Een vrouw, Ronnie (Veronika), gaat wonen in een kelder, ergens in Amersfoort. Misschien zou je het ook een souterrain kunnen noemen, maar dan had het zich voor minder dan de helft ondergronds moeten bevinden. Dit is een kelder. Een zijvertrek noemt ze 'de bunker'. Soms lijkt het daar niet helemaal pluis te zijn: er komen geluiden vandaan en als ze het licht aandoet, lijkt er een schaduw weg te schieten.
Het gaat niet goed met Ronnie. Haar geheugen staat haar niet toe om meer dan drie namen te onthouden en haar rechterarm geeft haar problemen, zodat ze niet kan tekenen, wat nogal lastig is, want ze is docent beeldende vorming. En niet schrijven. Wat ze opgeschreven zou willen hebben, spreekt ze daarom in.
Teruggetrokken uit de wereld
Dat is de situatie van de hoofdpersoon in de nieuwe roman van Emy Koopman, De vrouw in de kelder. Ze heeft zich min of teruggetrokken uit de wereld. Haar omgeving denkt dat ze op reis is en ze heeft al aangegeven dat ze geen contact met ze zal opnemen. Overdag mijdt ze alle mensen. In de nacht gaat ze wel eens naar buiten, naar de tuin. Maar het grootste deel van haar leven speelt zich af in de kelder, letterlijk, maar ook figuurlijk.
Ronnie is zich aan het bezinnen:
Ik wil gewoon wat helderheid. Of wat speling om het niet helder te hebben, ruimte voor troebelheid. Laat me braak liggen, als het stukje woeste onbenutte grond aan het einde van de straat waar ik woonde als kind.
Het is 2022. Er is de afgelopen jaren veel met en om haar heen gebeurd. In 2015 werd duidelijk dat HPV bij haar baarmoederhalskanker had veroorzaakt, haar vader, Otto, overleed in 2018, Nederland en de rest van de wereld kregen een paar jaar later te maken met een pandemie, er waren problemen op haar werk en haar relatie met Andreas is intussen afgelopen. Ronnie heeft tijd nodig om de zaken op een rijtje te zetten.
Als je de gebeurtenissen niet stil kunt zetten, moet je zelf maar stilstaan, ophouden nieuwe gebeurtenissen te maken, zodat de dingen weer op een rijtje passen, oorzaak en gevolg in de juiste volgorde.
Herinneringen
Intussen spreekt ze haar herinneringen in. Herinneringen bijvoorbeeld aan de bij tijden problematische relatie met haar vader Otto en aan haar moeder Elsbeth. Ze heeft een ei, van versteend hout, dat ze van Andreas heeft gekregen. Een ei bergt nieuw leven, een nieuw begin, maar het zal wel niet voor niets een stenen ei zijn.
Haar ziekte heeft haar ook doen bezinnen op het moederschap, waarbij ze herinneringen ophaalt aan de moeders uit haar jeugd en bedenkt hoe vrouwen in het algemeen bezien worden en wat dat voor haar betekent.
Het is wel een knoopsel van aandachtsgebieden en dat maakt het lastig om De vrouw in de kelder als een evenwichtig, helder geheel te zien. Aan de andere kant past dat misschien wel juist bij de toestand van Ronnie, die haar evenwicht nog terug moet krijgen, die haar middel tot verbeelding is kwijtgeraakt en teruggeworpen wordt op haar verwarrende bestaan.
Geloofwaardigheid
Voor mijn gevoel werd er veel overhoop gehaald, waardoor er wel een boeiend boek is ontstaan (je blijft zeker doorlezen), maar niet een 'gaaf' boek. Ook had ik wat vragen bij de geloofwaardigheid. Zolang Ronnie vertelt over het heden, bijvoorbeeld over de geluiden uit de bunker, ga ik helemaal mee met het verhaal. Maar als Ronnie vertelt hoe dingen in het verleden zijn gegaan, kan ik mij bijna niet voorstellen dat het ingesproken teksten zijn. Ik lees ze toch als geschreven teksten. Meestal hinderde het me niet, omdat wat er verteld wordt boeiend is. Maar ik vraag me af of ik niet meer in het verhaal gezeten zou hebben als Ronnie wel 'gewoon' geschreven had.
's Nachts in de tuin, ontmoet Ronnie soms Renée, die 'boven' woont. Langzaam nadert Ronnie weer tot andere mensen, landt ze weer in het leven. Ze is zich steeds bewust van de tijd wanneer iets zich afspeelt of afgespeeld heeft en van de seizoenen. Ronnie komt in een ander seizoen, waarbij ze nog tijd nodig heeft. Zo wil ze haar anonimiteit nog niet opgeven, ook als ze weer opnieuw de wereld in gaat. Maar aan het eind borrelt en bruist er weer wat in haar en De vrouw in de kelder eindigt met een schaterlach.
De vrouw in de kelder is een boeiend boek. Je merkt dat er onder sommige onderwerpen die Ronnie overdenkt ook een soort noodzaak schuilt. Voor Ronnie is het inspreken een soort uitzoeken van wat er aan de hand is, ze moet er meer helderheid over krijgen voordat ze verder kan. De relatie met haar vader, haar vriend, het moederschap, haar werk, de maatschappij - het moet allemaal doordacht worden. Ze moet helder krijgen wat er gebeurd is, wat er aan het gebeuren is. Ze is (ook min of meer letterlijk) lamgeslagen door de ingewikkeldheid van het leven en ze krijgt dringende signalen (ook uit de bunker) dat ze daar wat mee moet.
Helemaal gelukt vind ik De vrouw in de kelder misschien niet, maar ook dat zou passend kunnen zijn. Het heeft mijn leesplezier eigenlijk niet in de weg gestaan.
Aan het eind van het boek (maar ook aan het begin van elk hoofdstuk) zijn er tekeningen van Moniek van de Pas opgenomen. De beelden krijgen het laatste woord. Ze zitten vol leven, vol groei en bloei. Dat is passend bij het verhaal van een tekenlerares. Misschien is het ei alleen maar letterlijk versteend en schuilt er nog behoorlijk wat leven in haar.
Emy Koopman, De vrouw in de kelder. Uitg. De Arbeiderspers, 2025; 272 blz. € 23,99
Geen opmerkingen:
Een reactie posten