Zonder filter (Robert van Raffe)

Pas toen ik al een heel eind gelezen had in Zonder filter van Robert van Raffe ontdekte ik achter in het boek de gele pagina's. 'Index' staat erboven. De drie pagina's, in minuscule letters, leggen uit waarnaar Van Raffe in de loop van zijn boek verwijst, opdat wij de ontleningen, beeldcitaten, verwijzingen en associaties wel op zullen pikken. Je kunt dat zien als een handreiking aan de lezer, maar ook als lichte aanstellerij. Van Raffe vermeldt namelijk de kleinste kleinigheden. Alleen over het omslag vermeldt hij al meer dan tien punten.

Nu is dat omslag ook wel bijzonder. Het boek ziet eruit als een pakje sigaretten. Je hebt het idee dat je het kent, maar die Minotauruskop komt op geen enkel bekend merk voor. Je bent meteen geïntrigeerd.

Als je door het boek bladert, valt meteen op hoe doordacht de vormgeving is. Door het boek heen is er een doorgaande verhaallijn, maar sommige hoofdstukken zijn ook als losse verhalen te lezen. Dat laatste zie je ook aan de vorm: bij het ene hoofdstuk heb je het idee dat je door een schrift bladert, compleet met lijntjes; een ander hoofdstuk ziet eruit als een dossiermap, waarin losse vellen zijn opgenomen; weer een ander hoofdstuk lijkt een boekje waarvan de velletjes aan elkaar geniet zijn.

De hoofdstuktitels verwijzen vaak naar de klassieken: Kirke, Eumenides, Cycloop, Hades, Scylla & Charibdis. De gang van de hoofdpersoon heeft ook wel iets van een klassieke tragische held. In het begin krijgt hij te horen dat zijn vriendin het niet meer ziet zitten met hem. Dat zet de neergang in, die hem uiteindelijk zelfs een tijdje in een inrichting doet belanden. Aan het eind lijkt hij gelouterd; hij is klaar voor een nieuwe episode.

Aan het begin van het boek besluit de hoofdpersoon om een dandy te worden. Het lijkt nauwelijks een bewust besluit, maar meer een opwelling. Daarna cultiveert hij het dandyschap zo goed mogelijk en wordt meer en meer wie of wat hij heeft besloten te worden. Misschien heeft dat wel autobiografische wortels. Wie de site van Robert van Raffe bezoekt, ziet dat hij zich afficheert als 'Dandy Raffe'.

De hoofdpersoon is erg met zichzelf bezig, wat een voortgang van het verhaal wel eens in de weg staat. Van mij had er op verhaalniveau wel iets meer ontwikkeling in mogen zitten. Daar heeft Van Raffe niet voor gekozen; hij wilde blijkbaar een ander boek schrijven.

Wat je ook van Zonder filter vindt, intrigerend is het in ieder geval. De inkleuring van de tekeningen is eigenzinnig. In sommige hoofdstukken is het kleurgebruik terughoudend, in andere is gekozen voor harde kleuren. Vaak komt er groengeel voor, dat misschien het best snotkleurig genoemd kan worden. De inkleuring is soms vlekkerig en heeft soms iets smoezeligs.

Uit alles blijkt dat Van Raffe eigenzinnige keuzes heeft gemaakt en dat is in hem te prijzen. Aan het eind van het boek roept een personage: 'Het begint hier pas! Hoor je me?!' Dat zou ook kunnen gelden voor de auteur. De eerste stap is gezet. Op naar de rest!

Robert van Raffe, Zonder filter
Uitg. Oog & Blik/De Bezige Bij, Amsterdam 2014.
208 blz.  €24,90 gebonden