8wdQA3dnEAOb9SG9rx6H7ZicYxMbl46HjlV_aDKdZmGqIfoT5gfsZfHxA9nR2qvUNZExCwLqsTh7zMdVCEun4Xs9BGr9fyGtejn5rPRDffreTfnjGAL1Uu3LI3KKpIYc9tLUxX-q5lytBd3SXDPFV/s3027/PXL_20240205_143527897.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3027" data-original-width="1918" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfDsD2WVLmgKpefwq99kwq45TmHZPMjO0vFL9GFGb8wdQA3dnEAOb9SG9rx6H7ZicYxMbl46HjlV_aDKdZmGqIfoT5gfsZfHxA9nR2qvUNZExCwLqsTh7zMdVCEun4Xs9BGr9fyGtejn5rPRDffreTfnjGAL1Uu3LI3KKpIYc9tLUxX-q5lytBd3SXDPFV/w406-h640/PXL_20240205_143527897.jpg" width="406" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div>Dat de tijd vliegt, is bekend, maar het tempo is hoger dan ik ingeschat had. Een aantal jaren geleden las ik <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2015/12/de-klop-op-de-deur-ina-boudier-bakker.html" target="_blank"><i>De klop op de deur</i></a> van <b>Ina Boudier-Bakker</b>. Nu ik het nakijk, blijkt dat alweer ruim acht jaar geleden te zijn. Onlangs had ik ineens zin om een wat minder dik boek van haar te lezen en dat werd <i>De eeuwige andere</i> (1959). <p></p><p>Ik had indertijd wel wat bedenkingen bij <i>De klop op de deur</i>, maar ik heb het toch met redelijk wat plezier gelezen en ik ik vond dat Boudier-Bakker wel heel goed een beeld kon geven van de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Uit de reacties op wat ik schreef bleek dat er behoorlijk wat mensen zijn die warme herinneringen koesteren aan het boek. Het is indertijd een echte bestseller geweest. </p><p><i>De eeuwige andere</i> verscheen in 1959. Ik las de zesde druk, een salamanderpocket uit 1963. Het verkocht dus goed. Ook hier zit Boudier-Bakker dicht op de tijd die ze beschrijft. </p><h4 style="text-align: left;">Oorlog</h4><p>In 1959 was de Tweede Oorlog nog geen vijftien jaar achter de rug. Op de kinderen na hadden alle Nederlanders dus herinneringen aan die oorlog. <i>De eeuwige andere</i> opent ermee. Een statig herenhuis, De Roosenbergh, staat aan de rand van het bos. Het heeft jarenlang toebehoord aan een oude man. Die is overleden en nu is zijn neefje, Peter van der Voorde van Roosenbergh de nieuwe bewoner. Die houdt van dieren. Met mensen heeft hij te veel nare dingen meegemaakt. Hij overleefde Buchenwald. </p><p></p><blockquote>Dieren stelden nooit teleur. Eerste verzachtende balsem op de schrijnende wond: de altijd wroetende afschuw van het geweld; het grote onoplosbare raadsel van onverdiend menselijk lijden - nooit meer te helen of te bedekken. Mensenslachting, mensontering - door mensen aan mensen. Het Bederf. De Verwording. </blockquote><p></p><p>Op het terrein van Van der Voorde staan vijf vakantiehuisjes, op de hei. Ze zijn lange tijd niet bewoond geweest, maar dit jaar heeft hij ze verhuurd. Zo'n vakantieparkje is in de jaren vijftig blijkbaar wat nieuws. Een echt park is het trouwens niet. Het zijn vijf huisjes. </p><h4 style="text-align: left;">Schuldgevoel</h4><p>We leren de bewoners kennen. Een man die aangeduid wordt als de Eenzame, is uit de oorlog gekomen met een schuldgevoel. Hij woonde alleen en een Joodse kennis vroeg om onderdak, samen met zijn vrouw. De Eenzame durfde het niet aan en eigenlijk zag hij ook op tegen de overlast. Uiteindelijk is het echtpaar weggevoerd en vergast. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgUD7l71f5zDR60mQLWiaVBh2R8lb-UQsyiV4qX0BLUWa_Y38A3-Slg69xvy8ktm7MbE7hOFoHDWGbi04xqfSgH7ybxPD-Q4lkI0yT-plFRqOfSTdM6x1GR0rVZiLSsShusaKZBxKOuqzOCp81jW76n-OYOk1rCaRh6Hd4iCq_g8samKWm3ltzeiwKNRa6N/s506/MMKB19_000866024_mpeg21_p00015_image.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="506" data-original-width="302" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgUD7l71f5zDR60mQLWiaVBh2R8lb-UQsyiV4qX0BLUWa_Y38A3-Slg69xvy8ktm7MbE7hOFoHDWGbi04xqfSgH7ybxPD-Q4lkI0yT-plFRqOfSTdM6x1GR0rVZiLSsShusaKZBxKOuqzOCp81jW76n-OYOk1rCaRh6Hd4iCq_g8samKWm3ltzeiwKNRa6N/s320/MMKB19_000866024_mpeg21_p00015_image.jpg" width="191" /></a></div><p></p><p>In het bos woont ook nog freule Alice, tante van Peter van der Voorde, die na de oorlog verliefd werd op een NSB'er, die gezocht werd. Ze hielp hem de grens over. Bij haar is Egidius in dienst, een in zichzelf gekeerde man, die ooit vrouw en kind verloor tijdens een epidemie</p><p>Alle huisjes zijn deze zomer verhuurd. Welke gasten zijn er? Naast de Eenzame is dat de jonge vrouw Lucie Berkhoven, die vaak alleen zit, omdat haar man voetbalt. </p><p>Verder Emilie en Victor Rader met hun zoon John. Emilie schrijft om den brode en leest wat ze geschreven heeft dagelijks voor aan haar zoon, waardoor ze een hechte band hebben. Victor was ooit een succesvol dichter, maar dat succes was van korte duur. </p><p>Dan is er nog het gezin Evenblij, waar het altijd heel druk is. Er zijn zes kinderen. De dochter van zestien, Lientje, krijgt wat met Victor en het jongste kind, Toosje, sluit vriendschap met Egidius. Vader is onderwijzer, maar hij kan geen orde houden. </p><p>Dan zijn er nog de oude mevrouw Van Doorn met de jonge vrouw Greta, die haar gezelschap houdt. </p><h4 style="text-align: left;">Epidemie</h4><p>Het verhaal van <i>De eeuwige andere</i> beslaat slechts een zomervakantie, maar er gebeurt veel. Zo breekt er in het dorp een epidemie uit, die verschillende slachtoffers eist. Het wordt 'een soort kwaadaardige griep' genoemd, die mensen terug doet denken aan 'de gevaarlijke griep van vroeger jaren'. Dat zal de Spaanse griep geweest zijn, die woedde in de jaren 1918 - 1920 en in Nederland 38.000 mensenlevens eiste. Het zal ook deze epidemie geweest zijn waardoor Egidius vrouw en kind verloor. </p><p>Door de epidemie, die niet zo heel lang duurt, worden oude herinneringen wakker, maar freule Alice kan zich ineens weer nuttig maken. Ze zit bijvoorbeeld aan het ziekbed bij de Eenzame. Over afstand houden in verband met het gevaar op besmetting wordt in het boek overigens niet gesproken. </p><p>In de vakantie verandert er in elk huisje wel wat. Om een voorbeeld te noemen: Emilie raakt de band met haar zoon wat kwijt als hij verliefd wordt op een meisje uit het gezin Evenblij, maar zoon John groeit dichter naar zijn vader toe. Doordat de verschillende mensen vrij dicht bij elkaar wonen, en het onderlinge contact leidt al dan niet tot inzichten. </p><h4 style="text-align: left;">De eeuwige andere</h4><p>Daarnaar verwijst ook de titel. De oude dominee is erg actief tijdens de epidemie. Hij denkt op een gegeven moment:</p><p></p><blockquote>'En dat is en blijft er voor ons allemaal: de eeuwige andere. Aan wien we gekoppeld zijn en blijven. Overal, en telkens weer. Volk aan volk, of mens aan mens. De andere - die geeft of neemt, eist, bedriegt, verwijt of dankt, haat of zegent - vloekt of bemint - geluk geeft of vernielt - Van Adam en Eva af, is er <i>de </i>andere geweest. Nooit <i>niet</i> geweest. Zal er voor ons allemaal zijn en blijven. Met eindelijk de Dood als laatste.' </blockquote><p></p><p>Het lot van iemand wordt bepaald door anderen en daar moet hij of zij zich toe verhouden. Peter van der Voorde komt getraumatiseerd uit de oorlog, Egidius sjouwt rond met zijn verdriet, de Eenzame met zijn schuld, Lucie vraagt zich af wat haar relatie voorstelt, Jeanne Evenblij is bang dat haar man hun huwelijksdag vergeet, Emilie Rader schrijft het boek maar niet dat ze eigenlijk wil schrijven, freule Alice heeft zich ooit verdacht gemaakt en vindt het lastig opnieuw zin te vinden in haar leven. </p><p>Aan het eind van het boek zijn er wel wat ontwikkelingen waardoor mensen meer vrede hebben met hun lot. Dat was me net iets te positief, het deed me toch een beetje zoet aan. </p><p>Maar van het grootste deel van het boek heb ik toch wel genoten. Boudier-Bakker switcht in dit boekje heel soepel van het ene personage naar het andere. Dat is werkelijk knap gedaan. Altijd komt het als heel natuurlijk over. </p><h4 style="text-align: left;">Taalgebruik</h4><p>In het begin moest ik wel even aan haar taalgebruik wennen, waarbij vooral de woordvolgorde niet altijd natuurlijk aandeed. Enkele voorbeelden:</p><p></p><blockquote><p>Hij stond en dacht - zag zichzelf verlangend teruggekeerd in het eigen huis eindelijk, waar overal hij ontmoette sporen van ruw geweld, vernieling en verwaarlozing. </p><p>En zij kon slechts vermoeden, zweeg ook, omdat zij kende den achtergrond van zijn ergernis - den roof aan zijn veilige eenzaamheid. </p><p>Och - samen scharrelden ze er wel door, al dacht ze dikwijls tegenwoordig, nu zijn eigen huiswerk al meer van hem vergde, dat ze te veel hem betrok in haar werk. </p></blockquote><p></p><p>In het eerste voorbeeld is 'eindelijk' naar achteren geplaatst en 'overal' naar voren, net als 'ontmoette'. In het tweede voorbeeld is ook het werkwoord in de bijzin ('kende') naar voren geschoven. Bij het derde voorbeeld is 'te veel' voor 'hem' geplaatst. Het went allemaal overigens wel snel, je leest er doorheen en dan valt het niet meer op. </p><p>Het zijn vooral de personages die je bijblijven. Voor geen van hen is het leven gemakkelijk. De oude mevrouw Van Doorn legt zich nog het gemakkelijkst neer bij hoe het allemaal gaat, maar vindt ook dat Greta meer aan haar eigen leven moet denken in plaats van het in dienst te stellen van een oude vrouw. </p><h4 style="text-align: left;">Op leeftijd</h4><p>Toen Ina Boudier-Bakker (1875 - 1966) <i>De eeuwige andere</i> schreef, was ze al op leeftijd: 84 jaar oud. Ze was een bekend schrijfster. Het ministerie van O. K. en W. had zelfs opdracht gegeven om een in koper gegraveerd portret van haar te maken. Het was enkele dagen voor haar verjaardag klaar, lezen we in <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&query=Boudier-Bakker&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&redirect=true&sortfield=date&identifier=ddd:011234815:mpeg21:a0091&resultsidentifier=ddd:011234815:mpeg21:a0091&rowid=6" target="_blank"><i>De Maasbode</i></a> van 9 april 1959. </p><p>Er is volop belangstelling voor haar werk. Er wordt voorgedragen uit haar verhalen, de roman <i>Aan de grote weg</i> wordt herdrukt als Salamander en ondanks haar leeftijd bedient ze haar lezers met steeds weer nieuw werk. </p><p>Na haar tachtigste publiceerde ze, voor <i>De eeuwige andere</i>, nog <i>Altijd elders, </i><i>Finale </i>en <i>Een vriendschap</i>. Op 28 november 1959 bespreekt Jan Greshoff het in <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=3&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=MMKB19:000866024:mpeg21:a00169&resultsidentifier=MMKB19:000866024:mpeg21:a00169&rowid=4" target="_blank">Het Vaderland</a> en hij heeft vooral lof. Nergens is Boudier-Bakker wijdlopig, je leert de personages goed kennen en er is maar een enkel bijfiguur dat schematisch is weergegeven. 'Roman gebouwd op rijkdom van motieven' zet hij boven zijn recensie. </p><p>Op dezelfde dag plaatst een boekhandel een grote advertentie met 'Boeken die de aandacht vragen'. <i>De eeuwige ander</i> neemt een prominente plaats in, rechts bovenaan. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkvn4ohwXt6sCSwga0ifUzzvxHgHtJWYoACruAVM_g2gBgdgBrnuDBXbX67CzWjZIXYeewPsBWkzzEsbUbzj7y5rxA6o6QUDArClaMpf31CujS39_vV6AWUHI_t0pLQQg8airI2yNs-eEP3JzEJCTKZ1WPjLrlj-CYnPDmE9D0smdQZ-iPR0KNPVVMj3CS/s843/MMCC01_048059024_mpeg21_p00023_image.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="293" data-original-width="843" height="222" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkvn4ohwXt6sCSwga0ifUzzvxHgHtJWYoACruAVM_g2gBgdgBrnuDBXbX67CzWjZIXYeewPsBWkzzEsbUbzj7y5rxA6o6QUDArClaMpf31CujS39_vV6AWUHI_t0pLQQg8airI2yNs-eEP3JzEJCTKZ1WPjLrlj-CYnPDmE9D0smdQZ-iPR0KNPVVMj3CS/w640-h222/MMCC01_048059024_mpeg21_p00023_image.jpg" width="640" /></a></div><br /><h4 style="text-align: left;">Recensies</h4><p>Ook de recensie in <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=3&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=ABCDDD:010875604:mpeg21:a0256&resultsidentifier=ABCDDD:010875604:mpeg21:a0256&rowid=10" target="_blank"><i>De Volkskrant</i></a> van 9 januari 1960 is positief, net als die in <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=6&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=ABCDDD:010819062:mpeg21:a0225&resultsidentifier=ABCDDD:010819062:mpeg21:a0225&rowid=2" target="_blank">Trouw</a> van 9 april 1960, al wordt daarin de stijl 'niet fraai' genoemd. Maar er staan voornamelijk waarderende opmerkingen in: 'zuiver aangevoeld', 'geen moment eenzijdig', 'geen detail is misplaatst.' Jos Panhuijsen is in <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&query=Boudier-Bakker&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-04-1960%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&redirect=true&sortfield=date&page=2&identifier=MMKB19:002044035:mpeg21:a00111&resultsidentifier=MMKB19:002044035:mpeg21:a00111&rowid=1" target="_blank"><i>Het Binnenhof</i></a> van 9 april 1960 ook lovend. Boudier-Bakker schrijft soberder dan ooit, vindt hij. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjB5fX1H5HyO9w67CDHayEKdK2XpXY7EhQXCj1lrNLkbU1g2tutCcwqWmc4_QNMh7gDJD6-sD02ndY0kj_DuK-cD34sw_XQzNNGscmbGrVQo3SALmQLGp0K7C5ugvfFNUfn3DoW4bKqt8JCT6Q5flek4Pxeqgf7m0sMPsY5TQIdGaIopQOg1iYBvZYFEyZp/s476/MMKB19_002044035_mpeg21_p00007_image.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="341" data-original-width="476" height="458" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjB5fX1H5HyO9w67CDHayEKdK2XpXY7EhQXCj1lrNLkbU1g2tutCcwqWmc4_QNMh7gDJD6-sD02ndY0kj_DuK-cD34sw_XQzNNGscmbGrVQo3SALmQLGp0K7C5ugvfFNUfn3DoW4bKqt8JCT6Q5flek4Pxeqgf7m0sMPsY5TQIdGaIopQOg1iYBvZYFEyZp/w640-h458/MMKB19_002044035_mpeg21_p00007_image.jpg" width="640" /></a></div><h4 style="text-align: left;">Kritisch</h4><p>Kritisch is Garmt Stuiveling in <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=4&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=MMSARO02:164908049:mpeg21:a00111&resultsidentifier=MMSARO02:164908049:mpeg21:a00111&rowid=8" target="_blank">Het Rotterdamsch Parool</a> van 27 februari 1960. Hij maakt een vergelijking met <i>De straat</i>, waarin ook veel personages voorkomen. Dat vindt hij geslaagder. Dit boek vindt hij wat te veel (kwantitatief) en te weinig (kwalitatief). </p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiN5KOYvHsX2Ha9To3yLQWXbzDBGxudUG326VBLyptze5ga-x4dp18ET-2ERoGAMVSegJtzc7VEybgNGzAQajfE-1oY7QCimklFjnxsGT50BUR6f2q7i4VnNBZSgOhAhhoprmoI-YZ2KrJnc1T14kl6yeihX7KbY8MrcaW00PRmN8EgeCcaWa3DvGrGtdnV/s510/MMSARO02_164908049_mpeg21_p00007_image.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="510" data-original-width="457" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiN5KOYvHsX2Ha9To3yLQWXbzDBGxudUG326VBLyptze5ga-x4dp18ET-2ERoGAMVSegJtzc7VEybgNGzAQajfE-1oY7QCimklFjnxsGT50BUR6f2q7i4VnNBZSgOhAhhoprmoI-YZ2KrJnc1T14kl6yeihX7KbY8MrcaW00PRmN8EgeCcaWa3DvGrGtdnV/w574-h640/MMSARO02_164908049_mpeg21_p00007_image.jpg" width="574" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het Rotterdamsch Parool, 27 februari 1960</td></tr></tbody></table><p>Ook kritisch is Max Nord in <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=5&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=MMGEM01:163363073:mpeg21:a00138&resultsidentifier=MMGEM01:163363073:mpeg21:a00138&rowid=5" target="_blank">Het Parool</a> van 2 april 1960. Hij doet dat in een artikel waarin hij 'de damesroman' aanpakt. De stijl van Boudier-Bakker acht hij verouderd. </p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhPQTUo9r6s9dUPPrC_r2Es6-N9IWm57U9xlPqGzM9Wc_L8fOmjyAg17PndOV94dhWi90hPz-XzpNnzDoNJhDKnDOIhPVwC-21kVSEqTjBu3S5ApUwXV3F9v7VKNh4sA0MqyjwXSBlnS0PsQzqU5sbWNsZM3cW45hsksVbb0KkF8T_PrZ4NfIvm9RSCETIr/s785/ABCDDD_010838409_mpeg21_p021_image.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="279" data-original-width="785" height="228" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhPQTUo9r6s9dUPPrC_r2Es6-N9IWm57U9xlPqGzM9Wc_L8fOmjyAg17PndOV94dhWi90hPz-XzpNnzDoNJhDKnDOIhPVwC-21kVSEqTjBu3S5ApUwXV3F9v7VKNh4sA0MqyjwXSBlnS0PsQzqU5sbWNsZM3cW45hsksVbb0KkF8T_PrZ4NfIvm9RSCETIr/w640-h228/ABCDDD_010838409_mpeg21_p021_image.jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Het Parool, 2 april 1960</td></tr></tbody></table><br /><p>In <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&query=Boudier-Bakker&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-04-1960%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&redirect=true&sortfield=date&page=2&identifier=ddd:110588105:mpeg21:a0271&resultsidentifier=ddd:110588105:mpeg21:a0271&rowid=8" target="_blank"><i>De Telegraaf</i></a> van 13 april 1960 vindt Ed Wingen de stijl ook wel wat verouderd, maar dat neemt hij de schrijfster niet erg kwalijk. Hij vindt het mooi dat het verhaal verder van elke franje ontdaan is. </p><p>Eind januari 1960 overlijdt Anna van Gogh-Kaulbach op negentigjarige leeftijd. Ze wordt in veel kranten herdacht. Verschillende keren (bijvoorbeeld in de <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=4&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=MMHCO02:163887023:mpeg21:a00144&resultsidentifier=MMHCO02:163887023:mpeg21:a00144&rowid=1" target="_blank">Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant</a>) worden verwante schrijfsters van haar generatie genoemd: Top Naeff, Margot Scharten-Antink en Ina Boudier-Bakker. Volgens <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=4&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=ddd:110587910:mpeg21:a0224&resultsidentifier=ddd:110587910:mpeg21:a0224&rowid=4" target="_blank"><i>De Telegraaf</i></a> is Boudier-Bakker nu de oudste schrijfster. Zij zou ouder worden dan Anna van Gogh-Kaulbach en ze zou ook nog enkele boeken schrijven. </p><h4 style="text-align: left;">85 jaar</h4><p>In maart 1960 wordt Boudier-Bakker 85 jaar oud. Dat is voor behoorlijk wat kranten kranten (bijvoorbeeld de <i><a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=5&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=MMGEM01:163363073:mpeg21:a00138&resultsidentifier=MMGEM01:163363073:mpeg21:a00138&rowid=5" target="_blank">Emmer Courant</a>)</i> aandacht aan haar en haar werk te besteden. Ze heeft dan zo'n dertig boeken geschreven. Enkele tientallen berichten worden aan haar gewijd en ze krijgt veel waardering. In <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=6&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1959%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=ABCDDD:010875531:mpeg21:a0359&resultsidentifier=ABCDDD:010875531:mpeg21:a0359&rowid=3" target="_blank"><i>De Volkskrant</i></a> van 9 april wordt ze geïnterviewd. Daarbij begint ze zelf over <i>De eeuwige andere. </i></p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjiOrTi_2YEFAnhHfQuSv4HPDFE6XoA9B70iZImEJkK9TgasYnC7eTZ08UKREf9r2A5bPpLKzVnhA6i4dPHnbPM_kRwBN3Jz91hAh0KsQYRxM875_0UrCiAZgwliWf40MgePXrbB-JqPhdj3hoZ8XMRbA66tVliXXu1Um0I06CMPi_xVNDbbzC5Ebla2g43/s696/ABCDDD_010875531_mpeg21_p017_image.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="302" data-original-width="696" height="278" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjiOrTi_2YEFAnhHfQuSv4HPDFE6XoA9B70iZImEJkK9TgasYnC7eTZ08UKREf9r2A5bPpLKzVnhA6i4dPHnbPM_kRwBN3Jz91hAh0KsQYRxM875_0UrCiAZgwliWf40MgePXrbB-JqPhdj3hoZ8XMRbA66tVliXXu1Um0I06CMPi_xVNDbbzC5Ebla2g43/w640-h278/ABCDDD_010875531_mpeg21_p017_image.jpg" width="640" /></a></div><p>Ze krijgt op haar verjaardag de burgemeester van Utrecht op bezoek, met de mededeling dat er een straat naar haar genoemd zou worden. Van de gemeente Amsterdam was er een bloemstuk, net als van het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (<i><a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=4&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-04-1960%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=ABCDDD:010875537:mpeg21:a0353&resultsidentifier=ABCDDD:010875537:mpeg21:a0353&rowid=10" target="_blank">De Volkskrant</a>,</i> 16 april 1960). Ze kwam blijkbaar ook nog op tv in de weekendshow van de Avro. Ze werd geïnterviewd door dr. P.H. Ritter. Volgens enkele zinnen in de <a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=6&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-04-1960%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=MMKB19:000323014:mpeg21:a00149&resultsidentifier=MMKB19:000323014:mpeg21:a00149&rowid=2" target="_blank"><i>Arnhemsche Courant</i></a> van 19 april was dat een mislukking: 'Daarvoor had men een jongere kracht moeten nemen.' </p><p>Schrijvers verschijnen ook op plaat. In de serie Levensbeelden zijn ze te beluisteren. Er wordt in het vooruitzicht gesteld (<a href="https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=Boudier-Bakker&page=6&sortfield=date&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-04-1960%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2231-12-1960%22%29&coll=ddd&redirect=true&identifier=ABCDDD:010875563:mpeg21:a0174&resultsidentifier=ABCDDD:010875563:mpeg21:a0174&rowid=6" target="_blank"><i>De Volkskrant</i></a>, 19 mei 1960) dat binnenkort ook de stem van Ina Boudier-Bakker opgenomen wordt. Na alle aandacht in de kranten voor haar verjaardag wordt ze ook nog door het PEN-centrum Nederland benoemd tot erelid. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidq56_1tEHRB6NZutwyhPZI_Ce5l5p0ixo0x7OJcA5vr1A9ZxXgHi3P77X_8n4wX0Saex_8zH0oSpu8Y9JrPIv9pMHHz2r2JRVUfDfH500X1NOQeFj8KBHeKyWe-jH03OGOMBfwjWUeCiFulElMegkbrQWK26Z2VE9qzaj9aoiSpP0rHDCwbMBJSfenCvW/s554/ABCDDD_010838420_mpeg21_p011_image.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="554" data-original-width="529" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidq56_1tEHRB6NZutwyhPZI_Ce5l5p0ixo0x7OJcA5vr1A9ZxXgHi3P77X_8n4wX0Saex_8zH0oSpu8Y9JrPIv9pMHHz2r2JRVUfDfH500X1NOQeFj8KBHeKyWe-jH03OGOMBfwjWUeCiFulElMegkbrQWK26Z2VE9qzaj9aoiSpP0rHDCwbMBJSfenCvW/w612-h640/ABCDDD_010838420_mpeg21_p011_image.jpg" width="612" /></a></div><p>Over waardering en belangstelling heeft de oude Boudier-Bakker niet te klagen. Intussen is die aandacht wel weg, is mijn indruk. Ik heb maar twee boeken van haar gelezen en dat is weinig, gezien de omvang van haar oeuvre. Ik kom haar boeken niet zo vaak tegen in kringloopwinkels, maar als ik <i>Finale</i> of <i>De straat</i> tref, moet ik het toch maar meenemen. </p><div style="text-align: left;">Eerder schreef ik over:<br /></div><div style="text-align: left;">Ida Boudier-Bakker, <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2015/12/de-klop-op-de-deur-ina-boudier-bakker.html" target="_blank"><i>De klop op de deur</i></a><br /></div><div style="text-align: left;"><br /></div><div style="text-align: left;">Over een ander boek uit deze tijd:</div><div style="text-align: left;">Clare Lennart, <a href="https://teunisbunt.blogspot.com/2024/01/de-ogen-van-roosje-clare-lennart.html" target="_blank"><i>De ogen van Roosje</i></a></div><p></p><p></p>Teunis Bunthttp://www.blogger.com/profile/04295033705844512055noreply@blogger.com2