Pierre H. Dubois over Remco Campert (1961)

In 1961 verscheen Het leven is vurrukkulluk, het romandebuut van Remco Campert. Pierre H. Dubois besprak het in Het Boek van Nu. In de inleiding van zijn recensie laat Dubois meteen zijn enthousiasme blijken:

Het is misschien geen meesterwerk, maar het is een allerplezierigst en voortreffelijk boek, dat men met ononderbroken genoegen leest, hetgeen men werkelijk niet van iedere roman die op het ogenblik verschijnt, kan zeggen. 

Hij noemt Vurrukkulluk 'een spontaan boek', waarbij hij aantekent dat hij natuurlijk niet weet of Campert met veel of weinig moeite het boek heeft geschreven. Die moeite is in ieder geval niet aan het boek af te zien.

Bijna achteloos, en tegelijk sierlijk, met een weinig voorkomende kunstigheid, die volmaakt ongekunsteld is en een talent openbaart, zoals we er in ons land eigenlijk geen ander vergelijkbaar kennen.

Ik vermoed dat Dubois hiermee niet bedoelt dat jonge schrijvers als Hermans en Mulisch minder talent zouden hebben dan Campert, maar dat dat een ander talent is. Nadat Dubois geconstateerd heeft dat Camperts roman 'door en door dichterlijk' is vertelt hij nog maar eens dat Campert een bijzonder boek heeft geschreven.

Er zijn maar weinig auteurs in ons land in staat om met een zo argeloos handgebaar zoveel leven op het papier te brengen.

Dubois vertelt iets over de verhaallijn, die hij 'eenvoudig' noemt en vindt in het boek steeds 'de sfeer van het "understatement"'. Hij legt uit dat Camperts ironie 'te gevoelig is om genadeloos sarcasme te worden, maar ook niet te spits en te spiritueel om louter goedige humor te worden.'

De personages Mees en Boelie ziet Dubois als twee kanten van één en dezelfde figuur, 'die Campert zèlf is, niet autobiografisch, maar een personage dat zijn eigen geaardheid meekrijgt [...]' Wat de twee personages gemeen hebben, is volgens Dubois 'de eenzaamheid van het isolement'.

Het leven is vurrukkulluk heeft ook een documentaire waarde, vindt Dubois: het geeft een beeld van een generatie, die 'zo concreet, spontaan, intuïtief, instinctief mogelijk [wil] leven'. Daarbij ziet hij Campert niet als een wilde levensgenieter:

hij is er te fijn, te teer te subtiel voor. Hij heeft begrip voor de houding van wie maar raak willen leven, hij heeft er zelfs sympathie voor, vooral als het er op een zeker moment inderdaad van komt. Maar hij staat er sceptisch en ironisch tegenover. 

Nog maar een citaat, want Dubois meent heel wat te ontdekken in het boekje van Campert:

Die wonderlijke combinatie van rust en onrust weerspiegelt zich rechtstreeks in wat hij schrijft: onder het oppervlak van een vloeiende, ironische volkomen beheerste, lichte en schijnbaar ook aan de oppervlakte blijvende stijl gaan tal van spanningen schuil, algemeen-menselijke, persoonlijke, psychologische, erotische e.d. die men soms als een zenuwtrilling langs de huid van zijn proza ziet vluchten, snel en onmiddellijk weer bedwongen, maar net voldoende om er een waarde aan te geven die men in de moedwil van al te veel proza mist. 

Van de woordgrapjes van Campert en de vreemde spelling van sommige woorden ('sunnyle', 'oh fon', 'saaj-jans-fiction') is Dubois minder gecharmeerd, maar hij vindt ze niet storend.

Hij sluit zijn stuk af met:

Maar hoe dan ook, wie zich even natuurlijk voor deze roman openstelt als Remco Campert de indruk wekt zijn verhaal natuurlijk te schrijven, zal aan dit uitstekende boek, dat een voortreffelijk staal van Camperts zeer persoonlijk talent is, veel plezier kunnen beleven, plezier van een dichterlijke orde.

 Het boek van Campert las ik een goed jaar geleden; ik schreef er een klein stukje over. Ik hou erg van het werk van Campert, maar dit boek viel me juist een beetje tegen. Toch moet het bij verschijnen iets bijzonders zijn geweest, anders had Dubois niet zo uitgepakt.

Mijn leerlingen vonden er niet zoveel meer aan en ik vermoed dan ook dat de reanimatie door de actie Nederland Leest niet werkelijk meer het leven in het boek kan blazen. Het heeft een mooie tijd gehad, maar die zal nu wel voorbij zijn.

De foto van Campert stond afgedrukt bij de recensie in Het Boek van Nu