Ach, wat wist ik nou helemaal van Kurt Schwitters? Bij hem moest ik meteen aan Dada denken en aan het feit dat hij tijdens een lezing over Dada in de zaal zat en als een hond blafte. Nog een paar kleine weetjes en dat was het dan wel. Maar nu heb ik Herr Merz van Lars Fiske gelezen en nu weet ik wie Kurt Schwitters is.
Schwitters zal geen gemakkelijk man zijn geweest voor zijn omgeving. Hij maakte bouwsels die waarschijnlijk niemand begreep en noemde dat geen kunst maar Merz. In zijn bouwwerk liet hij witte ratten loslopen, die elektrische lichtjes ontstaken. Maar ze pisten overal, zodat er kortsluiting ontstond.
Fiske volgt Schwitters en zijn ontwikkeling en wij maken het mee. Hoe Schwitters aansluiting zoekt bij expressionisten en dadaïsten. Beroemd is de anekdote over Schwitters en Grosz. Schwitters belt aan bij George Grosz. Deze opent de deur, zegt dat hij Grosz niet is en slaat de deur weer dicht. Schwitters belt een tweede keer aan en zegt: 'En ik ben Schwitters niet'.
In de jaren twintig maakt Schwitters kennis met Theo van Doesburg en toert met hem door Nederland. In 1937 vlucht hij naar Noorwegen en later naar Engeland. Hij overlijdt in 1948.
Fiske vertelt niet alleen hoe het leven van Schwitters verliep. In 2006 reist hij naar plekken waar Schwitters geweest is, om te zien wat er nog van de kunstenaar te vinden is. Het wordt een mooie speurtocht, die je als lezer graag volgt.
Herr Merz is een voorbeeldig boek, niet alleen boeit het van begin tot eind, maar Fiske verantwoordt ook nog eens alles wat hij vertelt: achter in het boek noemt hij bij verschillende tekeningen de bronnen waarop ze gebaseerd zijn.
En dan is er natuurlijk de stijl van tekenen en de vormgeving van de bladzijden, die aangepast zijn aan de tijd en de context van Schwitters. Daarin heeft Fiske zich op verscheidene pagina's weinig gelegen laten liggen aan het traditionele stripverhaal met ingekaderde tekeningen, precies zoals het moet bij een boek over iemand die zich moeilijk in een hokje laat stoppen.
Maar bovenal is Herr Merz een indrukwekkend portret van een gedreven kunstenaar, die zijn hele leven in dienst stelde van Merz, zijn kunst. Een weinig begrepen man, vervuld van ideeën die misschien wel te groot of te particulier waren voor zijn tijd of zijn omgeving. Je voelt op elke bladzijde de betrokkenheid van Fiske bij Schwitters en dat doet weldadig aan.
Wie van beeldromans of beeldbiografieën houdt, mag Herr Merz niet ongelezen laten. Het is een bijzonder boek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten