Wachter op de morgen (Machteld Siegmann)

Toen ik de titel zag, moest ik denken aan deze psalm:

Mijn ziel, vol angst en zorgen

wacht sterker op den Heer,

dan wachters op den morgen;

den morgen, ach wanneer?

Het komt uit Psalm 130, 'oude' berijming. Waarschijnlijk heeft Machteld Siegmann daar ook wel aan gedacht, toen zij haar roman Wachter op de morgen noemde. 

De hoofdpersoon in het boek is Tak de Houwer, een man van 72 jaar oud. Hij is tijdelijk in huis bij zijn kleindochter Aria, maar die moet bevallen en daarom gaat hij naar Aria's buurman om de bevalling af te wachten. Tegen hem steekt hij een heel verhaal af, een boek lang. 

Geloofwaardig?

Die situatie is niet zo geloofwaardig. Siegmann had ook nogal een fors middel nodig om Tak bij Aria in huis te krijgen: een vrachtwagen ramde zijn huis. Het is wel logisch dat Tak het een en ander tegen de buurman zegt, maar dat hij een hele nacht blijft doorratelen en dat die buurman dat allemaal wel best vindt, is niet zo waarschijnlijk. En waarom zou Tak juist aan hem zijn hele levensverhaal vertellen?

Maar goed, daar zet je je na een tijd wel overheen. De naam Tak is opmerkelijk (ik ken alleen Takkie, van Annie M.G. Schmidt en Anton Koolhaas). Tak werkt graag met hout en ik vermoed dat die naam daar iets mee te maken heeft en  dat er een verband zal zijn met bomen. Dat is mij allemaal veel te gekunsteld. Net als de bevalling van Aria die vlak voor Kerst plaatsvindt. Die nadrukkelijke symboliek had een redacteur er van mij wel uit mogen halen. 

Het verhaal van Tak is trouwens heel aardig, met onder andere een oorlogsverleden waarin hij in Duitsland te werk werd gesteld. Tijdens dat verhaal kun je ook wel vergeten dat het eigenlijk een relaas voor de buurman is. 

Geen heilige

Het is vooral prettig dat Tak bepaald geen heilige is. Zo wil zijn dochter geen contact meer met hem en dat kun je goed begrijpen. De nare kantjes, die hij onmiskenbaar heeft, maken hem interessanter.  Hij vertelt daar onbevangen over, maar reflectie erop is oppervlakkig. 

Veel van Taks verhaal speelt zich af in het verleden en veel dingen daarin zijn aannemelijk, maar er zijn ook enkele hinderlijke anachronismen. Zo loopt iemand vlak na oorlog rond met een plastic tas. Dat soort tassen was er toen nog lang niet. En in de jaren veertig gaat Tak lesgeven op een lagere technische school. Maar de LTS ontstond pas in 1968. Daarvoor was er de ambachtsschool. De middelbare meisjesschool, die ook genoemd wordt, klopt dan weer wel met de tijd in het verhaal. 

Biecht

In deze nacht vertelt Tak zijn verhaal. Weliswaar is hij af en toe kort bij de bevalling, maar die heeft niet zijn volle aandacht, wat wel een beetje vreemd is. Na dat verhaal, misschien wel een biecht, wil hij van de buurman ook vergeving, wat betekent dat het voor hem een grote lading heeft: hij maakt de balans op van zijn leven en hij is op zoek naar genade. Ironisch is wel dat de buurman dan net is ingedommeld. Dat redt de passage een beetje. 

Het geloof, dat in de titel doorklinkt, speelt ook wel een rol in de roman, maar niet nadrukkelijk. Tak beschouwt zichzelf evenzeer gelovig als niet-gelovig. Dat zegt hij in een passage waarin hij ook met Aria naar een kaars kijkt en het gevoel heeft alsof hij in een kerk zit en het orgel 'Ik zie uit naar de Heer' inzet. Ja, daar hebben we de titel weer. 

De kaalvreter

Toen ik Wachter op de morgen aan het lezen was, ontmoette ik iemand die net Siegmanns vorige roman gelezen had, De kaalvreter. Die titel doet mij nogal denken aan De grasbijter van Jan van Mersbergen. Opvallend is dat Jan van Mersbergen (over hem binnenkort meer) in Een goede moeder ook iemand haar verhaal laat afsteken en het Actieboek van dit jaar, van Lody van de Kamp bestaat ook al uit een monoloog. Dat is een lastige vorm en meestal gaat het niet helemaal goed. Ik had die vertelvorm hier best willen missen. 

Vervelend vind ik Wachter op de morgen niet, maar het is voor mijn gevoel net niet goed genoeg. Ook heb ik het idee dat er eigenlijk een beter boek in gezeten had, maar dat een redacteur de auteur niet zover heeft gekregen dat ze dat eruit kon halen.  Misschien moet ik De kaalvreter gaan lezen om Siegmann nog een kans te geven, maar er wachten eerst nog heel veel andere boeken op lezing.