De weg naar zee

Zijn er veel romans over moederschap? Eigenlijk weet ik het niet. Er zijn genoeg schrijfsters die ook moeder zijn, maar schrijven zij daarover? Dat ik daarover moet nadenken, zegt al iets. Elke Geurts heeft er in ieder geval in al haar boeken over geschreven. In die boeken is moederschap nooit iets vanzelfsprekends. In de recensies in Nederlands Dagblad heb ik daar indertijd op gewezen. Tekenend is het titelverhaal van Lastmens, waarin een moeder doet alsof ze de au pair is.

Ook in de korte roman De weg naar zee gaat het moederschap niet over een effen weggetje. De moeder, Tessa Hoogerdijk, moet over onverharde paden en soms zelfs door mul zand met de bolderkar waarin haar dochter zit. Ze is op weg naar zee, door een zwartgeblakerd landschap. Ze doet alsof ze doelgericht naar zee loopt, maar eigenlijk is ze de weg kwijt. De tocht lijkt een metafoor voor het moederschap: zeulen, terwijl je niet weet waar je heen gaat. De moed erin houden en vrolijk doen, terwijl je niet weet hoe het verder moet.

Het dochtertje in de kar, Summer, is een mongooltje. Ze heeft intussen al een reeks operaties ondergaan: haar ogen zien er nu normaal uit en er is een stukje van haar tong gehaald, zodat die wat makkelijker binnenboord blijft. Tessa is nogal gericht op uiterlijkheden. Van alle zaken om haar heen weet ze dan ook het merk. Eerlijk gezegd vond ik dat nogal overdreven, maar misschien zijn er kringen waarin dat heel gebruikelijk is.

Het lukt Tessa maar niet om voluit van Summer te houden. Ze had veel verwacht van haar dochter. De echoscopiste had al aangekondigd dat het een meisje zou worden. 'Een Mini Me', had Tessa gezegd, 'eindelijk.' Maar als het kind geboren is, concludeert ze dat het is mislukt, waarbij het lastig is om te ontkomen aan het idee dat zij dus ook mislukt is. Een ander kan zeggen dat dit soort kinderen 'de clowntjes van God' zijn, op wie je extra trots moet zijn, maar zo voelt het niet.

Omdat Summer veel dingen toch vrij snel oppikt, vat in Tessa het idee post dat het misschien een normaal kind is, verpakt in het lichaam van een mongooltje. Later vraagt ze zich af of bij haarzelf niet het omgekeerde het geval is.

Misschien ben ik eigenlijk ook wel een mongool, denkt ze, maar dan in een normale verpakking. Daarom kan ik het allemaal net niet bijbenen. Daarom snap ik nergens iets van. Ook al doe ik nog zo mijn best. Ik kan er helemaal niets aan doen. 

In het heden van De weg naar zee is Tessa met haar dochter op sjouw naar het strand. Onderweg komen de herinneringen los en zo kunnen we lezen wat er allemaal gebeurd is voor deze tocht. Tijdens de vakantie, samen met vriendin Gina en dier dochter, komt Tessa tot een besluit: ze laat Summer zoals ze is. De natuur moet haar gang maar gaan; geen operaties meer.

Hoe De weg naar zee afloopt, kan ik omwille van de plot niet vertellen. Er komt nog een picknick met Michael Jackson in voor, wiens teksten verschillende keren geciteerd worden. Aan hem is ook het motto ontleend.

De verhaallijn in het heden is een beetje dunnetjes en misschien dat in De weg naar zee de beklemming net wat minder is dan in de beste verhalen van Elke Geurts, maar het portret van de worstelende moeder is geslaagd en thematisch past dit boek goed in het oeuvre van Geurts.

In Nederland worden schrijvers van korte verhalen ernstig ondergewaardeerd. Heeft Geurts daarom voor de wat langere baan gekozen. Ook Sanneke van Hassel probeerde al een roman (Nest). Toch hoop ik dat deze schrijfster ook korte verhalen blijven schrijven. Wat dat betreft zullen we het van de vrouwen moeten hebben. Naast deze twee van bijvoorbeeld Manon Uphoff, Elma van Haren, Fleur Bourgonje. Nou ja, en een stel mannen natuurlijk. Bernlef is er niet meer, maar K. Schippers en Arnon Grunberg kunnen het ook.