Buitenleven (Nina Polak)

Tijdens het lezen van de roman Buitenleven van Nina Polak zat er vaag een andere auteur in mijn hoofd, maar ik wist niet welke en ook niet of het terecht was. Pas toen ik het boek uit had, schoot mij Minke Douwesz te binnen. Ik heb indertijd genoten van Strikt (2003) en  Weg (2009). Google vertelt me dat er binnenkort een nieuwe roman van haar uitkomt. Daar ben ik wel benieuwd naar. 

Het zal de landelijke setting wel zijn uit de boeken Douwesz die meeneuriet bij het buitenleven van Rivka Schaap en Esse Lukassen. Ze kopen een huis in het dorp Onderweer, in het noorden van het land. Een huis met een tuin en met uitzicht op de maisvelden. 

Geen paradijs

Maar niet alles is paradijselijk. Het huis blijkt minder rustig dan gedacht: er komen wandelaars vlak langs de tuin. Rivka, die schrijfster is, komt maar niet tot schrijven en Esse knoopt wel erg nauwe banden aan met Eva Alta, een tv-psychiater, die door sommigen wordt aangezien voor een soort goeroe. Haar boek is een succes. Eva raadt Esse aan om te stoppen met haar medicatie (citalopram), maar de vraag is of dat wel goed zal uitwerken. 

Dat het uiteindelijk misgaat tussen Rivka en Eva weten we al na een paar bladzijden. Aan het begin van de roman blijkt het al een tijd niet goed te gaan, met Riva, die zich teruggetrokken heeft in haar woning en staand aan het aanrecht blikjes tonijn leeglepelt. Ze heeft zich net weer bij elkaar geraapt, als ze aan Esse moet denken:

en daarmee, wist ze, was Esse dichtbij met haar geur en haar huid en al dat zinnelijke, onmisbare, verlorene.

Plattelandsjeugd

De plattelandsjeugd zit bepaald niet te wachten op twee vrouwen die samenwonen en laat dat merken. Kwajongenswerk of bedreiging? Je hebt het idee dat er steeds iets broeit op de achtergrond en dat wordt concreter als Rivka kennismaakt met Sibold, wiens broertje Berend niet bepaald de braafste is. Waartoe is hij in staat?

 
Eigenlijk gebeurt er niet zo heel veel in Buitenleven, maar dat heeft het boek ook niet nodig. Je merkt dat de spanning oploopt, dat niet alles meer klopt. Ligt dat aan de plek? Rivka spreekt de gedachte uit:

'Essie,' zie ze, 'ik denk niet dat goed voor ons is.'
'Wat?'
'Dit, hier, deze plek. Eva Alta. We hebben het afgelopen jaar meer ruziegemaakt over die vrouw dan over wat dan ook ooit.'

Die oplopende spanning tussen de vrouwen doet trouwens ook denken aan Weg van Douwesz. 

Depressie

Esse heeft op hoog niveau gebasketbald en je mag aannemen dat ze zich daarvoor heeft moeten inzetten en veel discipline heeft moeten hebben. Maar die daadkracht vloeit weg als ze depressief is. Ze heeft bovendien  het idee dat Rivka haar haar depressie kwalijk neemt en dat zou weer te maken hebben met de afkomst van haar vriendin. Rivka komt uit een familie die de Holocaust heeft meegemaakt. Wat stelt een depressie daarbij vergeleken voor?

De oplopende spanning, niet alleen tussen Rivka en Esse, maar ook in het verhaal loopt zo op, dat het uit de hand loopt. Vrij fors zelfs. Maar Polak weet het verhaal wel geloofwaardig te houden. 

Geen grip

Rivka en Esse bedoelen het goed, maar het leven glipt tussen hun vingers door. Ze krijgen er geen grip op. Ze twijfelen aan zichzelf en aan elkaar. Omdat het vertelperspectief afwisselend bij Rivka en Esse ligt, krijgen we beide kanten van het verhaal mee. In de proloog hebben we alleen het verhaal van Rivka en misschien daardoor staat die toch iets dichterbij en leef je net wat meer met haar mee.

Je zou Buitenleven kunnen zien als een roman over een relatie die misgaat, maar na afloop had ik het idee dat het om meer gaat, al kon ik daar ook weer niet precies de vinger op leggen. Ik heb het met veel plezier gelezen en ik denk dat het geworstel mij aanspreekt: het idee dat we ons allemaal maar voorttobben door ons leven. 

Stijl

Polak heeft een heldere stijl, waarin er altijd wel weer zinnetjes zijn die oplichten. Op een gegeven moment hoort ze het verhaal aan van Doris, die helemaal leegloopt:

De slachtoffertaal jakkerde als een dorsmachine over Rivka's vredige weiland.

Die dorsmachine die maar doorjakkert, dat vind ik wel een sterk beeld. Wel met de opmerking dat een dorsmachine eigenlijk niks te zoeken heeft op een weiland. Maar op een akker jakkert het nu eenmaal wat minder lekker. 

Ook over Gebrek is een groot woord was ik indertijd positief, maar nu ik eraan terugdenk, had ook dat boek iets ongrijpbaars. Alsof ik net niet helder kreeg waar het boek echt over ging. Dat heb ik bij Buitenleven ook. Ik zie dat als een kwaliteit van het boek. Een boek dat lekker leest en toch niet simpel is.