De golf (Franca Treur)

Het oeuvre van Franca Treur lijkt uiteen te vallen in twee delen: de romans als Dorsvloer vol confetti en Hoor nu mijn stem en aan de andere kant de korte verhalen/novellen, zoals X & Y, Slapend rijk en Regieaanwijzingen voor de liefde. Haar nieuwe boekje, De golf, kan gerekend worden tot de tweede groep. 

We krijgen, zoals vaker bij Treur, te maken met een stel, Bruno en Loes. Bruno bezoekt een therapeut op advies van Loes, al vindt hij dat zelf minder dringend. Bruno is schrijver en hij is dus vaak thuis, wat handig is, want er is ook nog een zoontje, Ollie. 

De klimaatproblemen baren Bruno zorgen, wat nog geïntensiveerd is door de coronapandemie. Omdat de zeespiegelstijging onvermijdelijk lijkt, heeft hij een schip gekocht, waarop het gezin nu leeft. Als hij zich daarmee wil redden, zal hij er echter ook mee moeten kunnen varen. Daarin wil hij zich scholen. 

Prepper

Bruno is een prepper: hij maakt alles gereed om zich langere tijd te kunnen redden. De spullen die hij daarvoor nodig heeft, slaat hij op in een schuurtje bij de aanlegplaats. De meeste voorbereidingen treft hij achter de rug van Loes om. 

De toestand wordt ingewikkelder als Bruno min of meer in opspraak komt, doordat hij beschuldigd wordt van koloniale, oriëntalistische, seksistische en exotistische trekjes in zijn werk: hij heeft Surinaamse meiden 'wild' genoemd. In een interview doet hij er nog een schepje bovenop. Daarmee brengt hij ook Loes in de problemen, die hoopt vlak bij een promotie te zijn. 

In deze novelle heeft Treur dezelfde toon en de snelle vertelstijl van de verhalenbundels. Dat houdt de vaart er lekker in. Aan het eind gaat het allemaal wel heel snel en dat vind ik niet het sterkste stuk van het boek. 

De gebeurtenissen op de boot wisselen elkaar af met de sessies die Bruno heeft bij de therapeut Job. Die laat vooral Bruno aan het woord. Bruno heeft zo zijn gedachten bij Job: is die niet heel erg gericht op het onderwerp seks? Daardoor geven de sessies niet alleen maar informatie over het denken van Bruno, maar lijkt er ook een nieuwe verhaallijn te ontstaan die met Job te maken heeft. 

Corona

Mooi is dat het onderwerp 'corona' zo natuurlijk in het boek voorkomt. Bruno is heel erg bezig met iedereen gezond te houden. Hij vindt het maar niks dat Loes naar haar werk gaat, ook al komt ze weinig in contact met andere mensen. Ze raakt wel deurknoppen aan. 

Bruno is voorzichtig, maar hij is geen complotdenker en hij heeft niet allerlei wilde theorieën over de pandemie. Dat maakt hem geloofwaardig: het is iemand met wie je je wel kunt identificeren. Tegelijk weet je dat je alleen Bruno's kant van het verhaal krijgt en dat niet duidelijk is hoe betrouwbaar hij is in de weergave van wat voor hem feiten zijn. 

Zonder het element corona zou De golf alleen maar een goed gelukte schets van en relatie zijn, zoals Regie-aanwijzingen voor de liefde dat ook was. Nu wordt dat relatieverhaal ingebed in de dreiging die er hangt door klimaat en pandemie. 

Golf

Bruno is bang voor de tweede golf en bang voor de stijging van de zeespiegel (waarmee de titel al twee betekenissen heeft), maar de dreiging komt ook dichterbij: er komt steeds vuil aandrijven, dat blijft steken bij de boot. Hij vist het op en gooit het achter het schuurtje, waar het alleen maar ligt te stinken. Er is ook sprake van ongedierte. Dit soort scènes deden me denken aan Het hemelse gerecht (1991): wassend water en ratten die een plek zoeken bij het restaurant dat nog op een droog plekje grond staat. 

De dreiging doet meer met Bruno dan hij zelf in de gaten, wat nog erger wordt als hij zich zorgen moet gaan maken om zijn relatie. Hij raakt steeds meer zekerheden kwijt en grijpt daarom andere 'zekerheden' aan om zich aan vast te klampen. 

Natuurlijk kan ik hier niets zeggen over de afloop, die me, zoals gezegd iets te snel ging. Aan het eind bedankt Treur onder meer medewerkers van NRC dus mogelijk vloeit De golf voort uit een serie krantenstukjes. Als afgesproken was hoeveel stukjes dat mochten zijn, dan verklaart dat wellicht het wat overhaaste slot. 

Franca Treur geeft in haar novellen en korte verhalen een mooi beeld van het moderne leven. Het is soms ook wat vluchtig, maar altijd zijn er scherpe observaties in een mooie, snelle stijl. Hopelijk hebben deze stijloefeningen ook effect op de omvangrijkere romans die er hopelijk nog aankomen.