Zwart gat

Pas de laatste jaren houd ik mij bezig met beeldromans (graphic novels). Ik heb mijn best gedaan zoveel mogelijk bij te blijven en alsnog te gaan lezen wat in voorgaande decennia verschenen is. Maar sommige grote werken moet/mag ik nog. Zo moet ik Om mekaar in Dokkum (2004) van Guido van Driel nog steeds lezen. 

Charles Burns is een topauteur en ik kende hem al wel. Hier schreef ik bijvoorbeeld over De korf. Maar zijn belangrijkste werk, Zwart gat, was nog steeds aan mij voorbijgegaan. Tot nu.

Zwart gat gaat over een geheimzinnige ziekte waarmee jongeren besmet worden. Er is al gesuggereerd dat die ziekte een metafoor zou zijn voor AIDS, maar zo simpel lijkt het me niet te liggen. Misschien is het zelfs helemaal niet zinvol om de ziekte te duiden. Misschien is die ziekte een beeld van iets, maar het kan ook gewoon een geheimzinnige ziekte zijn. Ook dan is Zwart gat een mooie roman over jongeren die het maar moeten zien te redden in het leven.

Op de achterflap staat de volgende tekst:

Het was een verschrikkelijk spelletje tikkertje. et duurde een voordat ze doorhadden dat het een nieuwe ziekte betrof, een ziekte waar alleen tieners gevoelig voor waren. Ze noemden het de 'tienerplaag'of 'het insect' en de symptomen waren niet te voorspellen . Voor sommigen was het niet zo erg - een paar bulten, misschien wat uitslag - maar anderen vderanderden in monsters of kregen ineens nieuwe ledematen. Hoe dan ook, de symptomen deden niet ter zake, als je eenmaal aangetikt was, was je 'm voor altijd.

Burns laat zien hoe een paar jongeren aangetikt worden of zijn: Kieth en Eliza, Bob en Chris. Ze proberen er het beste van te maken en soms lijken ze toch wat controle over hun leven te hebben. Maar vaker moeten ze maar meedrijven in de maalstroom, hebben ze niemand anders dan andere uitgestotenen, die ook niet altijd te vertrouwen zijn. Het is een eenzaam leven, waarbij het moeilijk is om perspectief te houden op te toekomst.

De jongeren weten zelf ook niet precies wat hun nu allemaal overkomt. Een van hen blijkt bijvoorbeeld een staart te hebben, een ander kan zijn huid afstropen als een slang en sommigen zien er afzichtelijk uit. Ook als lezer verkeer je in onzekerheid. Doordat je het idee hebt dat er informatie ontbreekt, kun je je goed inleven in de onzekerheid van de jongeren.

Burns heeft een bijzonder strakke stijl van tekenen, met veel gebruik van zwart. Soms heb je het idee dat je naar houtsneden kijkt. In die beheerste stijl, weet hij toch ook de chaos over te brengen. Bij flashbacks vervangt hij de rechte kaderlijnen door golvende en ik denk dat dat eigenlijk niet nodig is.

Zwart gat is een overweldigende beeldroman, die kan wedijveren met het beste wat de stripliteratuur heeft opgeleverd. Burns is alweer bezig met een volgend project, waarvan nu twee delen zijn verschenen, X en De korf. Ook die serie ziet er veelbelovend uit: een wonderlijke wereld waarin je als lezer met veel vragen blijft zitten. Maar je kunt je niet onttrekken aan het verhaal.

Het werk van Burns heeft horrorachtige trekken en eigenlijk hou ik helemaal niet van horror. Toch werd ik gegrepen door Zwart gat. Dat moet wel door de kracht van het verhaal komen en door het onontkoombare idee dat het echt ergens over gaat, dat Burns zich niet bezig houdt met amusement, maar dat hij ons wat wil laten zien. We kijken graag naar wat dat dan is.