Lichtval (Marianne Grandia)

Christelijke boekenweekgeschenken bestaan officieel niet: de term Boekenweekgeschenk is beschermd en alleen het CPNB-boek mag zo heten. Dit jaar stelde het boekje van Siebelink niet veel voor en vorig jaar was het ook al droef gesteld met het Geschenk. Het christelijke Actieboek, van Els Florijn, was toen beter.

De christelijke Actieboeken zijn in de loop der jaren zeer wisselend van kwaliteit geweest. In deze bijdrage heb ik vier jaar geleden uitgebreid aandacht besteed aan wat ik toch maar de christelijke boekenweekgeschenken noem. Totdat het christelijke geschenk in 2006 het BCB-actieboek ging heten, was het een wonderlijk allegaartje. Nou ja, het officiële Boekenweekgeschenk heeft ook een lange geschiedenis van niet altijd gelukkig gekozen boekjes, totdat men het besluit nam om in ieder gevaleen literair auteur het Boekenweekgeschenk te laten schrijven. Dat garandeert geen kwaliteit, weten we nu.

Hoe de keuze van de auteur bij de christelijke Actieboeken precies verloopt, weet ik niet. Ik heb wel eens de indruk dat de christelijke uitgeverijen om beurten een auteur leveren. Deze keer is dat een auteur van Kok. In het verleden heeft het trouwens ook aardige geschenkjes opgeleverd, zoals Het naaiatelier van Mirjam van der Vegt en afgelopen maand nog besteedde ik aandacht aan het boekje van Cees Pols, dat thematisch interessant is.

Grandia

Dit jaar viel de eer te beurt aan Marianne Grandia. Die naam had ik nooit eerder gehoord, dacht ik, totdat ik me realiseerde dat ze voorbijgekomen is in de podcast De eerste zin. Helemaal beluisterd, hoor, maar ik heb er niets van onthouden. Waarschijnlijk was dat zo'n warmmenselijke aflevering met gedempte stem, die nauwelijks over het boek ging, maar meer over de persoon van de schrijver.

Lichtval heet de novelle en u kunt hem ongelezen laten. Het gaat om een man (Thijs) die weg is bij zijn vrouw (Jolanda) en zijn drie kinderen. Hij is voor zijn werk overgeplaatst naar het noorden des lands, maar de relatie tussen Thijs en Jolanda hield het niet en nu zullen ze uit elkaar gaan: er is al een afspraak gemaakt met een mediator, om de scheiding te regelen.

Grandia is geen auteur van literaire romans, maar van romans die vroeger werden geschreven door Jos van Manen Pieters, Nelly van Dijk-Has en Margreet van Hoorn. Ik weet dat dit een erg slordige vergelijking is. Ik heb de rest van het werk van Grandia niet gelezen en van de andere dames las ik ook niets. In ieder geval voldoet Lichtval aan het beeld dat ik van dit soort romans heb.

Herkenning

Mensen lezen dit soort boeken niet om iets nieuws te lezen, maar om iets wat ze al kennen. Herkenning is altijd prettig: je kunt je hersens uitschakelen en je wentelen in een verhaal dat verloopt zoals je al verwachtte. Wie de eerste pagina van Lichtval leest, weet het al: het komt allemaal weer goed. Nadat de nodige hobbels zijn genomen natuurlijk.

Thijs schrijft een lange brief aan Jolanda, op instigatie van zijn schoonmoeder en hij bekent schuld. Zijn geloofsleven stelde de laatste tijd weinig voor, maar hij is de Bijbel weer gaan lezen. Die lag in het vakantiehuis (chalet) dat hij intussen bewoont. Dat helpt natuurlijk, al gaat het niet helemaal vanzelf. Zoals in Sara Burgerhart tante Hofland tegen Broeder Benjamin al zei: ''t is niet altyd het effen wegje, Broêrtje.'

Deugende mensen

Niet alleen de voorspelbaarheid van het verhaal staat me tegen, maar ook de zeer deugende mensen. Natuurlijk zijn het mensen die fouten maken, anders zouden het heiligen zijn, maar het zijn wel suikerzoete karakters. Keurig, keurig en dus stomvervelend.

Zoals in veel christelijke romans wordt er te veel uitgelegd. De lezer mocht eens gaan denken! Dat kan niet de bedoeling zijn. Een voorbeeld: Thijs gaat fietsen, wat altijd goed is om op frisse gedachten te komen, en bedenkt dat hij de brief moet gaan schrijven:

Zijn tempo op de terugweg lag een stuk lager dan op de heenweg. Deels omdat hij moe was, maar ook om toch nog wat tijd te rekken tot dat moment waarop hij weer achter de laptop moest.

Ja, dat had iedereen al gesnapt, maar voor de zekerheid wordt het toch nog uitgelegd.

Clichés

Een docent die het begrip 'cliché' wil uitleggen, kan ruim putten uit Lichtval: het hangt van clichés aan elkaar. Als er een brief bezorgd wordt, ploft hij op de mat; als iemand spijt heeft, heeft ze dat 'als haren op haar hoofd'; als echtgenoten ruzie krijgen, gaat dat over rondslingerende kleren en haren die niet uit het doucheputje gehaald worden; als mensen met elkaar praten geven ze een inkijkje in hun hart; als de deur al openstaat als het bezoek arriveert, verwarmt dat gebaar iemand tot op het bot; als iemand verdriet heeft, schreeuwt hij, huilt hij, stompt in zijn kussen, bonkt met zijn hoofd tegen de muur en loopt hij rondjes; en gemis slaat een krater in het hart.

Eerlijk gezegd werd ik wat lacherig van de opeenhoping van clichés, al snap ik dat dat ongepast is. Dit boekje is bedoeld is om met halfgesloten ogen en een schuin hoofd te lezen.

Typetje

Vliegt er dan nooit eens iemand uit de bocht? Is er dan geen enkele dwarsheid in het boek? Nou ja, die Jolanda (Jootje) is wel een typetje, hoor. Waarschuwing vooraf:  hier volgt een heftig citaat:

Ze liep de trap af en ging naar de keuken. De koffie was natuurlijk al lauw. En ze vertikte het om nog een kop te zetten. Ze nam gewoon een wijntje.

Ter geruststelling: het is geen zuipfestijn geworden: ze drinkt het wijntje niet eens op.

Zo'n boek dus: mensen die fouten maken, maar weer vergeving krijgen en geven, met een duwtje in de rug van de tekst die de dominee bij hun huwelijk heeft gebruikt. Gezellig verteld, maar toch slaapverwekkend, omdat de hoop dat er echt iets nieuws zal gebeuren er al gauw niet meer is.

Ten slotte

Uit sympathie met Siebelink heeft ook Grandia een fout gemaakt in de spelling van een werkwoord: 'Waar leidt je dat uit af?' (blz. 84). Het zal best een aardige mevrouw zijn, maar haar boeken zijn aan mij niet besteed.

Elk jaar roep ik dat Janne IJmker onderhand aan de beurt is om het christelijke actieboek te schrijven. In 2020 misschien?