Noortje ruimt op (Patty Klein / Jan Steeman)

Er zullen vast wel mensen zijn die de strip Noortje niet kennen, maar wie wel eens zomaar een stripboek grijpt, heeft vast verschillende keren een Noortje in handen gehad. Als kind las ik alles wat los en vast zat en zo kwam ik ook in aanraking met deze strip.

Noortje werd lange tijd getekend door Jan Steeman, die ik indertijd al kende van Arad en Maya en van Roel Dijkstra. De tekst werd geschreven door Patty Klein, maar ik denk dat ik toen niet lette op tekstschrijvers. Later leerde ik haar kennen als Patty Scholten en we hebben nog een aantal jaren in hetzelfde dorp gewoond, waar ze af en toe met haar dichtbundels in een kraampje in het winkelcentrum stond. We spraken dan wat over gedichten en over Noortje. De stripwereld was geen vetpot, begreep ik van haar.

Ze gaf me een keer een dichtbundel mee, waarna ik boodschappen ging doen. Ik heb er geen enkele gedicht uit gelezen: toen ik thuis was, realiseerde ik me dat de bundel nog in het boodschappenkarretje moest liggen. Ik ben wel meteen teruggegaan om te zoeken, maar het boekje was al weg. Ik troostte mezelf met het idee dat iemand nu van de gedichten aan het genieten was en misschien was dat wel iemand anders nooit poëzie las.

Jan Steeman is in 2018 overleden en Patty Klein in 2019. Ze hebben na het vorige album (Lang zal ze leven! 2015) nog even samengewerkt, tot de gezondheid van Jan het niet meer toestond. Het tekenwerk werd overgenomen door Lucas Steeman. Toen ook Patty's gezondheid achteruitging, nam  Frank Jonker voor dat jaar het schrijfwerk over. De laatste jaren worden er alleen nog oude afleveringen van Noortje herplaatst, heb ik begrepen.

Nieuw album

Maar op het Tina Festival in september van dit jaar is er een nieuw album van Noortje verschenen, allemaal gags uit de tijd van Jan Steeman en Patty Klein. Lucas Steeman maakte de omslagtekening. De meeste gags tellen een enkele pagina, maar in het hart van het album staat een verhaal van vier pagina's, 'Woefies geheim'. Eigenlijk zoals we dat van de albums van Noortje gewend zijn.

Indertijd vond ik Noortje een aangename strip: helder geschreven en getekend, grappig, en je voelde je altijd op je gemak bij het lezen. Dat laatste zal komen doordat Noortje zich afspeelt in een bijzonder veilige wereld. Noortje groeit op in een harmonisch gezin. Er is in elk gezin wel eens wat, maar ten diepste zijn het allemaal lieve mensen. Vader, moeder, dochter en zoon geven om elkaar en zijn loyaal aan elkaar. Dat is een stabiele basis, waaraan niet gewrikt wordt.

Noortje leeft in een dorp of een wat kleinere stad, waar het platteland dichtbij is. Het verhaal kan zich dan ook gemakkelijk verplaatsen naar een boerderij, al gebeurt dat niet in dit album. Geen paard te bekennen, wat jammer is voor de paardenmeisjes die zich ongetwijfeld onder het Tinapubliek bevinden. Er is wel een hond in het gezin, Woefie.

Stuntelig

Het is altijd prettig als een personage niet alleen maar een held is en Noortje heeft gelukkig ook haar stuntelige kanten, zoals al op het omslag te zien is: ze is druk in de weer met de bladblazer, maar let niet op het wegstuivend blad, waar haar vader behoorlijk last van heeft.

treininterieur gedateerd

Er is altijd gedoe met jongens en gedoe met school, er zijn wat gezinsdingetjes (Wie doet de afwas?), maar het zijn kleine problemen. Ook dat draagt bij aan die stabiele basis.  Lezertjes hoeven zich nooit echt geschokt te voelen of zich af te vragen of het wel goedkomt met Noortje.

Veel van de plots draaien om misverstanden en onhandigheden. Voor een volwassen lezer van nu zijn de twists niet altijd grappig of verrassend genoeg, maar dan kun je Noortje nog altijd met een zekere vertedering lezen.

Jan Steeman hanteerde een tekenstijl die vrij helder is, wat ondersteund wordt door de inkleuring, waarin weinig kleurnuances gebruikt worden. De kledingkeuze van Noortje verbaast me soms. Achter in het album vertelt Steeman dat hij daarvoor altijd de Wehkampgids raadpleegde. Maar
hoeveel meiden kleden zich op die manier? Ik heb mijn twijfels.

Geen smartphone

Ook de tekstschrijver had in 2016 misschien al niet heel veel voeling meer met de nieuwste ontwikkelingen. Noortje zit een keer te gamen en haar broertje is een keer met een laptop te zien, maar een smartphone komt in het album niet voor. De tekenaar past zich daarbij aan: het interieur van een trein is zeker tien jaar oud en het uniform van de conducteur is gedateerd.

te korte armen

Voor het publiek is dat waarschijnlijk niet zo heel erg. De kans bestaat wel dat de lezers Noortje vooral zien als een strip van vroeger. Maar het menselijke, de psychologie, veroudert natuurlijk niet en ik vermoed dat dat lezers nog wel zal aanspreken.

Bij dit album valt me ook weer op hoe Steeman haren tekent: elke haarstreng wordt apart getekend. Ik ben er nog niet helemaal uit of ik dat nu mooi vind of niet. Met de lichaamsverhoudingen smokkelt Steeman nogal eens. Zo zijn armen verschillende keren duidelijk te kort.

Dat Noortje een Tinastrip is, blijkt ook duidelijk uit de gag waarin Noortje op bezoek gaat bij 'tante Tina', die net vijfenveertig jaar oud is geworden. De tante is inderdaad het personage waarnaar het bekende meidenblad is vernoemd. Intussen is tante overigens de vijftig al gepasseerd, maar ze oogt nog steeds jeugdig.

Zoals gezegd: Noortje is een strip die op allerlei gebieden 'veilig' is: een personage in een stabiele omgeving die nooit echt zal veranderen, zodat ook het personage nooit echt gevaar loopt. Een vriendelijke strip, al zullen moeders die misschien stiekem niet alleen voor de dochters kopen, maar ook voor zichzelf. En in een onbewaakt ogenblik zitten zoon of vader er ook nog gewoon in te lezen.

Serie: Noortje
Deel 29: Noortje ruimt op
Tekst: Patty Klein
Tekeningen: Jan Steeman
Uitgever: Personalia
Leens 2019, softcover, 40 blz. € 5,95