Kapitein Rob is een legendarische stripheld. Zijn avonturen verschenen als strokenstrips vanaf 1945 in Het Parool en dag ging decennialang door, waaruit blijkt dat veel lezers de strip konden waarderen. Bij uitgeverij Personalia worden de 73 delen integraal heruitgegeven, met als extraatje deel 74, een nieuw avontuur geschreven door Frank von Hebel en getekend door Fred de Heij. Hier heb ik daarover geschreven. Over het verhaal was ik niet zo enthousiast en stilistisch is de tekst zwak.
Dat ik de oorspronkelijke strips van Kapitein Rob niet kende, kan meegespeeld hebben bij mijn oordeel. Maar gelukkig stuurde de uitgever mij drie deeltjes van de oude verhalen, zodat ik ook daarover een oordeel kon vormen. Dat zijn de delen 7, 8 en 9: De vallei der vergeten wereld, De terugkeer van Peer den Schuymer en Het geheim van de tunnel. Dat heeft mijn oordeel over deel 74 overigens alleen maar versterkt.
Tekeningen
De verhalen zijn getekend door Pieter Kuhn en ik was meteen verkocht toen ik de tekeningen zag. Technisch goed en met veel aandacht en liefde voor het onderwerp getekend. Oude zeilschepen bijvoorbeeld tekent Kuhn tot in detail en op maar weinig afbeeldingen is wat aan te merken.
Juist een van de minder geslaagde tekeningen is op de achterkant van deel 9 geplaatst. Een van de vrouwelijke personages geeft iemand een trap. Haar been komt daardoor naar voren, maar het perspectief klopt van geen kant. Het lijkt wel of ze een ongelukkig beentje heeft, dat veel te kort is voor haar lengte. Zo kun je iemand niet serieus trappen. Het is een van de weinige uitglijders van Kuhn. Helemaal onder aan deze bijdrage heb ik nog een ander voorbeeld opgenomen.
Meestal zien mensen er vrij natuurlijk uit, al is er een beperkt assortiment aan gezichtsuitdrukkingen. Over het algemeen is dat niet erg, omdat je toch de uitgebreide tekst hebt en je wel weet wat je van een gezicht zou moeten aflezen. De tekeningen zijn altijd evenwichtig van opbouw. De vlakverdeling had Kuhn goed in de vingers.
De manier van tekenen laat zien dat de strip al wat jaren oud is, zonder dat die gedateerd is. Je ziet dat het afbeeldingen zijn van een tijdje terug, vooral ook door de setting, de kleren, de kapsels, maar de tekeningen blijven fris en ze maken nog steeds indruk.
Disclaimer
Voor in elk deel is een disclaimer opgenomen: 'De overtyperingen in de Kapitein Rob-verhalen zouden we nu als discriminerend betitelen, maar moeten geplaatst worden in de vroege naoorlogse jaren.' Dat lijkt me een acceptabele oplossing: de uitgever heeft niet gestreept in het verhaal, maar laat wel zien dat we nu sommige zaken niet meer zo zouden verwoorden of zelfs op die manier zouden zien.
Duidelijk is dat bijvoorbeeld in De vallei der vergeten wereld. Rob strandt in de buurt van de Amazone en komt terecht in een gebied waarin de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Er wonen mensen met duidelijk minder technologische ontwikkeling en ook met een ander uiterlijk dan dat van nu. Verder leven er diersoorten (zelfs dino's!) die op de rest van de aarde uitgestorven zijn. Een soortgelijk thema komt overigens ook voor in De vallei van de verstoorde wateren van Luc Orient, maar dat verscheen bijna dertig jaar later.
Van een van de bewoners van die streek wordt gezegd dat hij net een aap lijkt. Dat zou tegenwoordig terecht niet meer kunnen. Dat wil niet zeggen dat Rob negatief tegenover deze mensen staat. Hij sluit zelfs vriendschap met hen.
Held
Rob is duidelijk de held. De lezer identificeert zich met hem en weet dat Rob deugt en dat hij uiteindelijk zal winnen, al is er in elk deel wel een benarde situatie, waardoor gesuggereerd wordt dat het niet vanzelfsprekend is dat een avontuur goed afloopt. Rob is niet alleen sterk, maar ook slim, dus hij redt zich er altijd wel uit. We worden geacht vooral met bewondering naar de hoofdpersoon te kijken.
Dat soort heldenverhalen zou gedateerd aan kunnen doen, maar tijdens het lezen had ik er weinig last van. Ik wilde vooral weten hoe het avontuur af zou lopen. Misschien had ik een soortgelijke leeservaring als toen ik een kind was en zo'n beetje al mijn kinderboeken bevolkt werden door helden en schurken. Misschien lees ik dus niet alleen het verhaal, maar ook mijn eigen jeugd.
Bovendien wist ik, toen ik aan zo'n boek begon, dat het uit een andere tijd stamt en dan lees je het ook met een andere instelling. Misschien is het wel niet mogelijk om zo'n boek dan met dezelfde blik te lezen als waarmee je een hedendaags boek leest.
Schrijver
De avonturen zijn bedacht door Pieter Kuhn, maar geschreven door Evert Werkman. Zijn manier van vertellen werkt vaak goed. Rob reist bijvoorbeeld naar het verleden (in De terugkeer van Peer den Schuymer), maar ook weer niet: zijn lichaam blijft in het heden. Toch beleef je wat Rob in het verleden meemaakt niet als een droom of hersenspinsel, maar het is of Rob daar daadwerkelijk aanwezig is. Dat betekent dat je goed meegenomen wordt in het verhaal en eigenlijk is dat overal wel het geval.
Natuurlijk heb ik hier en daar gefronst, als een verhaal een onwaarschijnlijke wendingen neemt, maar nergens haakte ik geheel af. Dan heb je als schrijver iets goeds gedaan, lijkt me.
Doelgroep
Ik ben wel benieuwd of de reeks ook jonge lezers aan zal spreken. Inhoudelijk zal het redelijk ver van hen af staan. Het feit dat Rob vaak aan het roken is, was ooit een vanzelfsprekendheid, maar nu valt het op en zo zijn er meer facetten die duidelijk maken dat het verhaal niet van nu is.
Misschien vind je het als kind sowieso prettig om dit soort verhalen te lezen. Hoe grillig de avonturen ook zijn, in wezen is de wereld van Kapitein Rob overzichtelijk: je weet wie er goed is en wie slecht en een enkele keer vergis je je in iemand. Bovendien weet je dat het goed zal aflopen: je hoofdpersoon is veilig en jij, die je met hem identificeert, dus ook. Toen ik de boekjes liet zien in een 4-havoklas, was er overigens meteen een leerling die de deeltjes nader wilde bekijken en die waardering had voor de tekeningen.
Heruitgaven gedijen per definitie bij nostalgie en jeugdsentiment en dat is ook niet erg. Deze drie verhalen verschenen oorspronkelijk in 1948 in Het Parool. Dat is meer dan tien jaar voor mijn geboorte. Toch hebben ze iets vertrouwds en roepen ze een tijd op die ik wel daadwerkelijk heb meegemaakt. Mogelijk hebben iets jongere lezers een soortgelijke ervaring. Wie veel jonger is, zal ze als historische avonturen lezen, vermoed ik.
De uitgave door Personalia is overigens prachtig: de tekeningen zijn scherp en het grijs is aangebracht met een bijzonder fijn raster. De boekjes hebben een oblong formaat en zijn uitgevoerd in harde kaft. Ik kan me voorstellen dat mensen die enkele deeltjes kopen de hele reeks willen hebben. Je hebt dan een mooie verzameling.
Nu ik enkele van de oorspronkelijke verhalen heb gelezen, valt deel 74 alleen maar meer door de mand. Niet alleen het verhaal, maar vooral ook de stijl zijn zo beroerd, dat het boekje niet in de schaduw kan staan van de oorspronkelijke verhalen van Kapitein Rob. Die zijn het (her)lezen nog altijd waard.
 |
| Bij het derde plaatje is de stand van het been vreemd ten opzichte van de andere knie die zichtbaar is. |
Bij het onderwerp van deze blogpost dacht ik oh die sla ik over want ik heb niets met kapitein Rob. Op een of andere manier begon ik toch te lezen en raakte opeens toch geïnteresseerd.
BeantwoordenVerwijderenVooral dat iets dat wellicht oubollig is het toch wint van een moderne versie, vind ik wel wat hebben. Dat had ik zeker bij een strip als deze niet gedacht.
Ik vond de strip ook beter dan verwacht, Niek. Dank voor je reactie!
Verwijderen