De gelijktijdigheid der dingen (Frouke Arns)

Mensen vinden het lastig om een boek aan mij cadeau te geven. Ze weten niet of ik het al heb en ook niet of het een goede keus is. Daarom geven veel mensen maar geen boek, wat jammer is, want een boek is altijd leuk om te krijgen. Een tijdje terug kreeg ik De gelijktijdigheid der dingen van Frouke Arns. Een grote verrassing, want ik wist niet dat Arns ook proza had geschreven. Ik kende alleen haar poëzie. Daarover schreef ik hier. In 2015 en 2016 was ze stadsdichter van Nijmegen. 

De gelijktijdigheid der dingen speelt zich voor een deel af in het noorden van Noorwegen, bij de grens met Rusland. Het is 2013 en het eerste personage dat aan het woord komt, is een sneeuwuil. Die is ook afgebeeld op de omslag. 

De functie van de uil is me niet geheel duidelijk. Hij/zij observeert de andere personages en komt ook in heel andere streken terecht, Damascus bijvoorbeeld. Dat is al niet zo geloofwaardig, maar nog wonderlijker is dat de uil ook weet dat de stad waarover hij vliegt Damascus is. Misschien moet ik daar niet te pietepeuterig in zijn en gewoon meegaan in het verhaal, maar dan zit ik toch nog met de functie van de uil. Voor mijn gevoel had die zo uit het verhaal geknipt kunnen worden, zonder dat we al te veel gemist hadden. 

Op de fiets over de grens

Het verhaal begint goed: een Syrische vluchteling, Nizar, probeert in de bittere kou met de fiets de grens van Rusland naar Noorwegen over te steken en dat lukt hem ook nog. Hij wordt in huis genomen door een oudere vrouw, Helena. 

De scènes in deze verhaallijn heb ik geboeid gelezen. Helena weet dat het niet de bedoeling is dat zij onderdak verleent aan iemand die illegaal in haar land is, maar dat doet ze wel. De grenswachter, Magnus, komt wel even langs, maar hij krijgt verder geen informatie. Met hem heeft ze een heel verleden, dat langzaam duidelijk wordt. 

Het rustige leven van Helena wordt verstoord door de komst van Nizar. Er wordt veel in haar losgewoeld. Zo denkt ze terug aan 1961 en aan hoe ze zelf in Noorwegen terechtgekomen is. Ook boeiend, maar als lezer raak ik ineens weg uit het verhaalheden, terwijl ik het idee heb dat Helena eventjes aan het nadenken is. Het duurt weer een hele tijd voordat we terug zijn in dat heden. Ik zie ook wel dat die twee tochten, in het verleden en in het heden, overeenkomsten hebben, maar ze raken maar slecht vervlochten. 

Familiegeschiedenis

Het verhaal van Helena gaat terug op de familiegeschiedenis van Frouke Arns, begrijp ik uit de flaptekst. Dat het van alle tijden is dat mensen op een andere plek een thuis zoeken wordt dan duidelijk gemaakt door het verhaal van Nizar. Ik kan dat allemaal beredeneren, maar het wil maar maar moeilijk een verhaal worden in mijn hoofd. 

Als geheel vind ik De gelijktijdigheid der dingen niet zo geslaagd, maar de verschillende scènes zijn wel goed. Het persoonlijke drama van mensen weet Arns goed invoelbaar te maken, zonder dat ze alles uitlegt. Na een paar scènes weten we bijvoorbeeld wel dat de man van Helena een figuur is met een eigen leven. Hij vaart en het leven op het schip is anders dan het leven thuis. 

Het boek van Arns zal aan het eind van 2022 niet in mijn toplijst verschijnen, maar ik heb er geen spijt van dat ik het gelezen heb en ik ben ook wel benieuwd wat Arns gaat schrijven als ze niet meer die opdracht van het opschrijven van de familiegeschiedenis hoeft te vervullen.