Wanneer ik het gelezen heb, kan ik op dit moment niet meer nagaan, maar ik heb indertijd veel plezier beleefd aan De wereld van Sofie (1991) van Jostein Gaarder. Het gaat over een meisje, Sofie Amundsen, dat brieven ontvangt, met vragen om over na te denken. Ook krijgt ze een soort inleiding in de filosofie, te beginnen bij de oudste filosofen en dan verder door de tijd heen. Van wie die brieven komen, is haar aanvankelijk niet duidelijk.
Nadat ik het boek gelezen had, schafte ik het bordspel aan dat erop gebaseerd is. Het is een soort cultuurhistorisch Triviant, met daarnaast een aantal grote vragen waarover deelnemers moeten filosoferen, zoals 'Hoe weet je zeker dat je bestaat? 'Hebben wij het recht iemand het leven te benemen?' 'Hebben we een ziel of alleen maar een geest?' Ik speelde dat soms met mensen die elkaar niet kenden en dat waren genoeglijke avonden.
Het boek moet nog ergens in huis zijn, maar het zal tijdens een verhuizing in een doos terechtgekomen zijn. Nooit meer gezien, nauwelijks nog aan gedacht.
Maar nu is er de stripversie: scenario van Vincent Zabus en tekeningen van Nicoby. Het zijn twee delen, waarvan het eerste nu verschenen is. Een kloek boek (264 bladzijden), dat lekker wegleest.
Van tekst naar strip
Bij de verstripping van een boek moeten er wat problemen opgelost worden. In het boek krijgt Sofie lange lappen tekst te lezen en een strip moet het vaak juist hebben van gebeurtenissen. Zabus kreeg gelukkig de vrije hand van Gaarder en die vrijheid heeft hij volop gebruikt. Sofie leest niet alleen de brieven, maar de inhoud wordt ook werkelijk. Ze ziet die voor zich en verschillende keren belandt ze op magische wijze in de tijd waarover die brieven gaan. Zo kan ze gesprekken voeren met de filosofen.
Er gaat (als de herinnering aan het boek mij tenminste niet bedriegt) aardig wat inhoud verloren, maar dat is onvermijdelijk bij zo'n adaptatie. De kern is wel overeind gebleven en het is knap dat een boek zo helder tot die kern is teruggebracht. Goed werk van Zabus.
Tekeningen
De tekeningen van Nicoby zijn dienstbaar aan het verhaal. Ze hebben een zekere eenvoud: de decors zijn meestal sober en de gezichten van de personages zijn ook vrij simpel getekend. Zo worden de ogen alleen aangeduid met twee stippen. Maar Sofie gaat moeiteloos van het heden naar het verleden en de lezer gaat net zo moeiteloos mee. Ze kan scènes voor zich zien als een soort 3D-projectie, ze kan verdwijnen in een brievenbus of een envelop, ze kan vliegen op een stapeltje papieren als op een vliegend tapijt en we geloven het allemaal.
In dit soort passages kan de tekenaar zich uitleven. Verder wordt er ook gespeeld met het medium: Sofie trekt zich op aan de letters van de tekst die ze net geroepen heeft. In dit geval is het de 'o' uit haar naam en dan blijkt ze ook nog door die 'o' te kunnen kruipen waardoor ze weer in het heden belandt. Ook klimt ze door een opening in het kader. Dat is allemaal wel vaker vertoond, maar ik hou wel van die speelsheid.
Geactualiseerd
De stripmakers hebben de strip ook geactualiseerd. Sofie heeft bijvoorbeeld afgesproken om mee te doen aan klimaatdemonstratie en ze vertelt aan iemand uit de oudheid dat het land waarin ze leeft een vreselijke epidemie heeft beleefd: 'En omdat de hele wereld bang was, gaf iedereen zijn mening zonder een specialist of zelfs maar behoorlijk geïnformeerd te zijn.'
Het is een dimensie die Zabius heeft toegevoegd, maar die werkt goed. Het oorspronkelijke boek is alweer dertig jaar oud en op deze manier wordt het in ieder geval hedendaags. Bovendien is op deze manier aannemelijk dat Sofie zich zorgen maakt over de wereld en maar al te zeer openstaat voor filosofen die ooit een antwoord hebben geformuleerd op vragen als wie de mens is of waar de wereld vandaan komt.
Sofie merkt op dat tegenwoordig heel veel mensen maar wat roepen, of een mening hebben, zonder daar diep over nagedacht te hebben. In het verleden treft ze juist de grote denkers aan. Ze ziet dat verschillende denkers tot verschillende antwoorden komen en dat er best wat in die antwoorden zit.
Een strip leest echt anders dan een roman, maar ik kan van beide genieten. Ook de stripversie is een goed verhaal, waarin af en toe wat andere keuzen gemaakt zijn dan in het boek, maar ze werken en dan is het goed. Een ander medium stelt nu eenmaal andere eisen.
Hoeveel kinderen graphic novels lezen, weet ik niet, maar ik denk dat ook de oudere kinderen prima dit boek kunnen lezen. Ik sluit niet uit dat ze daarna naar het boek grijpen.
Hoi Teunis, ik heb "De wereld van Sofie" in 1995 gelezen en ik was er niet erg enthousiast over. Op zich is dat niet vreemd want vrijwel alles wat ik van en over filosofen heb gelezen laat mij koud, maar ook het verhaal vond ik aardig gezegd niet erg sterk. Er is jaren later een verfilming van het boek gemaakt die ik zo mogelijk nog zwakker vond dan het boek. Je raadt het al, ik ga deze strip niet lezen, ondanks jouw enthousiasme en mijn liefde voor het genre. Groetjes, Erik
BeantwoordenVerwijderenDie film ken ik niet, Erik. Misschien moet ik die ook een kans geven.
VerwijderenMijn herinnering van het boek is dat ik het sterk vond beginnen maar op een gegeven moment wat wegzakte.
BeantwoordenVerwijderenStrips waarbij gebruikt wordt gemaakt van de kaders, vind ik heel aantrekkelijk, het letterlijk buiten de lijntjes (kaders) kleuren.
Leuk dat dit nu ook verstript is en hopelijk dat het werkt om weer meer mensen te laten nadenken.