Een jaar geleden alweer! Toen schreef ik over het eerste deel van De wereld van Sofie, een strip op basis van het gelijknamige boek van Jostein Gaarder. Intussen is deel 2 verschenen. Daarin wordt de geschiedenis van de filosofie behandeld vanaf Descartes tot nu.
Sofie heeft een begeleider: Alberto. Dat is al een oud literair thema. Je komt het tegen in de Divina Commedia van Dante, De kleine Johannes van Frederik van Eeden en misschien zelfs De wetten van Connie Palmen. De begeleider weet meer dan de verteller en samen gaan ze op ontdekkingstocht.
Zo maakt ook de lezer een tocht door de ideeën die in de verschillende tijdperken bepalend waren. Er is een reeks denkers geweest die wilden weten hoe de wereld en het leven in elkaar zat. Steeds is er weer een nieuwe invalshoek gekozen en Sofie wil die zienswijzen begrijpen.
Gevangen in een stripverhaal
In een wereld waarin God steeds verder op afstand gekomen is of zelfs niet meer bestaat is het lastig om denkers te volgen voor wie God een vanzelfsprekendheid was. In deze strip is daar een mooie oplossing voor gevonden: Sofie ontdekt dat ze een personage is, bedacht door een auteur, gevangen in een stripverhaal. Ook een strip heeft een schepper, die kan bepalen wat zijn personages doen.
Het is een mooie vondst, waarmee je begrippen als predestinatie en vrije wil in het boek brengt, zonder erover te hoeven praten. Je hoeft het alleen maar te laten zien. Er zijn twee werkelijkheden: die van het verhaal van Sofie en die van de auteur en zijn dochter Hilde, die model stond voor Sofie. De grot van Plato is dan niet ver weg.
Filosofen en stromingen
In de loop van het verhaal passeren verschillende filosofen en stromingen de revue: Descartes, Spinoza, de empiristen (Locke, Hume, Berkeley), het sociale contract (Hobbes, Rousseau), de Verlichting en Kant, de Romantiek, Marx, Darwin, Freud en de twintigste eeuw. Sofie is leergierig en wil weten wat die ideeën inhouden. Vaak is er een link te leggen met het heden.
Heel duidelijk is dat bij het sociale contract, dat gaat over de zeggenschap van de staat over de onderdanen. We hebben nu immers een politieke partij, Nieuw Sociaal Contract, die daar nadrukkelijk naar verwijst.
De ideeën uit het verleden worden vooral getoond en niet beoordeeld. Uit alle is wel iets te halen wat nog steeds geldigheid bezit. En voor Sofie krijgt de filosofie steeds meer met haar eigen leven te maken.
In de epiloog praat Hilde met haar vader. Altijd zullen er onbeantwoorde vragen blijven en op kosmische schaal zijn we onbeduidend. Maar we zijn sterrenstof, waardoor we ook deel hebben aan het grote geheel.
Scenario en tekeningen
Net als in het eerste deel is de scenarist Vincent Zabus erin geslaagd om op inventieve manieren Sofie in contact te brengen met de verschillende filosofen. Soms komen hun portretten tot leven, soms komt Sofie op een bijzondere manier in de wereld van de denkers terecht. Ook nu weer maakt Zabus dankbaar gebruik van het medium, bijvoorbeeld als Sofie zich vastklampt aan een tekstballon.
Zo zit het boek vol met leuke visuele vondsten. De tekenaar, Nioby, zal er veel plezier aan beleefd hebben. Het vertel- en tekenplezier zie je op elke bladzijde. Fraai is bijvoorbeeld het hoofdstuk over Marx, waarin veel weergegeven is in potloodschetsen, die veel losser zijn dan de rest van de tekeningen. Dat laat weer een heel andere kant van Nioby's werk zien.
Dit tweede deel van De wereld van Sofie doet voluit recht aan het origineel van Jostein Gaarder, maar het heeft ook veel eigen kwaliteiten, doordat het een strip is, waarin weer ander dingen mogelijk zijn dan in een roman. Het lijkt me een boek voor een breed publiek: voor liefhebbers van fictie en non-fictie, voor jongeren en volwassenen, voor liefhebbers van filosofie en van strips. Geslaagd project!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten