Saïdjah en Adinda (Dick Matena)

Misschien is Multatuli wel de grootste schrijver uit de Nederlandse literatuur en zijn belangrijkste boek is Max Havelaar, vaak aangeduid als de Max Havelaar. Binnen dat boek zijn er verschillende alom bekende passages, zoals het begin, waarin Batavus Droogstoppel steeds vertelt dat hij makelaar in koffie is en waar zijn bedrijf gevestigd is, en het slot, waarin 'ik, Multatuli', de pen grijpt. 

Een ander hoogtepunt is het verhaal Saïdjah en Adinda, dat nu 'in beeld gebracht' is door Dick Matena. Matena is gepokt en gemazeld in het verstrippen van literatuur. Hieronder plaats ik enkele links naar Matenaboeken die ik eerder heb besproken. 

Buffels

Het verhaal is bekend, neem ik aan. Steeds weer wordt de buffel van de vader van Saïdjah in beslag genomen. Aan een van die buffels is Saïdjah bijzonder gehecht, omdat die hem eens het leven heeft gered. Op een gegeven moment moet vader vluchten, omdat hij de 'landrente' niet meer kan betalen. Saïdjah trekt weg om geld te verdienen en belooft aan Adinda dat hij over drie jaar terug zal komen. Als hij terugkomt, blijkt Saïdjahs vader vermoord te zijn en Adinda woont niet meer in het dorp. Saïdjah gaat naar haar op zoek maar zal haar niet meer levend aantreffen. 

Die grote lijn stond me nog goed bij, maar Matena neemt altijd zoveel mogelijk van de oorspronkelijke tekst op in zijn verstripping, zodat je alle details meekrijgt. Aan de ene kant zou ik graag zien dat het vertellen meer door de afbeeldingen gebeurde, zodat veel tekst achterwege kon blijven, maar aan de andere kant doet het me ook deugd met hoeveel respect Matena de oorspronkelijke tekst behandelt. 

In dit verhaal heeft hij overigens wel kleine ingrepen verricht: waar nodig spelling en interpunctie aangepast en enkele kleine gedeelten weggelaten omdat ze niet in de strip pasten. Maar grofweg lezen we Multatuli, zeer rijk geïllustreerd door Dick Matena. 

Voorleessessie

Die heeft de persoon Multatuli binnen het verhaal getrokken. In Max Havelaar is Saïdjah en Adinda een verhaal binnen een groter verhaal en ook in de strip is er een raam: Multatuli leest zijn verhaal voor aan een gezelschap. Dat is een handige manier om tekst die als een soort voice-over over het verhaal ligt kwijt te kunnen. 

Matena maakt weer indruk met zijn tekeningen, die de wereld van Saïdjah en Adinda oproepen. Dat Matena goed kon tekenen is uit zijn gehele werk al wel duidelijk, maar in dit boek viel me ook de inkleuring op. Soms is Matena daar heel sober in, zoals in De jongen met het mes en ook in dit boek maakt hij in sommige tekeningen gebruik van de witte ondergrond. Maar andere tekeningen  zijn heel rijk van kleur, bijvoorbeeld die van een zonsopgang. Ik gok erop dat alle tekeningen met de hand zijn ingekleurd, wat veel aandacht vereist en die aandacht zie je terug in de tekeningen. Opnieuw was ik daarvan onder de indruk.

Maar dat ben ik ook van Multatuli. Saïdjah heeft met Adinda afgesproken bij een boom en hij denkt de hele tijd aan hun aanstaande ontmoeting en aan hoe die zal zijn. Multatuli is hier een meester van de vertraging. De ontmoeting wordt maar uitgesteld, want Saïdjah moet wachten. In de tussentijd fantaseert hij door. 

Tragisch

De meeste lezers zullen de afloop van het verhaal kennen. Dat maakt het extra tragisch: je weet dat Saïdjah tevergeefs wacht, maar hij kan alleen maar verlangen naar Adinda. De details van dat wachten en dat fantaseren was ik kwijt, maar door deze uitgave staan ze me weer helder voor ogen. Het is me weer helemaal duidelijk waarom Multatuli in de literatuur zoveel status heeft. 

Vorig jaar kwam de verstripping uit van de volledige Max Havelaar (scenario Jos van de Waterschoot, tekeningen Eric Heuvel), waarin Saïdjah en Adinda ook behoorlijk wat ruimte krijgt. Ook mooi gedaan, in een heel andere tekenstijl en gelukkig hoeven we geen keuze te maken; we kunnen genieten van allebei. 

In ieder geval heeft Matena weer een fraai stukje werk geleverd. Er zit nog geen enkele sleet op wat de oude meester doet. Hopelijk kan hij daar nog een tijdje mee doorgaan. 

Eerder schreef ik over de volgende boeken van Dick Matena:

Kort Amerikaans

Kronkels

Afke's tiental

Kees de jongen

De jongen met het mes

De schippers van de Kameleon