Marengo, Het meest verziekte en vergiftigde proces ooit (Marieke de Witte / Aloys Oosterwijk)

Vraag mij om een rechtbanktekenaar te noemen (Vraag dan!) en ik noem Aloys Oosterwijk. Als ik in een krant een tekening van zijn hand zie, herken ik hem. Door zijn stijl, maar ook door de sepiakleurige, waarschijnlijk verdunde, inkt die hij gebruikt en door het logo waarmee hij ondertekent, een A en een O onder elkaar. 

Dat ik de hand van de meeste rechtbanktekenaars niet herken en die van Oosterwijk wel, komt natuurlijk ook door zijn strips. De bekendste daarvan zijn Cor Morelli, met zijn open dossiers, en Willems wereld. 

De tekeningen van Oosterwijk verschijnen niet alleen in de krant, maar hij bundelt ze ook in boeken. Zo verschenen er enkele delen onder de titel Op de huid en in 2019 verscheen Bij de neus, een getekend verslag van het proces Willem Holleeder. Nu is er ook zo'n beeldverslag van het Marengoproces. De tekst is van misdaadjournaliste Marieke de Witte. 

De ondertitel van het boek is 'Het meest vergiftigde proces ooit'. Dat klinkt misschien net iets te ronkend, maar het is een citaat: het is opgetekend uit de mond van Onno de Jong, advocaat van kroongetuige Nabil B. Toch vraag ik me af of de naam Marengo niet al wervend genoeg was geweest. 

Willekeurige naam

Die naam Marengo is overigens willekeurig, gekozen door de computers van het Openbaar Ministerie. Aan dit proces vooraf ging overigens een ander proces, 26Koper, naar aanleiding van een Utrechtse liquidatiebende. De bendeleden staan te terecht voor het leveren van wapens, auto's en het observeren van doelwitten. Verschillende van de verdachten zien we terug in Marengo. 

Marengo is een proces dat uiteindelijk zes jaar zal duren. Er zijn zeventien verdachten van wie er drie tot levenslang veroordeeld zullen worden en drie andere tot gevangenisstraffen van meer dan twintig jaar. Tijdens het proces worden er nog drie moorden gepleegd: op de broer van de kroongetuige, op advocaat Derk Wiersum en op Peter R. de Vries, vertrouwenspersoon van de kroongetuige. 

Ridouan Taghi

In de zes jaar van het proces zijn er meer dan 140 zittingsdagen. Hoofdverdachte is Ridouan Taghi, die voor vijf van de zes moorden verantwoordelijk gesteld wordt. Mogelijk is hij dat ook voor de zesde, maar dat staat volgens de rechtszaak niet vast. 

Beknopt en helder

Het proces en de nevenprocessen worden chronologisch verslagen, beknopt en toch helder, zodat we overzicht behouden. Meestal gebeurt dat op een zakelijke manier, maar soms kan De Witte het niet laten om het door haar woordkeuze toch even aan te zetten: 'huiveringwekkende chatgesprekken', 'gruwelijke misdaden'. Dat riekt naar effectbejag. 

Bij de uitvaart van Peter R. de Vries is er ook een passage die wellicht beter anders had gekund: 'Afscheid moeten nemen van Peter R. de Vries is onrechtvaardig en oneerlijk. En bovenal hartverscheurend.' Hierin ligt de focus bij het publiek, dat afscheid moet nemen. Als iemand vermoord is, lijkt het me niet onrechtvaardig dat je afscheid van hem moet nemen. De moord zelf is dat, al zou ook dat raar verwoord zijn. Alsof moorden ooit rechtvaardig kunnen zijn. 

Zo zijn er meer kleine uitglijders, als bijvoorbeeld binnen enkele pagina's twee keer wordt verteld dat iemands nieuwe adres de Extra Beveiligde Inrichting in Vught is.

Dit soort smetjes valt extra op, omdat over het algemeen de tekst van Marieke de Witte juist goed is: informatief, helder. In vrij kort bestek weet De Witte een ingewikkeld proces (met de nevenprocessen) begrijpelijk voor te stellen en dat is een prestatie. 

Tekeningen

Omdat er geen foto's in de rechtszaal gemaakt worden, moeten de tekeningen fotografische kwaliteiten hebben: ze moeten een waarheidsgetrouw beeld geven. Oosterwijk is daar zeer bedreven in. Gewoonlijk werkt hij niet in kleur (voor zover ik weet), maar voor dit boek zijn verschillende tekeningen ingekleurd. Andere zijn alleen in inkt en nog weer andere zijn potloodschetsen. 

Verder maakte Oosterwijk reconstructies van bijvoorbeeld de moorden. Daar is hij niet bij geweest, maar hij heeft wel de plekken bezocht om ervoor te zorgen dat de setting zo goed mogelijk is. 

Het effect is dat je als lezer het idee hebt dat je mee kunt kijken, niet alleen bij de zittingen, maar ook bij de misdaden die de aanleiding voor het proces zijn. 

Marengo zal wel de geschiedenis in gaan als een uitzonderlijk proces. Door dit beeldverslag is het toegankelijk voor een groot publiek. Doordat het zo rijk geïllustreerd is, zie ik het in de eerste plaats als een boek van Aloys Oosterwijk, maar de naam van Marieke de Witte moet nadrukkelijk genoemd worden. Zij bracht het proces terug tot de kern. Alleen wie zo goed ingevoerd is, kan dat zo helder. 

Marieke de Witte / Aloys Oosterwijk, Marengo, Het meest verziekte en vergiftigde proces ooit. Een beeldverslag. Uitgeverij L, 2024, 112 blz. € 29,95. 

Ridouan Taghi en Inez Weski. In het boek is het zwarte blok over de namen weggewerkt. 

Een dubbele pagina uit het boek: de moord op Peter R. de Vries. Ook hier zijn de zwarte blokken uiteindelijk weggewerkt, wat een beter resultaat heeft opgeleverd. 

Reconstructie van de moord op Derk Wiersum. De tekst in de tekening vind ik weer net té.