Een oudt liedeken

Wanneer ik het voor het eerst heb gelezen, weet ik niet precies meer, maar ik vermoed dat het was in de literatuurgeschiedenis van Frans Bastiaanse, waarvan ik het vierde deel indertijd voor een paar gulden kocht en dat me veel wijzer maakte over de literatuur in de tweede helft van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Daar las ik een gedicht van  Victor de la Montagne:

Een oudt liedeken
naar Jean Richepin 

Tsagh eens een cnape stervensgeern
een valsche, vreede boose deern.

Sei totten cnape: "hael mi terstont
din moeders herte voor minen hont."

Hi ging en sloech sin moeder doot
vluchtte mettet herte root.

Mer twijl hi loopt, stuict oppen steen
en valt, - dat erme hert meteen.

Als botsen op de harde baen,
vingh plots dat herte te spreken aen.

Al weenen vinghet te spreken aen:
"Och jonghe, hebs di seer gedaen?"

Er staan veel onbegrijpelijke zaken in dit 'liedeken'. Waarom is deze knaap 'stervensgeern'? En waarom voldoet hij zonder vragen aan het verzoek van de wrede deern om het hart van zijn moeder te halen voor haar hond? De dichter doet of het allemaal vanzelfsprekend is en wij volgen hem in dit intrigerende verhaal.

Het hart spreekt als het gevallen is, zoals ook het afgehakte hoofd nog kan praten in 'Het lied van heer Halewijn'. Zelfs als de moeder doodgeslagen is, is haar hart nog bekommerd om haar zoon. Wij wrijven een traan weg.

Het gedicht was ik nooit meer vergeten, evenals de naam Victor de la Montagne. Vanochtend luisterde ik naar de Top 50 van Radio Noordzee, van 16 februari 1974, inclusief de Troef 20. Op nummer 6 staat daar de Zangers zonder Naam met de smartlap 'Een moederhart'. Hetzelfde verhaal, ongetwijfeld.

Hier is de jongen niet 'stervensgeern', maar 'zo moedig en trouw'. Ook hier wordt niet uitgelegd waarom die jongen moedig is en waaraan of aan wie hij dan zo trouw is. Maar in het lied wordt wel uitgelegd waarom de jongen het hart van zijn moeder gaat halen voor de deern: hij is op haar verliefd en zij moet niets van hem hebben. Als zij hem dan vraagt het hart van zijn moeder te halen, doet hij dat waarschijnlijk om te laten zien hoeveel hij voor haar overheeft.

Het lied blijkt ook te vinden te zijn op YouTube, zelfs twee keer in één 'filmpje'. Luister en huiver. En luister ook naar de tekst van Victor de la Montagne, fraai voorgelezen door Jeanine Schevernels.

Naschrift: na maanden (oktober 2013) hoor ik het lied terug en kom erachter dat de jongen volgens de Zangeres helemaal niet 'moedig en trouw' was, maar 'goedig en trouw'.