De verlossing van Jacob Smallegange (Rinus Spruit)

Het oeuvre van Rinus Spruit roept niet luidkeels om aandacht en voor zover ik weet is wat hij schrijft weinig spectaculair. Het moet het niet hebben van de spannende gebeurtenissen, de ingenieuze plots, de grote gebaren. Misschien dat het je daardoor gemakkelijk kan ontgaan.

Het duurde tot 2020 voordat ik iets van Spruit las: Broeder, schrijf toch eens! Mooi boek, waar het platteland in ademde, tenminste in mijn herinnering. Van Spruit wilde ik nog wel wat lezen. Dat is De verlossing van Jacob Smallegange geworden. 

Net als in meer boeken van Spruit gaat het om een man, Gerard Strobrand, 60 jaar oud, die in het ouderlijk huis is gaan wonen na de dood van de ouders. Vader was rietdekker en ook dat klinkt bekend. Maar als de kat is overleden, verhuist hij naar een huis dat maar niet een echt thuis wil worden. 

Kindersterfte

Gerard heeft maatschappelijk van alles geprobeerd, maar het is allemaal op niets uitgelopen. Nadat hij overspannen geraakt is, leeft hij van een uitkering. Hij gaat enkele avonden per week naar een wegrestaurant en dan schrijft hij wat. Hij heeft zichzelf de opdracht gegeven een nadere studie te maken van de hoge kindersterfte in de tweede helft van de negentiende eeuw. 

Daarover besluit hij een boek te schrijven, waarin Jacob Smallegange, vroedmeester, de hoofdpersoon zal zijn. Hij zoekt een vrouw die het boek voor hem wil uittypen en dat wordt Henriëtte, maar die begint zich na verloop van tijd met de inhoud van het boek te bemoeien. 

We lezen in De verlossing van Jacob Smallegange wat Gerard doet en hoe hij met Henriëtte praat over het boek. Daarnaast lezen we stukken uit dat boek en de informatie die Jacob boven water haalt. Bijvoorbeeld dat borstvoeding weinig gegeven werd, hoewel dat goed voor de kinderen geweest zou zijn. 

Compositie

In de tweede helft van de roman neemt het verhaal van Smallegange veel ruimte in en soms verdringt het daardoor het verhaal van Gerard. Voor mijn gevoel kwam de roman daardoor wel een beetje uit het lood te hangen, maar ik heb het idee dat Spruit zich niet zo bekommert om compositie. 

Het boek is aangenaam om te lezen, de stijl is zorgvuldig en dat er niet heel veel gebeurt, is niet zo erg. Gerard lijkt me ook niet iemand die grote gebeurtenissen opzoekt. Naast de historische studie zijn er voor hem vooral de kleine dagelijkse dingen en die zijn al genoeg voor hem. 

Je kunt ergens in De verlossing van Jacob Smallegange een hoofdstuk lezen en dan is het waarschijnlijk best een goed hoofdstuk, maar toen ik het boek helemaal uit had, was het me allemaal net te weinig. Als er een gedachte achter het hele boek zit, die de verhaallijnen bij elkaar houdt, dan ervoer ik die niet tijdens het lezen. Ik zie wel de aalscholvers en de ooievaars die van tijd tot. tijd terugkomen en ik zie wel de verbondenheid die Gerard met hen ervaart, maar ik mis de greep op het hele verhaal. 

Waarschijnlijk had ik gewoon iets meer van deze roman verwacht. Het is zeker geen slecht boek, maar, in mijn lezing, is het ook niet goed genoeg. Maar misschien ben ik niet de juiste lezer.