Het zal wel aan mijn gebrek aan smaak liggen, maar ik vind de omslag van Praag aan zee, een roman van Chrétien Breukers, lelijk. Er gaat voor mijn gevoel werkelijk niets van uit. Vreemd genoeg is er aan de rest van de uitgave wel veel aandacht besteed: stevige kaft met flappen. Bij Das Mag bijvoorbeeld zijn er vaak nogal flodderige kaftjes en dat is hier bepaald niet het geval.
Nou ja, het gaat om het boek zelf. In deze roman is de schrijver Thomas Meerman de hoofdpersoon. Thomas verwijst naar zijn vorige boek, En in de nacht een riem. Voor de zekerheid heb ik die titel gegoogeld en het blijkt een roman van Breukers zelve te zijn, waarin ook al Thomas Meerman de hoofdpersoon was. Het boek was mij overigens geheel ontgaan. Misschien moet ik het alsnog gaan lezen.
Moorman heeft meer gemeen met Breukers. Zo groeide hij op in Leveroy. Dat lijkt me geen toeval. De hoofdpersoon zal een soort afsplitsing zijn van de schrijver. Niet dat het ertoe doet. We hebben te maken met een roman en als dusdanig lezen we die.
Meerman heeft een relatie met Leonie achter de rug. Bij haar had hij twee dochters, maar sinds ze uit elkaar zijn, ziet hij die niet meer, wat hem verdriet, maar wat hij ook met een zekere gelatenheid draagt. Blijkbaar is dat zoals het leven gaat.
Vader
Verder is zijn vader onlangs overleden. Dat wordt al in het begin van het boek verteld en eigenlijk had ik daar graag wat meer over gelezen, want de relatie tussen Meerman en zijn vader was niet onproblematisch en automatisch maak je een vergelijking met het vaderschap van Meerman, die een afwezige vader is, door de omstandigheden en dat misschien wel anders zou willen.
Hij woont voor zijn werk in Praag, waar hij veel omgaat met Vera. Het is een soort relatie die geen relatie mag heten, maar vaak is ze wel in zijn leven. Daarnaast is er nog Lena, die hij betaalt voor haar gezelschap en met wie hij bruut omgaat.
Meerman is een roman aan het schrijven. Het is de vraag in hoeverre dat lukt. Op de eerste pagina van Praag aan zee schrijft hij: 'De roman die ik nu schrijf, ontsnapt me.' Misschien is dat kenmerkend voor Meerman die wel op meer zaken in zijn leven geen grip heeft.
Ik vind het prettig dat Meerman niet alles haarscherp weet te duiden. Hij signaleert wat er gebeurt, maar weet niet altijd wat hij ermee moet. Het is een open manier om om te gaan met het leven, maar ook met het verhaal in deze roman. Het blijkt uit zinnetjes als 'Mijn vader is dood en ik heb geen idee hoe ik me voel.'
Gewichtigdoenerij
Op andere momenten bevalt de manier waarop Breukers schrijft mij minder: zaken worden dan zwaar aangezet, soms met veel beelden, die elkaar ook in de weg kunnen zitten. Voor mijn gevoel druipt van sommige passages de gewichtigdoenerij af:
De herinneringen aan mijn vader zijn de stilte van een na veel onzichtbare explosies tot bijna stilstand gekomen heelal.Een heelal dat straks, nog steeds zonder geluid, zal imploderen en verdwijnen, tot een zwart gat zal samenklonteren. Van zwarte gaten heb ik geen verstand. Misschien omdat ik er al in zit. Of er een ben.
De herinneringen zijn de stilte, van een heelal dat zal imploderen tot een zwart gat, dat de ik misschien al is. Het zal wel, maar ik kan me daar maar moeilijk iets bij voorstellen.
Meerman zegt van alles over zijn manier van schrijven: hij schrijft geen scènes, heeft zijn stijl geprostitueerd (en daarna weer in genade aangenomen), hij heeft elke vorm van politiek afgezworen, hij schrijft over de liefde, hij schrijft uit verzet. Blijkbaar wil hij helder hebben wat het schrijven voor hem is, maar het lijkt er ook op dat hij daar niet echt uit komt.
Interview
Misschien ook overdenkt hij dit soort dingen omdat hij uitgenodigd is in een televisieprogramma om te praten over zijn roman. De interviewster is Mignon en ze trekt Meermans aandacht nogal. Door een groot deel van Praag aan zee komt het interview van tijd tot tijd terug, alsof dat de centrale gebeurtenis is, maar dat we steeds afgeleid worden door andere passages, zoals Meerman ook tijdens het interview niet altijd zijn hoofd erbij kan houden.
Tijdens de roman lijkt Meerman ook zichzelf voortdurend te bevragen, omdat hij het allemaal ook niet weet. Dat leidt tot veel korte alinea's (van soms maar een enkele zin) met witregels ertussen. Dat wit speelt een betekenisvolle rol. Samen met de verteller weten wij als lezer ook even niks te te zeggen. Er zijn meer vragen dan antwoorden.
Praag en Oostende
De titel slaat op het slot, waarin Praag en Oostende samen lijken te komen. Het is een scène vol symboliek, waarin het oude centrum van Praag de baar wordt waarop de dode vader ligt. Ook hier is de symboliek weer vrij nadrukkelijk, maar gelukkig staan er dan ook aardse zinnetjes tussen als:
Hij draagt zijn ietsjes versleten blauwe overhemd en de lichtblauwe trui die hem zo goed stond.
Nadrukkelijke symboliek zit ook meteen in de opening van het boek in een passage die veel weg heeft van een droom. Op dromen in romans reageer ik altijd licht allergisch; Praag aan zee maakte het mij daarom meteen al niet zo makkelijk.
Er zijn ook lange passages die cursief gedrukt zijn. Ik snap dat je af en toe cursiveert om duidelijk te maken dat een stukje afwijkt van het voorgaande en dus anders gelezen moet worden. Maar als er negen bladzijden achter elkaar cursief gedrukt worden, werkt dat, in mijn lezing, niet.
Praag aan zee zal ik niet opnemen in het lijstje met beste boeken die ik dit jaar las, maar ik heb er wel plezier aan beleefd. Dat het niet evenwichtig is, past wellicht ook bij het gebrek aan evenwicht dat de hoofdpersoon soms heeft, maar ik had de compositie graag wat hechter gezien. Nu heb ik meer genoten van de verschillende passages dan van het hele boek. En dat is eigenlijk ook niet zo erg.
Titel: Praag aan zee
Auteur: Chrétien Breukers
Uitgever: Vleugels
Bleiswijk 2022, 128 blz. € 23,95
Eerder schreef ik over ander werk van Chrétien Breukers:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten