Het werkstuk (Simon van der Geest)

In mijn kennis van de kinder- en jeugdliteratuur zitten grote gaten. Vroeger heb ik, niet alleen als kind, maar ook als docent, veel jeugdboeken gelezen, vooral in de tijd dat ik de scepter zwaaide over de schoolbibliotheek van de mavo waaraan ik verbonden was. Ook later, toen ik nog geregeld onderbouwklassen onder mijn gehoor had, las ik met enige regelmaat jeugdliteratuur. Maar daar is de klad in gekomen. 

De laatste jaren probeer ik mezelf weer wat bij te spijkeren. Ik loop af en toe naar een kinderboekenwinkel en ik volg de Grote Vriendelijke Podcast en dat resulteert soms ook in aankopen. In de laatste Kinderboekenweek kocht ik Het werkstuk van Simon van der Geest. Het boek heeft dit jaar een Zilveren Griffel gekregen. 

Van Van der Geest had ik nog niet gehoord, wat verwijtbaar is. De man heeft in 2013 de Gouden Griffel gekregen voor Spinder (2012) en daar zal toch publiciteit over geweest zijn. Het is me ontgaan of ik heb het wel gemerkt, maar niet onthouden. Het boek heeft dat jaar ook de Jan Wolkers gekreegen. Voor Dissus (2011) had Van der Geest ook al een Gouden Griffel ontvingen en het geschenk voor de Kinderboekenweek in 2015, Per ongeluk! was van zijn hand. Allemaal niet gezien. Blijkbaar was ik met andere dingen bezig. 

Jungle

De ondertitel van Het werkstuk luidt: of hoe ik verdween in de jungle. Dat laatste moeten we in ieder geval letterlijk nemen. Het eerste deel van het boek gaat over Eva die een werkstuk moet maken. Ze kiest voor het onderwerp 'biologische vaders' omdat ze haar biologische vader niet kent. Moeder wil niets over hem vertellen. 

In het tweede deel gaat ze, met een filmploeg, op zoek naar haar vader, die zich in het binnenland van Suriname moet bevinden. Ze heeft slechts kleine aanwijzingen, maar daar laat ze zich niet door afschrikken. Ze gaat op expeditie en daarbij laat ze zelfs de filmploeg achter. Ze krijgt steun van het thuisfront: haar moeder (die vooral heel ongerust is) en haar vriendje Luuk, die zo dichtbij staat dat hij eigenlijk meer is dan een vriendje. Maar het contact is moeizaam. Zoveel wifi is er immers niet in de jungle. Uiteindelijk gaat het erom of ze haar vader zal vinden en als dat zo is, of dat dan iets goeds is. 

Avontuur

Van der Geest houdt duidelijk van avontuur. Waar mogelijk brengt hij actie in het boek. Ook in het eerste deel, als Eva nog in Nederland is. Er komen wat spanningen tussen haar en Luuk, omdat Eva wel wat gecharmeerd is van een andere jongen en als Eva weet dat er nog ergens een cassettebandje moet zijn van haar vader gaat ze op onderzoek uit in de studio van haar moeder (die zangeres is), die voor haar verboden terrein is, en in het huis van haar opa. In Suriname is er eigenlijk alleen maar avontuur. 

Zo'n avonturenverhaal kan ook iets plats krijgen: een aaneenrijging van spannende gebeurtenissen uitlopend op een plot en dat is het dan. Gelukkig stopt Van der Geest er een grote dosis psychologie in: Eva heeft in haar fantasieën een beeld van haar vader gemaakt, dat waarschijnlijk niet klopt met de werkelijkheid. Wat zal het voor haar betekenen als ze hem vindt? En welke rol speelt haar moeder hierbij?

Onderweg krijgt ze contact met Palu, een jongen die ze heel sympathiek vindt, maar met wie het ook botst, omdat hij heel andere opvattingen heeft over bijvoorbeeld het omgaan met dieren. Ook binnen de filmploeg is er een zekere reflectie: misschien zijn er dingen die belangrijker zijn dan het tv-programma en misschien hoeft er niet altijd gefilmd te worden. 

Afwisseling

Van der Geest heeft met Het werkstuk een spannend boek geschreven, dat ook nog ergens over gaat. In de vorm is afwisseling aangebracht. In het eerste deel door de stukken van de werkstukken van Eva en Luuk (over komodovaranen) en de briefjes van juf, in het tweede deel door de mailtjes die Eva schrijft aan Luuk, maar die ze niet altijd kan versturen, en door het slot van haar werkstuk. 

En passant komen cultuurverschillen aan de orde, zonder dat het gaat over problemen en dat is ook wel eens prettig. Ik had wel mijn bedenkingen bij de waarde die Eva toekent aan haar elfde teen. Daaraan zou ze kunnen merken of iemand liegt. Daarbij moest ik denken aan Truth or dare van Wieke van Oordt. Aan het eind van het boek wordt die detecterende kracht van de teen gerelativeerd. 

De verhaallijn met David, de jongen van wie Eva even gecharmeerd was, wordt niet afgerond in dit boek, wat betekent dat die passage geheel in dienst staat van het beschrijven van wat er aan de hand is tussen Eva en Luuk. Toch miste ik een kleine verwijzing daarnaar. 

Het werkstuk is geïllustreerd door Karst-Janneke Rogaar. In de tekeningen in het werkstuk weet ze goed de manier van tekenen te imiteren die past bij iemand van Eva's leeftijd (12 jaar). Wat ik van haar andere tekeningen vind, weet ik niet zo goed. Ze hebben iets lichts, wat wel past bij het boek. Soms pakt ze uit met tekeningen die een hele bladzijde beslaan of zelfs een spread, over twee bladzijden dus. Dat zijn rijke tekeningen, met veel details. Soms hik ik een beetje tegen de stijl aan, die ik dan net te houterig vind. Dat zal wel komen doordat ik veel strips lees, waarbij de plaatjes ook de actie moeten weergeven. Dat hoeft in een jeugdroman natuurlijk niet. Al met al dragen de tekeningen zeker bij tot de sfeer in het boek.