Boven jezelf uit zingen

Al in 2010 verscheen Boven jezelf uit zingen van Dirk Zwart, maar ik las het nu pas. Het is een 'kerkmuzikaal dagboek'. Het begint bij het begin van het jaar en op de achterflap kunnen we lezen dat dat 2009 is. Per maand is er een hoofdstuk gemaakt en daarbinnen is soms wel en soms niet aangegeven welke dag het betreft.

Zwart heeft bijna een jaar lang (op 8 december houdt hij het voor gezien) bijgehouden wat zijn activiteiten zijn geweest op het gebied van de kerkmuziek. Hij componeerde, hield zich bezig met het nieuwe Liedboek, bezocht studiedagen en andere bijeenkomsten, was druk met de Stichting Nieuwe Kerkmuziek, beluisterde cd's, schreef artikelen en las veel op het gebied van kerkmuziek en eredienst.

Een terugkerend thema is Zwarts strijd voor kwaliteitsmuziek en tegen populistische, evangelicale muziek. Het project Psalmen voor Nu moet het ook nogal eens ontgelden. Aan het eind van zijn dagboek verzucht hij:

Het lijkt soms allemaal zo weinig resultaat te hebben. Ik put moed uit de dagboeknotities van Barnard, en denk maar: volhouden! De verplatting is niet te stuiten, maar is misschien ook wel van alle tijden. Er zullen daartegenover altijd mensen blijven die op de bres staan voor kwaliteit en schoonheid. Gewoon maar doorgaan.

Zwart geeft geregeld zijn oordeel over muziek. Vaak is dat muziek die ik helemaal niet ken, maar de duidelijkheid van Zwart is aangenaam. Ook weet hij zijn oordeel vaak humoristisch te verwoorden:

En wat een suffige melodie en een nikserige harmonisatie, door Loonstra op zijn website gekarakteriseerd als 'orgelpartij in de stijl van Duruflé/Vierne'. Als dat zo is, dan is het werk van Nel Benschop geschreven in de stijl van Lucebert/Kouwenaar.

 Over het algemeen heeft Zwart een prettige stijl, waardoor ik makkelijk kon doorlezen, ondanks dat kerkmuziek niet direct een van mijn interessegebieden is. Doordat ik op dit terrein slecht op de hoogte ben, hikte ik soms wel aan tegen afkortingen die verder niet uitgelegd werden: ISK, DNSGV, NSGV - mij zegt het allemaal niets, maar insiders weten ongetwijfeld wat er bedoeld wordt.

Ook als ik wel wist wat er bedoeld wordt, stoorde ik me soms aan afkortingen. Waarom ND in plaats van Nederlands Dagblad en waarom schrijft Zwart 'geref. kerk (vrijgem.)' niet voluit?

Steeds weer is de dagboekhouder bezig om de Stichting Nieuwe Kerkmuziek op gang te krijgen. Met verschillende tijdschriften worden er flyers meegestuurd en in zijn naïviteit verwacht Zwart steeds weer dat er mensen zullen reageren. Hij is daarna teleurgesteld als de respons tegenvalt.

Aan de andere kant kan hij ook heel blij zijn als iemand iets aardigs zegt over zijn muziek. Die gevallen zijn dan ook allemaal genoteerd, ook als het slechts een kort zinnetje in een mailtje betreft. Voor een deel zal het ijdelheid zijn dat hem ertoe bewogen heeft om dat elke keer weer opnieuw te noteren. Maar het lijkt Zwart ook oprecht goed te doen.

Zwart kan ook genieten van zijn eigen muziek, die hem kan treffen als die uitgevoerd of gerepeteerd wordt. Soms ook valt zijn eigen muziek hem tegen of vindt hij die geforceerd. Ook dat noteert hij.

Interessant is hoe Zwart zijn gedachten ordent over de functies van kerkmuziek. Hij leest hierover boeken en artikelen en overweegt in hoeverre die kloppen. Beetje bij beetje ontwikkelt hij hierover zijn gedachten, totdat hij een systeem heeft dat voor zijn gevoel klopt.

Wat bijblijft na lezing is toch vooral de betrokkenheid van Zwart bij de kerkmuziek. Hij leest alles wat los en vast zit op dat gebied, blijft strijden voor kwaliteit en werkt hard in zijn verschillende functies. Iemand die niet gegrepen door de kerkmuziek zou dat niet op die manier vol kunnen houden.

Boven jezelf uit zingen leek me vooraf een boek dat eigenlijk niet zo voor mij bestemd was, maar ik heb het met interesse gelezen. Blijkbaar is Zwart in staat om te schrijven voor een breed publiek: voor kenners, geïnteresseerden en nauwelijks geïnteresseerden. Die man zou meer moeten schrijven.