Truth or dare (Wieke van Oordt)

Toen ik meer lessen in de onderbouw gaf en toen mijn kinderen jonger waren, vroeger  dus, las ik aardig wat jeugdliteratuur. Dat is intussen een beetje over. Wat ik lees is hapsnap, er zit geen lijn in. Ik volg geen jeugdboekenschrijvers, doe niet de moeite iets bij te houden. Het prettige van dat gebrek aan leesbeleid is dat je alleen die boeken leest waarvan je iets verwacht of waarnaar je nieuwsgierig bent. Onlangs las ik een boek van Wieke van Oordt.

Truth of dare heet het en de ondertitel luidt: 'Als je elke leugen doorziet'. Liegen dan wel de waarheid spreken heeft blijkbaar Van Oordts aandacht, want ze gaat ook nog het boek Lie or die publiceren, lees ik achterin. De schrijfster houdt ervan om steeds twee vergelijkbare boeken te schrijven, denk ik, waarbij ik afga op de titels: Het geheim van de nachtmerrie en Het geheim van het zwarte potlood; (Niet) verliefd en (Niet) zoenen.

Maar goed, over naar het boek dat ik gelezen heb. Het speelt zich af in een maatschappij waarin Het Virus rondwaart. De symptomen van de ziekte die dat virus veroorzaakt, lijken in het begin wat op griep, maar de ziekte is gevaarlijker. Er zijn dan ook maatregelen genomen; antibacteriële gel is bijvoorbeeld overal voorhanden (al vraag ik me af of die ook tegen een virus werkt). Er zijn virusremmers, die worden gemaakt door het bedrijf SuperFlu, maar zo'n bedrijf heeft er natuurlijk baat bij als de ziekte nog een tijdje actief blijft.

Hoofdpersoon is Jessie, een meisje met een bijzondere gave: ze kan feilloos zien of iemand liegt. Samen met haar klas zal zij op excursie gaan naar de fabriek van SuperFlu en zij moet uit zien te zoeken of daar duistere zaakjes gaande zijn. En heeft haar vader (die al lang niet meer bij het gezin woont) daar iets mee te maken?

Daarnaast spelen natuurlijk de gewone puberproblematieken van vriendjes die je wel of niet kunt krijgen en van rivaliserende meisjes en ook nog van een vriendje met een gewelddadige vader. Vanwege haar gave komt Jessie ook nog in contact met een geheimzinnige en machtige organisatie. De avonturenfilm is compleet.

Met het gegeven dat Jessie een bijzondere gave heeft, ga ik als lezer nog wel mee, al vraag ik me wel af of het mogelijk is dat zij zich daar zo lang niet van bewust is. Dat zij bijzonder geïnteresseerd is in SuperFlu wordt ook wel aannemelijk gemaakt: haar moeder is al een tijdje ziek en bovendien werkt haar vader daar.

Maar zo'n organisatie die zich van kinderen bedient van wie nog helemaal niet duidelijk is hoe betrouwbaar die zijn, dat lijkt me ongeloofwaardig. Dat soort dingen heb ik te vaak in slechte films gezien, vermoed ik.

De spionageactiviteiten (zo noem ik ze maar even) van Jessie en haar vriendenclubje zijn van tijd tot tijd wel spannend, maar je hebt steeds het idee dat die spanning niet helemaal tot het einde wordt opgevoerd. De ontknoping lijkt me net iets te gemakkelijk.

Beter geslaagd is de tekening van Jessie, met haar twijfels over moeder, vader, vriendjes. Die kun je als lezer gemakkelijk navoelen. Wel krijg je bij deze verhaallijn het idee dat het meeste per se goed moet komen, wat me net een beetje te zoet is. Het zal wel belangrijk zijn dat een jeugdige lezer aan het eind van een boek een beetje een goed gevoel overhoudt.

De stijl van Van Oordt is helder en effectief. Niet spectaculair, maar dat hoeft ook niet. De stijl is dienstbaar aan de loop van het verhaal en leidt de lezer niet af. Heel aardig geschreven.

Truth or dare heb ik met redelijk plezier gelezen. Een aardig boek, dat kinderen waarschijnlijk wel kunnen waarderen. Als ik het vergelijk met andere jeugdboeken die ik heb gelezen, van schrijvers als Aidan Chambers, David Almond, Tonke Dragt, moet dit boek het afleggen, maar de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik daarbij afga op mijn herinnering aan die boeken en ik weet natuurlijk niet hoe betrouwbaar mijn geheugen is.

Dat een moeilijk te bestrijden virus het land in zijn greep houdt, is een prikkelend onderwerp. We hebben de ebola-epidemie nog maar pas achter ons en het is zeker niet ondenkbaar dat er in de toekomst waar ter wereld dan ook een ziektegolf uitbreekt. Van Oordt laat zien hoe het bij de dagelijkse routine kan gaan horen dat je je handen ontsmet en hoe Het Virus in je gedachten kan zijn. Dat levert geen paniek op, maar wel voortdurende bezorgdheid. Ze laat ook zien dat er, ook in die toestand, altijd mensen zullen zijn die proberen voordeel te halen uit de situatie. Dat is een aardig aspect van Truth or dare.

Hopelijk blijft zo'n aanval van een moeilijk te bestrijden ziekteverwekker voorlopig uit. Begin dit jaar werd er gelukkig een nieuw antibioticum ontdekt en dat werd ook wel tijd. Er zijn steeds meer bacteriën die voor steeds meer antibiotica ongevoelig zijn. We denken er liever niet aan wat er gebeurt als er toch een uitbraak van een ziekte komt. (Jeugd)literatuur is er om ons toch te laten denken aan de onderwerpen die we liever bij ons vandaan houden. Daar is Truth or dare in geslaagd.