Extases 1 (Jean Louis Tripp)

Vertellen over wat je zelf hebt meegemaakt kenden we al uit de literatuur. Er bestaat per slot van rekening een hele reeks Privé-domein en er zijn nog veel meer gepubliceerde dagboeken. De laatste jaren is ook het live vertellen meer in trek. In Amerika kenden we al podcasts als The moth, maar ook in het Nederlandse taalgebied rukt het op: Echt gebeurd, Relaas en Vertel mij wat kennen alle dezelfde formule: vertellen wat je is overkomen.

De interessantste verhalen zijn die waarin de verteller wel de hoofdrol, maar niet de heldenrol vervult. Waarom dat is, is nog best gecompliceerd. Vinden we iemand die over zijn successen vertelt zelfingenomen? Identificeert een luisteraar zich gemakkelijker met een anti-held dan met een held? Dat laatste zal zeker het geval zijn; bij het gestruikel van een ander valt jouw geslof nogal mee.

Jean Louis Tripp, een Canadese stripmaker, is ook een struikelaar. Zo portretteert hij zich in ieder geval in Extases, zijn autobiografische beeldroman waarin hij reconstrueert hoe de seks in zijn leven kwam en wat hij daarmee gedaan heeft.

Onzekerheid

Het begint natuurlijk in de kindertijd, waarin de meisjes de grote raadsels zijn. De kleine Jean-Louis had nog geen internet, maar ontdekte wel Duitse naturistenbladen. Maar hij bleef met veel vragen zitten en moest dus zelf op ontdekkingstocht, wat met veel onzekerheid en gestuntel gepaard gaat.

Dat roept vertedering en herkenning op, zodat de lezer al aan het begin van het boek gewonnen is. Die wil de zoektocht met deze jongen wel meemaken. De eerste tongzoen, het ontdekken van het masturberen, de eerste keer naar bed met een meisje - Tripp vertelt het door het ons te laten zien. Er gebeurt van alles in en met het lichaam van de hoofdpersoon, maar eigenlijk is het belangrijker wat er in zijn hoofd gebeurt: de verwarring over wat hem overkomt, de vastbeslotenheid en de twijfel die blijkbaar samen kunnen gaan, de nieuwsgierigheid, de opwinding.

Bij de podcast Echt gebeurd leest er af en toe iemand voor uit zijn of haar puberdagboek. Daarbij wordt, zowel door het publiek als door degene die voorleest, altijd veel gelachen. Ik denk dat dat komt doordat de schrijver van het dagboek, een puber, gedachten of verwachtingen heeft waarvan de volwassen luisteraar weet dat die naïef zijn.

Dat is ook zo bij dit eerste deel van de Extases. De jonge Jean Louis vindt dingen gênant, waarvan wij al weten dat hij zich er helemaal niet voor hoeft te schamen. Als hij naakt bij een meisje is, voelt hij zich ongemakkelijk omdat ze zijn erectie ziet, wat zij natuurlijk niets vindt om zich voor te schamen, bijvoorbeeld. Dat maakt zijn verhaal luchtig en luchtigheid is altijd goed als het om ongemakkelijke gevoelens gaat.

Verbeelding

Bij een verhaal gaat het nooit alleen om het verhaal zelf, maar vooral ook om hoe je het vertelt. In dit geval betekent dat hoe Tripp alles verbeeld heeft. Op het omslag zien we een jongen en een meisje die naakt door de ruimte zweven. Het is een verbeelding van het kosmische gevoel van het orgasme.

De weg naar het kosmische zweven schetst Tripp in zes tekeningen die gaan langs de fasen van een explosieve kracht tot aan de stilte. Als Jean Louis voor het eerst 'zweeft' is de tekst:

Zijn vader had hem hierover niets verteld... het genot... genot van een onbekende soort... die ontspanning brengt, stilte, rust... Het leven zou ingrijpend veranderen...

Hoe het werkt tussen vrouw en man is wel uit de voorlichtingsboekjes te halen, maar wat het met je doet, is moeilijker over te brengen. Of misschien moet je dat ook niet over willen brengen, maar moet iedereen dat maar zelf ervaren. Maar dat is wel Tripp tekent en daarbij gaat het boek dus veel verder dan het domweg navertellen van gebeurtenissen.

Vondsten

Tripp heeft voortdurend vondsten op tekengebied. Als Jean Louis met een meisje naar bed gaat, komen hun lichamen los van het matras en als hij voor het eerst getuige is van het orgasme van een vrouw wordt hij heel klein. Het dierlijke, de lust, wordt in het beeld soms geëxternaliseerd tot de afbeelding van een faun met een enorme erectie. Die strijdt soms met 'de joods-christelijk-islamitische beschaving en zijn rits aan taboes verboden, restricties, zondes en onderdrukking'.

Die faun is niet alleen een drijvende lichamelijke kracht, maar ook een partner met wie hij in gesprek kan en die hem bijvoorbeeld overhaalt om een grappig en gênant verhaal uit zijn jeugd te vertellen (waarbij iedere Nederlander aan een pijnlijk moment in Turks fruit moet denken). Het is een uitgesponnen verhaal waarin de tekeningen geen kaders hebben en waarin veel minder grijs is verwerkt dan in de rest van het boek. Zo tegen het einde van Extases 1 zorgt dat voor een luchtig slot.

Een dagboekachtig verhaal kent niet een strakke compositie. Er is wel een lange lijn waarlangs Jean Louis zich ontwikkelt en waarlangs hij experimenteert met meisjes en jongens en met meer mensen tegelijk, waarbij hij niet alleen de ander, maar vooral zichzelf verder ontdekt, maar binnen die lijn zijn er uitweidingen en losse eindjes. Gezien de gekozen vorm is dat logisch lijkt me.

Dood broertje

De dood van zijn broer (op zijn twaalfde overreden) als hij zeventien is ('de zomer van mijn achttiende levensjaar') zet natuurlijk alles op zijn kop. Deze episode wordt ingeleid met een nagenoeg witte pagina, als een diepe ademteug voordat het erge verteld wordt. In de bladzijden daarna zien we hoe Jean Louis van streek is en zichzelf niet meer in de hand heeft. Maar even later lijkt het ook weer over te zijn en dat is wel vreemd.

Ik snap dat een zo ingrijpende gebeurtenis niet buiten het boek gehouden kan worden en tegelijkertijd staat de dood van de broer ook los van de rest. Het lijkt erop dat Tripp er  niet helemaal uit gekomen is. Misschien is het verlies van het broertje zo slecht met het vervolg te integreren, omdat Tripp zich zo geconcentreerd heeft op het lichamelijke.

Het lichamelijke is uitgangspunt bij Extases 1 maar dat wil niet zeggen dat het alleen een boek over seks is. Zoals al gezegd: wat in het hoofd van Jean Louis is net zo belangrijk en hij ontdekt niet alleen zijn lichaam, maar ook zichzelf. Wie hij is, ook in verhouding met anderen. Hoe verveling in een relatie kan sluipen en hoe Jean Louis overdrachtelijk bij een feministe op de sofa belandt met zijn confessies en zijn zelfonderzoek.

Titel: Extases 1
Auteur: Jean Louis Tripp
Uitgever: Sherpa
Haarlem 2019, 288 blz. hardcover; € 21,90