De schrijver L.H. Wiener had al heel wat boeken op zijn naam staan, toen ik voor het eerst een werk van hem las. Dat was De verering van Quirina T (2006). Daar zal ik ook wel over geschreven hebben, maar die recensie heb ik op dit moment niet en Literom is voor mij niet meer beschikbaar, dus ik kan het niet controleren.
In 2011 schreef ik over Sjanghai Massage en daarna over geen enkel ander werk van Wiener meer, terwijl de man genoeg geschreven heeft. Zo had ik best Zeeangst (2020) of De zoete inval (2020) kunnen lezen, maar dat is niet gebeurd. In zijn nieuwe roman, In verlatenheid, had ik wel weer zin en de uitgeverij was zo vriendelijk mij het boek toe te sturen. .
Of ik het een roman moet noemen, weet ik niet goed. Op het titelblad wordt het niet zo genoemd en bij veel boeken van Wiener blijft de schrijver dicht bij huis. Hij neemt vaak een hoofdpersoon die erg op hem lijkt en die soms ook zijn naam draagt.
Ooit heb ik Wiener ijdeltuiterij verweten, maar ik heb ook altijd genoten van wat hij schreef. Hij schrijft goed en hij heeft humor, waarmee hij de tragiek in zijn boeken licht weet te houden, wat heel aangenaam is.
Proloog
In In verlatenheid is de verteller verlaten door zijn Laatste Vriendin. In de proloog laat hij zijn vorige geliefden de revue passeren: Knoek (Maddie IJzer), Miriam Sluyser, Carina Wijnberg en ten slotte Quirina Taselaar. De laatste drie waren leerlingen aan het gymnasium waaraan de verteller verbonden was als docent Engels.
Aan het eind van de proloog geeft hij ook een kenschets van het boek:
En zo is het navolgende document humain ontstaan, waarin ik in een gecontroleerde stream of consiousness, in flitsen van herinneringen en beschouwingen (in deze moderne tijd columns genaamd) terugblik op mijn leven, nu de onvermijdelijke Dood, nog wat talmend, maar onvermurwbaar, op weg is naar mijn huis.
Niet anoniem passeren is tenslotte het credo van iedere schrijver.
Kenau
Laatste Vriendin wordt ook wel aangeduid als Kenau, een naam die ze ook zichzelf gaf. Veertien jaar lang was ze de geliefde van de verteller, dus dat hij het nu zonder haar moet stellen, is nogal wat.
Ik mis haar deerlijk.
Ben compleet mijn richting kwijt, mijn koers.
Ben eigenlijk radeloos.
Weet niet hoe ik hier nog uit kan komen.
We lezen in In verlatenheid ook hoe de twee uit elkaar raakten. Aan de ene kant lees je dat als een roman, waarbij de verteller een personage is, aan de andere kant weet je dat schrijver en verteller/personage mogelijk nagenoeg samenvallen.
Mijn werk is strikt autobiografisch, het wordt mij aangereikt, bestaat tegelijkertijd met mij in het universum, zweeft daar rond in kruisende tijdlijnen en hoef ik slechts te zoeken, te determineren en van vocabulaire te voorzien. Verzinnen kan men alles wel, vormgeven is de kunst.
De zin klopt niet helemaal: bij 'hoef ik' gaat het mis, maar erg is dat niet. Ook staat er ergens bij geloofsbrieven 'Niet overlegd', terwijl dat natuurlijk 'niet overgelegd' moet zijn. Maar dat zijn kleinigheden.
Wiener schrijft in ieder geval dat zijn werk strikt autobiografisch is en dat we de verteller dus kunnen gelijkstellen aan de schrijver. Maar als je aan het vormgeven bent, zal de fictie altijd wel door de kieren van het geschrevene dringen, denk ik. Het maakt ook niet uit of het allemaal zo gebeurd is. Zoals Wiener al schrijft: vormgeven is de kunst.
De vorm van In verlatenheid is vrij los. Er zijn wat brieven opgenomen (aan bijvoorbeeld Flaubert en aan de heer Bomhof, rector van de middelbare school die de verteller als scholier bezocht), een toespraak aan een overleden vriend, wat over vroegere geliefden, wat jeugdherinneringen, enkele zeilervaringen, veel literatuur. Soepel glijdt de verteller van het ene naar het andere en het leest allemaal aangenaam. Ook de vader van de verteller kom in het boek voor en dat is een ontroerende passage.
Stier
Voor op de roman staat een stier afgebeeld. Die komt pas in de epiloog ter sprake. Er is een vrachtwagen waar de stier uit komt, ring in de neus en het dier gaat zijn dood tegemoet. De stier gaat zijn dood tegemoet.
Ik zag zijn angst en voelde hoe die, op dat moment in de eeuwigheid, ook mij bekroop.
In de proloog noemt de verteller al dat de Dood, talmend, op weg is naar zijn huis. De angst voor die dood heeft zich mogelijk bij deze herinnering aan de stier al vastgezet in de hoofdpersoon, minstens vijftig jaar geleden.
Toch is het geen angst die uit In verlatenheid lijkt te spreken. Eerder het besef dat sommige dingen nog geboekstaafd moesten worden. Dingen uit het verleden, maar ook deze fase van het leven. En natuurlijk moest het einde van de relatie met Laatste Vriendin in het boek. Niet altijd vrij van bitterheid, maar het is bepaald geen Finale kwijting van Hans Dorrestijn geworden. Meestal heeft Wiener zich kunnen beperken tot het weergeven van wat er gebeurd is en wat hem dat deed.
Al eerder heb ik geschreven dat ik eigenlijk meer van Wiener zou moeten lezen, maar dat gebeurt maar niet. Veel boeken die ik toevoeg aan de stapels met werken die ik nu echt moet gaan lezen haal ik uit minibiebs en kringlopen en daar kom ik Wieners boeken eigenlijk niet tegen. Dat zal wel een goed teken zijn: wellicht doen mensen zijn boeken niet weg.
Mocht ik boeken van Wiener tegenkomen, dan neem ik ze mee en mogelijk zal ik ze ook lezen. Maar de stapels groeien, hoezeer ik ook mijn best doe om door te lezen. We zullen zien.
L.H. Wiener, In verlatenheid. Uitg. Pluim, 208 blz. € 23,99.
Eerder schreef ik over:
.jpg)
