De belofte van Pisa (Mano Bouzamour)

Het lezen is bij mij de afgelopen weken wel doorgegaan, maar het schrijven schoot niet op. Te weinig ruimte in de agenda of te weinig ruimte in het hoofd. Dat betekent dat ik een achterstandje moet wegwerken en boeken bespreek die ik niet net pas uit heb. Het voordeel is dat je meteen merkt hoeveel er van een boek snel wegzakt en wat echt bijblijft.

De belofte van Pisa moest ik onderhand wel lezen. Middelbare scholieren lezen het graag en het is ook nog verfilmd. Of leerlingen het boek dan nog lezen of alleen de verfilming bekijken, weet ik niet. Op het exemplaar dat ik las stond: 'Filmeditie'. Voor zover ik kan zien, wil dat alleen zeggen dat de afbeelding op het omslag uit de film komt. Verder is het de oorspronkelijke roman uit 2013, maar dan de zevenentwintigste druk uit 2019. Het boek loopt dus goed. 

Mano Bouzamour had dus meteen succes, want De belofte van Pisa is zijn debuut. Vijf jaar daarna schreef hij nog Bestsellerboy, waarin hij het succes van het debuut nog een beetje uitmelkt: het gaat over een schrijver met een succesvol boek, dus over iemand die lijkt op Bouzamour zelf. Als ik het goed begrepen heb. 

Belofte

De titelscène uit De belofte blijft na lezing wel bij. Samir (Sam) is een Marokkaanse jongen die toegelaten is tot het Hervormd Lyceum Zuid. Hij zal vwo gaan doen en als hij goed zijn best doet, kan dat een succes worden. In de ijssalon Pisa belooft hij zijn oudere broer dat hij dat diploma gaat behalen. Even later wordt Broer opgepakt, omdat hij samen met zijn vriend Soesi een waardetransport heeft overvallen. Hij wordt erbij gelapt doordat Soesi praat, wat ervoor zorgt dat Sam vol wraakgevoelens jegens Soesi zit. 

Weliswaar blijft Sam in de tweede klas zitten (zonder dat zijn ouders het in de gaten hebben), maar voor de rest doet hij het goed en het lijkt erop dat hij dat diploma wel zal gaan halen, totdat hij samen met een vriend fraude gaat plegen: ze zullen het examen voor het vak waar de ander zwak in is, dubbel maken. Zo kunnen ze elkaar helpen. Hoe dat afloopt, geef ik nog even niet weg. 

Vet aangezet

Tussendoor krijg je een blik in het leven van Sam. De leeftijdgenoten met wie hij omgaat, komen uit een voor hem onbekend milieu. Het is een beetje het verhaal dat Karin Amatmoekrim vertelt in Het gym (2015), maar Bouzamour was dus eerder. Iemand stapt in een nieuw milieu, waarbij het gevaar dreigt dat hij bij geen van beide gaat horen. 

Wel zet Bouzamour, in tegenstelling tot Amatmoekrim, de tegenstellingen wel erg vet aan, wat ik jammer vind. Soms heeft hij nogal de neiging tot het karikaturale. Dat geeft duidelijkheid, maar subtiel is het allemaal niet. 

Afzetten

Sam zet zich duidelijk af tegen het milieu van zijn ouders, die niet kunnen lezen en schrijven. Lale Gül zal dat, jaren later, ook doen met Ik ga leven. Misschien is dat te vergelijken met hoe schrijvers in de jaren zestig (zoals Wolkers) zich afzetten tegen hun gereformeerde ouders. 

Om de tegenstelling nog duidelijker te maken, is Sam iemand die juist heel erg geïnteresseerd is in de hogere cultuur. Hij speelt piano, luistert naar jazz en kent boeken als Utopia. Ook dat is allemaal misschien net iets te overdreven. Zeker als hij dan ook nog in het Concertgebouw mag spelen met koningin Beatrix in het publiek. 

Het dagelijks leven van Sam is boeiend, maar ook daarin zoekt Bouzamour de extremen op. Vriendschappen beschrijft hij goed, maar als Sam de eerste keer in een buurthuis komt, is het wel een heel erge zooi. 

Meisjes

Verder probeert Sam wat met meisjes. Met Evelien raakt het uit als ze niet bij hem thuis mag komen, later knopen ze toch weer een relatie aan, hoewel hij ook bij Kyra komt en dan komt er ook nog een breed uitgesponnen seksscène waarin beide meisjes figureren en ook nog vriend Ysbrand. 

Zo'n uitweiding haalt de vaart uit het verhaal. Dat gebeurt op meer plekken. Zo krijgen we een hele fantasie over Anne Frank, met een verzonnen slot aan haar dagboek ('Bevrijdingsdag'). Voor mijn gevoel had dat allemaal veel korter gekund. 

Sam gaat wel voor je leven tijdens het lezen en het boek leest ook wel lekker. Ik kan me wel voorstellen dat dat voor leerlingen plezierig is, ook door de zwart-wittekening van de karakters, wat duidelijkheid geeft. Mij stond dat laatste juist tegen. 

Het aantrekkelijke vond ik dat je meeleeft met een jongen die zich probeert te ontworstelen uit zijn milieu en die merkt dat dat niet kan zonder dat het hem wat kost. Als je je opwerkt, moet je ook wat achterlaten. Die tragiek sijpelt wel door het verhaal heen. Maar zin om Bestsellerboy te gaan lezen, heb ik er nog niet van gekregen.