De verhalen (en de losse tekeningen) gaan over het leven van Barbara Stok. Ze zijn dus persoonlijk. Maar als ze alleen maar persoonlijk zouden zijn, zou de lezer er misschien niets aan hebben. Dus tegelijkertijd ontstijgen ze het persoonlijke en tonen ze het algemeen menselijke, de menselijke conditie, hoe het is om te leven.
Leven gaat niet altijd gemakkelijk. Er is tegenslag, er is klunzigheid, er is verdriet en Barbara Stok toont het ons. Daarin blijft ze dicht bij zichzelf en ze schuwt de schaamte niet. Dat maakt de verhalen spannend: je merkt dat er iets op het spel staat, ondanks de vaak achteloze manier van vertellen.
Ontwikkeling
We maken ook de ontwikkeling van Barbara Stok als striptekenaar mee. De tekeningen hebben al vanaf het begin het handschrift van Stok: ze vereenvoudigt en probeert tot de kern van de afbeelding te komen. In het begin zijn de lijntjes dunner dan in haar latere werk. Daarnaast zijn in het begin de decors vaak drukker dan later.
Goed vergelijkingsmateriaal bieden de verhalen over zeiltochten. Het eerste, 'Windkracht negen', kent nauwelijks witvlakken: alles is volgetekend. Dat de situatie dreigend is, is duidelijk. Maar ook bij de latere verhalen, 'Onze eerste IJsselmeertocht' en 'Onze eerste oversteek' is de situatie spannend. Stok weet dan met kleinere middelen hetzelfde gevoel over te brengen.
In deze laatste verhalen zijn de tekeningen overigens ingekleurd en kleur doet natuurlijk ook wat. In de losse tekening 'Zeilen op het Paterswoldsemeer' gaat de vereenvoudiging nog verder. Je zou de afbeelding zelfs minimalistisch kunnen noemen: een deel van het zeil en de mast tegen een strakblauwe lucht, met daarin alleen een klein vliegtuigje dat een wit streepje trekt.
Op deze tekening staan geen mensen en dat is uitzonderlijk voor Barbara Stok. Ook bij een dagboektekening komt het voor: de kruinen van bijna kale bomen in de herfst met twee vliegende ganzen erboven. Bij beide tekeningen kun je de mens bedenken die naar boven kijkt en waarneemt wat we op de tekeningen zien, zodat de mens impliciet aanwezig is. Maar meestal op de meeste tekeningen zijn personen prominent aanwezig.
Veel verhalen ontstaan in de menselijke interactie, in wat mensen zeggen en doen en hoe het personage Barbara daarop reageert. De gebeurtenissen brengen de gedachten op gang. In de strips zien we dan wat er gebeurt en de reflectie daarop.
Loopbaan
Niet alleen zien we hoe het tekenen van Stok zich ontwikkelt, maar ook hoe het gaat met haar loopbaan. In het begin heeft ze een baan naast het tekenen om in haar onderhoud te voorzien, maar die baan put haar uit en het is een bevrijding als ze die op kan zeggen. Daarna wordt het striptekenen haar baan en nog weer later wordt het haar succes, als ze wereldwijd doorbreekt met Vincent. Maar ook succes heeft een keerzijde: na alle drukte is er de leegte.
De laatste tekening is een blik op de zee vanuit een vliegtuigraampje. Weer leegte, maar die lijkt niet vervelend. Er is nog van alles mogelijk. We weten intussen dat Stok doorgegaan is en een mooie graphic novel heeft gemaakt: De filosoof, de hond en de bruiloft.
Met het herlezen van de autobiografische verhalen heb ik mij geen moment verveeld, terwijl het toch zo'n 450 pagina's zijn. Als je zo lang met een personage optrekt, leef je met haar mee, wil je dat het goed gaat met haar. En Barbara Stok laat de lezer dicht bij het personage komen en het personage staat, voor mijn gevoel, dicht bij de stripmaker, al zal er altijd wel sprake zijn van een zekere vertekening.
Relativeren
Veel tekeningen en korte verhalen zijn een reflectie op het eigen handelen en de relativerende kijk brengt de luchtigheid aan. Maar soms zijn dingen niet te relativeren, zoals bij de dood van Guus, de broer van de partner van Barbara. Maar ook hier heeft ze oog voor het detail dat toch doet glimlachen: de uitvaartondernemer zegt dat de as vlak boven de grond uitgestrooid moet worden, omdat je die anders op je schoenen krijgt. Zo'n glimlach relativeert het leed overigens helemaal niet. Prachtig zijn de drie tekeningen erna: Ricky die op de rand van het bed zit, Barbara die stil de kamer binnenkomt en bij hem gaan zitten. Er is veel leegte en stilte op de tekeningen, maar er is ook nabijheid.
Barbara Stok is een vakvrouw, die weet hoe je een goed stripverhaal moet maken. Ze kan vertellen en ze kan tekenen. Maar bovenal is haar werk menselijk, waardoor je het herkent wat ze tekent, ook al maak je zelf heel andere dingen mee. Het zijn nabije strips. Je ontkomt er niet aan, je moet er wel van houden.
Hoi Teunis, een mooie bespreking! Ik ben ook een groot fan van Barbara Stok, dus dit nieuwe boek ga ik zeker kopen en lezen. Groetjes, Erik
BeantwoordenVerwijderenDaar zul je geen spijt van krijgen, Erik. Veel plezier ermee.
VerwijderenJa met Barbara Stok zit je altijd goed, wat mij betreft.
BeantwoordenVerwijderenIk heb ook zo goed als alles uit haar autobiografische tijd in de kast staan en daarom vroeg ik me af wat deze compilatie daaraan bij kan dragen. Of is het bedoeld voor nieuwe lezers?
Het is sowieso een mooi, gebonden boek, maar je ziet ook meer de doorgaande lijn in haar werk en de ontwikkeling van haar stijl.
VerwijderenVoor iets wat ik eigenlijk al heb, vind ik dit wel wat te prijzig. Maar nieuwe lezers zou ik het zeker aanraden.
VerwijderenHeel mooi beschreven! Ik ben een fan van haar werk en heb alle albums in huis (behalve de laatste) en het mooiste vind ik dat ze het alledaagse met het filosofische combineert.
BeantwoordenVerwijderenDank! Ja, altijd is er de reflectie en daarbij weet ze het luchtig te houden.
BeantwoordenVerwijderen