Van Joe Sacco heb ik al verschillende boeken gelezen. Ik schreef eerder over Gaza 1956, Moslimenclave Gorazde en Reportages. Maar het boek waarmee Sacco beroemd werd, Onder Palestijnen, lag ongelezen op een stapel. Tot voor kort.
In Onder Palestijnen hanteert Sacco dezelfde werkwijze die hij latere boeken hanteert: hij gaat intensief om met de mensen ter plekke, maakt foto's en schetsen en voert vooral veel gesprekken. Die gesprekken en wat hij verder meemaakt, geeft hij weer in zijn getekende reportages.
Intussen is er al heel wat bekend over het conflict tussen Israël en de Palestijnen, maar Sacco brengt het als geen ander dichtbij. In krantenberichten gaat het om anonieme mensen; je weet niet wie de slachtoffers zijn, je weet niet hoe de hele toestand ingrijpt in levens. Sacco laat ons dat uitgebreid zien. We kunnen niet anders dan meeleven met de mensen die hij ons laat zien. Ze vertellen hun verhaal aan Sacco, en hij tekent het alsof ze het aan ons vertellen.
Joe Sacco heeft dit boek duidelijk geschreven om de kant van de Palestijnen te laten zien. Minder dan in zijn latere boeken komen mensen van de andere partij aan het woord. Maar in een van de laatste hoofdstukken trekt hij wel een tijdje op met twee Israëlische vrouwen. Hij laat hen aan het woord en gaat met hen naar Tel Aviv, wat wel een andere omgeving is dan de Westoever of de Gazastrook.
Onder Palestijnen besteedt ook aandacht aan aspecten waarover je elders nooit wat leest, bijvoorbeeld de positie van gehandicapten. Aan iemand die gedeeltelijk verlamd is, vraagt Sacco wat zijn plaats is in de samenleving. Iemand anders antwoordt: 'We respecteren jou'. De man kan niet anders meer dan zeggen: 'Ze respecteren me', maar je merkt hoe moeilijk hij het het heeft met zijn toestand.
Meer dan in latere boeken heeft Sacco tekst nodig. Er zijn zelfs gedeelten met extreem veel tekst, bijvoorbeeld in hoofdstuk twee. Daaraan merk je dat het hem in latere jaren steeds beter gelukt is om de tekeningen te laten vertellen. Het zou me niet verbazen als hoofdstuk twee een van de oudere hoofdstukken is.
Onder Palestijnen kreeg verscheidene prijzen, zoals de American Book Award, Gugenheim Fellowship Rirecracker Award en de VPRO Grand Prix. Verder kreeg Sacco de prestigieuze Eisner Award. Dat lijkt me zonder meer terecht. Maar een boek als Gaza 1956 vond ik eigenlijk beter. Misschien komt dat ook doordat Sacco daarin veel doelgerichter te werk is gegaan: hij wilde boven water krijgen wat er in 1956 in Gaza is gebeurd.
Nu is het ook niet helemaal eerlijk om Onder Palestijnen te vergelijken met Gaza 1956. De eerste afleveringen van de Palestijnenreportages verschenen al in 1993. Het uiteindelijke boek verscheen in 2001. Gaza 1956 verscheen in 2009. Toen had Sacco intussen al heel wat meer ervaring.
In Onder Palestijnen zit niet altijd een heldere lijn. Het slot overviel me zelfs: ik had pas in de gaten dat het boek uit was, toen er na de laatste bladzijde niets meer bleek te zijn. Wel volgen we als lezer Sacco en dat is wel een lijn die gemakkelijk te volgen is.
We zullen hopen dat Sacco nog veel van dit soort boeken zal maken. In Reportages verkende hij ook totaal andere streken, zoals Tsjetsjenië. Er zijn nog veel plaatsen op de wereld waar er iemand als Joe Sacco nodig is om ons te laten zien wat er werkelijk aan de hand is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten