____ en Willem (Willem Popelier)

Een titel goed overtikken lukte me altijd wel, maar in dit geval niet. Bij dit bericht over het boek  _  ___ en Willem van Willem Popelier krijg ik het zwarte blokje wel in de tekst opgenomen, maar niet in de titel van dit blogbericht. Het blokje hoort er toch echt te staan. Het staat voor de onleesbaar gemaakte naam van P., Willems broer.

Willem Popelier heeft zijn boek de ondertitel Documentatie van een jeugd meegegeven en dat is precies wat het is. Hij brengt het leven van hemzelf en van zijn tweelingbroer P. in kaart. Dat doet hij door eerst de personen na te lopen: hun ouders, dier eerdere en latere relaties, hun verdere kinderen. Van alle personen nam hij een paginagrote portretfoto op. Sommigen gaven blijkbaar geen toestemming en hun foto is onherkenbaar gemaakt door een vleeskleurige rechthoek. Zo eentje als er op voorkant staat, voor het gezicht van P. 

Daarna geeft Popelier de chronologie weer: wie trouwt met wie, wie trekt er uit het huis, wie krijgt een relatie met wie. Per stapje is er meestal maar één verandering. Onder aan de bladzijde staat het jaar waarin de verandering plaatsvond. Alleen dat hoofdstuk al vertelt een groot deel van het verhaal. 

Daarna volgt het hoofdstuk 'Verblijfplaatsen', waarmee de gebeurtenissen in de tijd aangevuld worden met veranderingen van plaats. Het hoofdstuk daarna bevat correspondentie: brieven van instanties, brieven van ouders en pleegouders, een briefje van Willem aan de rechter, waarin hij aangeeft dat hij niet wil kiezen tussen zijn vader en moeder.

Veel van die brieven mochten niet openbaar gemaakt worden, zodat we soms tien bladzijden lang alleen maar bruinige rechthoeken zien, de vorm van de documenten. In zijn consequentheid is dat fascinerend. Natuurlijk had Willem die brieven, die we toch niet kunnen inzien, ook weg kunnen laten, maar blijkbaar wilde hij zo volledig mogelijk zijn.

Dan volgen er nog de hoofdstukken 'Voorwerpen' en 'Foto's'. En dan is het boek uit. Eigenlijk heeft Willem ons niet een verhaal verteld; hij heeft alleen maar laten zien wat er gebeurd is. Hij heeft feiten weergegeven, zo sec mogelijk, en dat is meer dan genoeg; het is vanzelf een verhaal geworden. Uit het dossier dat het boek is, rijst een beeld van een gezin, van een tweeling die voor een tijdje uit elkaar raakte, van mensen die het vaak niet gemakkelijk gehad hebben. 

De aandacht waarmee Willem zich gericht heeft op zijn gezin en in het bijzonder op zijn tweelingbroer lijkt me het liefste wat hij voor hen kon doen. Hoe zakelijk het boek ook is, hoe feitelijk de weergave ook is, door alles heen merk je de betrokkenheid. Het boek valt een beetje buiten de bekende categorieën, maar voor mij is  ____    en Willem een prachtige documentaire.