De dubbele waarheid (Roelof Smit)

Als leerlingen het niet op hun lijst gezet hadden, had ik het waarschijnlijk niet gelezen. Sterker nog: ik had nog nooit van het boek en of zelfs maar van de schrijver gehoord: De dubbele waarheid (2021) van Roelof Smit. 

Bij het bladeren blijkt dat het boek twee voorkanten heeft en dat je dus kunt kiezen hoe je het leest. Dat is leuk, maar het is wel eerder gedaan. Daan Remmerts de Vries deed het ook met zijn jeugdboek De noordenwindheks (2004), dat gaat over twee kinderen die naast elkaar in het ziekenhuis liggen, maar wel met een gordijn tussen hen in. Dat gordijn staat ook midden in het boek afgebeeld. 

Walter van den Broeck schreef 362.880 x Jef Geys (1970). De ondertitel is 'een multiepel'. Het boek telt negen hoofdstukken en je kunt die in willekeurige volgorde lezen, waardoor je het boek op 362.880 manieren tot je kunt nemen. 

Elk zijn eigen verhaal

Wat de drie boeken gemeen hebben, is dat de delen hetzelfde verhaal vertellen maar steeds vanuit een ander perspectief. In Dubbele waarheid leven we mee met respectievelijk Ruben en Milan. Voor in het boek staat een motto van António Guterres: 

Als twee mensen samen zijn, dan zijn ze niet met zijn tweeën, maar met zijn zessen: wat elk van hen is, wat elk van hen denkt te zijn en wat elk van hen denkt dat de ander is.

Het gaat er natuurlijk om dat iedereen zijn eigen verhaal heeft of maakt, over zichzelf en over de ander. In dit geval komt het er zeker op aan, want het betreft een #MeToo-affaire. 

Ruben

De dader of vermeende dader is Ruben. Hij is opgegroeid in een geprivilegieerde omgeving, waar het normaal is om een universitaire studie te volgen. Ruben voelt meer voor de muziek en hij wil dj worden: 

'God is a dj,' volgens Faithless. Die God wilde ik worden.  

Maar hij maakt vooral opgang in de modellenwereld, waarin hij het zo ver schopt, dat hij een topmodel wordt, die gevraagd wordt voor grote merken. Maar dan wordt hij beschuldigd van een verkrachting. Dat laten de media zich natuurlijk niet ontgaan. De ophef waarmee hij te maken krijgt doet denken aan Ruimte van Walter van den Berg.

Milan

Milan komt uit een heel andere omgeving, waar het een uitzondering is als je gaat studeren. Zijn vader vindt dat hij eigenlijk gewoon aan het werk moet, om zijn brood te verdienen. Milan gaat toch studeren en treft in het uitgaanscircuit Ruben, met wie hij een nacht meegaat. 

Zijn studie raakt in het slop. Hij krijgt een vriend, die advocaat is en die vindt dat hij werk moet maken van wat er jaren daarvoor gebeurd is. Milan wil alles het liefst achter zich laten, maar laat zich meeslepen door zijn vriend. Waar loopt dat op uit?

De auteur moest de personages beiden iets goeds meegeven, zodat de lezer met beiden kan meeleven. Dat is wel gelukt. Ik las eerst het verhaal van Ruben en toen had ik het idee dat de zaak nogal opgeklopt werd, waarbij ik me wel realiseerde dat ik maar een enkele kant van het verhaal had gehoord. 

De kant van Milan geeft nieuwe informatie, die nieuw licht op de zaak werpt. De dubbele waarheid laat zien dat in het contact tussen mensen niet bedoeling doorslaggevend is, maar het effect. We kunnen begrip hebben voor de bedoeling, maar uiteindelijk gaat het om het effect dat daden en woorden op de ander hebben. 

Hoog leestempo

De dubbele waarheid leest lekker. De hoofdstukken zijn erg kort, waardoor het lezen lekker opschiet. Smit weet de aandacht goed vast te houden. Met beide personages kun je meeleven en je krijgt ook sympathie voor hen. 

Maar de tegenstellingen tussen Milan en Ruben zijn wel erg vet aangezet en het inzicht dat dingen soms anders zijn dan ze in eerste instantie lijken, is niet zo spectaculair. Verder greep het boek me niet echt aan, wat overigens ook aan mij kan liggen. 

Soms zit de afstand ook een beetje ingebakken. Als Milan vertelt over zijn jeugd, is het duidelijk niet de jonge Milan die zaken meemaakt, maar de oudere die erop terugkijkt. Zijn moeder wordt ziek en overlijdt:

De hersenen onder haar mooie krullen waren kansloos tegen de oprukkende glioblastomen.

Door deze woordkeuze weet je al dat er afstand in tijd is en dat geeft misschien ook wat afstand in beleving. Er zijn verschillende passages die meegevoel hadden kunnen oproepen, bijvoorbeeld die over de relatie tussen Milan en oma Trui, maar ook daar zit de lezer niet echt dicht op wat er gebeurt. 

Misschien dat het wel gebeurt bij de wat onhandige vader van Milan, die meer aandacht aan zijn zoon wil geven. Maar de omslag in zijn manier van doen komt toch vrij onverwacht. 

De dubbele waarheid is een vaardig geschreven boek, leuk en makkelijk om te lezen, maar het doet me te weinig, wat ik wel een nadeel vind. Aardig boek - veel verder kom ik niet.