Drogen

Gisteravond hoorde ik op tv Glennis Grace zingen. Ik had vaag wel eens van haar gehoord, maar ik wist eigenlijk niet wie ze was. Haar lied, 'Afscheid', werd ondertiteld en in die ondertitels ontdekte ik een merkwaardig zinnetje. Het heeft te maken met het woord 'drogen'.

'Drogen' betekent, volgens mij, 'droog worden' of 'droog maken':

Droog jij je haren altijd met een föhn? (droog maken)
Nee, het droogt wel in de wind (droog worden)

Bij de betekenis 'droog worden' wordt vanzelfsprekend geen onderwerp gebruikt (De was droogt al aardig). Drogen in de overgankelijke vorm komen we bijvoorbeeld tegen bij 'wasdroger', een apparaat dat was droogmaakt. En vroeger werden bij ons appeltjes gedroogd: soms op de kachel, maar mijn moeder gaf ze ook wel mee met een oom die op de steenoven werkte, zodat ze in de oven gedroogd konden worden.

Drogen gaat volgens mij vaak door warmte of door lucht/wind. Als ik zeg 'dat droogt wel weer' hoef ik er niets aan te doen. Er hoeft niet gewreven of zo te worden.

Als dat wel het geval is, spreken we van afdrogen: 'Zal ik je rug afdrogen?' 'Droog jij de kopjes af?' We kunnen afdrogen zelfs zonder lijdend voorwerp gebruiken: 'Ik droog wel af'. Afdrogen is ook in overdrachtelijke zin te gebruiken: 'Ajax werd met 7-0 afgedroogd door Vitesse'. Ik stel me daarbij voor dat iemand ruw met een handdoek wordt drooggewreven. Afdrogen gaat volgens mij altijd met een hulpmiddel: een handdoek, een theedoek.

Tegen deze achtergrond is het gebruik van 'droog' in de zin 'droog je tranen' een beetje vreemd. Tranen kunnen opdrogen ('mijn tranen zijn gedroogd'), maar hier wordt de overgankelijke vorm gebruikt (met een lijdend voorwerp dus) en dan zou de betekenis moeten zijn: 'maak je tranen droog'. En dan ook nog door warmte of wind, zonder geveeg of zo. Maar die betekenis heeft 'droog je tranen' helemaal niet. De tranen worden immers niet droog gemaakt, maar de wangen of de ogen.

Toch is de zin 'droog je tranen' voor mijn taalgevoel een prima zin en als ik tegen een kind zeg dat het zijn tranen moet drogen, kan het gewoon de tranen van zijn wangen vegen. De betekenis van 'drogen' is in deze zin dus anders dan in 'Zullen we dit boeket maar drogen?'

In het Engels komt 'dry your tears' ook wel voor, maar gebruikelijk is 'dry your eyes'. Google geeft voor de laatste zoekopdracht ongeveer tien keer zoveel hits als voor de eerste. Ook in het Duits geeft 'trockne deine Augen' meer zoekresultaten dan 'trockne deine Tränen', maar het verschil is minder groot dan in het Engels. Het drogen van de ogen komt bijna twee keer zovaak voor als het drogen van de tranen.

Tot zover is er nog niet veel aan de hand. Wij zeggen in het Nederlands 'droog je tranen' en 'droog' wordt daarin in een wat andere betekenis gebruikt dan we gewend zijn bij andere zinnen. Glennis Grace zingt echter niet 'droog je tranen', maar 'droog je tranen af' en dat is gewoon fout. Als je iets afdroogt, veeg je het vocht eraf. We kunnen de kopjes afdrogen, of iemand afdrogen, maar tranen niet. Je kunt namelijk het vocht niet van tranen af vegen.

Glennis Grace zingt met opzet 'droog je tranen af', zo bleek me na wat googlen. Ik ben tenminste geen gevallen tegengekomen waarin ze iets anders zong. Altijd als ze dit lied zingt, zingt ze het rare zinnetje. Hoe komt ze daaraan?

Eigenlijk ging ik ervan uit dat 'Afscheid' een tekst zou zijn van John Ewbank, vaste tekstschrijver van Marco Borsato. Hij schrijft teksten waar vaak iets niet aan klopt. In 'Afscheid' staat bijvoorbeeld ook nog de rare zin 'De koffers staan al buiten, de achterklep slaat dicht'. Wat heeft het voor zin dat je de koffers buiten zet, als je ze toch niet meeneemt?

Er is een site die inderdaad beweert dat Marco Borsato dit lied gezongen heeft. Of dat klopt, weet ik niet; ik weet bijna niets van Borsato af. Maar Google wijst me veel vaker het spoor naar Volumia! en Xander de Buisonjé. Maar zowel op de eerder genoemde site als op de sites die naar De Buisonjé verwijzen komt de zin 'droog je tranen af' niet voor! De Buisonjé zingt het correcte 'Veeg je tranen weg'. Dan zal 'droog je tranen af' wel een variant zijn die uit de pen van Glennis Grace zelf komt. In het hele lied schrijft ze maar één zinnetje zelf en dan is het nog fout ook.

In ieder geval kun je met raar Nederlands wel een hit scoren. Op het wereldwijde web vind ik dat het lied, in de uitvoering van Glennis Grace, op nummer 2 gekomen is in de Nederlandse Top 40 en  op nummer 1 in de Single Top 100. In 2011 en 2012 kwam het ook nog terecht in de Top 2000, op respectievelijk plaats 641 en 559.

Verder kwam ik erachter dat Glennis Grace ooit voor Nederland is uitgezonden naar het Eurovisie Songfestival. Ook nooit geweten. Een mens leert elke dag wat. Of Grace zoveel invloed heeft dat over een tijdje iedereen zijn tranen 'afdroogt' moeten we nog even afwachten.

Het bewuste zinnetje komt steeds voor tussen 3.00 en 3.30.