Over sommige striptekenaars hoeft niet zoveel meer gezegd te worden: bijna iedereen heeft wel een beeld van hun werk. Zo'n striptekenaar is Edmond Baudoin. Eerder schreef ik over zijn album Carla.
Bij Baudoin kun je soms tijden kijken naar een enkel plaatje: dat heerlijke lijntje van hem, direct met het penseel aangebracht. Vaak gebruikt hij papier met een vrij grove structuur en die structuur laat hij zien door met een wat droge penseel schaduwen aan te brengen. Zo krijgt hij zijn grijzen. Maar veel van zijn tekeningen zijn strikt zwart-wit, wat ze helderheid geeft, ook als de lijnvoering niet strak is.
Alle tekeningen geven de indruk heel gemakkelijk getekend te zijn. De houdingen van de personages zijn natuurlijk. Daardoor heb je meteen het idee dat het allemaal klopt. Daardoor kan Baudoin het zich in sommige tekeningen permitteren niet te detailleren. Minieme aanduidingen zijn als suggestie genoeg om de tekening compleet in het hoofd van de kijker te krijgen.
In De eerste reis en andere verhalen zijn vier verhalen samengebracht, die ook laten zien dat Baudoin niet alleen een goede tekenaar is, maar ook een goede scenarist. De verhalen zijn traag. Ze zijn niet geschreven vanwege de plot, maar vanwege de personages en de sfeer. Je leeft mee met de personen en je ontkomt niet aan een sfeer. Dat kan lamlendigheid zijn, of dreiging, of broeierigheid. Uiteindelijk doet het er dan niet meer toe wat de exacte gebeurtenissen zijn.
De manier van schrijven is verwant aan die van het tekenen. Niet alles wordt uitgelegd. Je merkt wat er speelt tussen de personages, zonder dat je het precies uit kunt leggen. Je voelt het, maar kunt er niet precies de vinger op leggen. Waarschijnlijk dat daardoor de verhalen zo dichtbij komen. Als je het allemaal snapte, kon je stoppen met erover na te denken.
Bij Baudoin gaan de verhalen nog even door in de lezer als hij ze uit heeft. Als het personage weg is, is er een leegte, waarin de vragen na blijven sudderen.
Bij 'Een robijn op de lippen' schrijft Baudoin: '(...) een verhaal van zwart en wit. (Een zwarte man, een ander die wit is... vanbinnen), het zwart doodt ongewild het wit, zoals ik dat ook met een penseel doe als ik het papier zet.' Ik wil het graag geloven: tekenen is het wit vermoorden. Het is een bekende gedachte, zoals de uitspraak dat elk geluid een aanslag op de stilte is. Maar ik vermoed dat voor geen enkele lezer dit een verhaal over het tekenen is. Dat is een betekenis die vooral vooral voor de tekenaar een rol speelt.
Ik denk bij 'Een robijn op de lippen' eerder aan het thema vriendschap en aan hoe fataal de chemie tussen mensen kan zijn. Maar wellicht dat andere lezers er weer andere boodschappen in lezen. Laten ze dat vooral doen.
Het verhaal 'Het portret' heeft als inspiratiebronnen de schilder Michel Houssin en Carol Vanni, danseres, die in dit verhaal het model is. Teksten uit haar brieven zijn overgenomen. Dat maakt het verhaal misschien authentieker, maar ik weet niet of 'Het portret' er sterker van geworden is. Baudoin laat dingen zien, de teksten vertellen meer filosofisch, beschouwend, waarnemend. Soms zijn ze me te zwaar aangezet en ze zijn nogal duidend, waardoor de lezer minder vrijheid krijgt. Ik denk dat ik ze voor een deel had kunnen missen.
Doordat Baudoin tekent over een schilder en diens werk, krijgt hij de gelegenheid om op sommige bladzijden flink 'los' te gaan, heel vrij te tekenen, ook met dikkere penselen, waarbij hij tot fraaie abstracties komt.
'De eerste reis', het titelverhaal, is alleen al de moeite waard door het 'vloeiende' hoofd van één van de personages. Er is niet een duidelijke scheiding tussen wat er in het hoofd zit en de buitenwereld. Een mooie vondst die het hele verhaal door blijft werken.
Het verhaal 'Opa' tenslotte is een doorleefd verhaal over een oude man die de Eerste Wereldoorlog nog steeds met zich mee draagt.
De eerste reis en andere verhalen is verschenen in een gelimiteerde oplage van vijfhonderd exemplaren. Op is op.
Titel: De eerste reis en andere verhalen
Tekst en tekeningen: Edmond Baudoin
Uitgever: Sherpa
gebonden, Haarlem 2016, 192 blz. €24,95
Geen opmerkingen:
Een reactie posten