Wildevrouw (Jeroen Olyslaegers)

De herbergier Beer heeft het niet getroffen: drie keer is hij getrouwd geweest, drie keer stierf zijn vrouw in het kraambed. De derde keer overleefde het kind het wel. Dat is zijn zoon, Ward, die er wel bijzonder uitziet: hij is overmatig behaard. 

Beer is de hoofdpersoon in de roman Wildevrouw van Jeroen Olyslaegers. Beer leeft in Amsterdam, maar het grootste deel van het boek is een terugblik naar tien jaar daarvoor, zo rond 1566/1567 in Antwerpen, waar hij ook een herberg dreef. 

Doordat hij drie keer een vrouw bevruchtte die vervolgens stierf bij het baren van het kind, voelt Beer zich vervloekt. In Antwerpen is er ook wat misgegaan, waardoor hij in 1567 moest vertrekken. Hij doet zijn verhaal, waardoor we eindelijk te weten zullen komen wat er gebeurd is. 

Op sommige plekken spreekt hij een 'U' aan en dat kan alleen maar God zijn. Toch kun je het relaas moeilijk een gebed noemen. In veel passages merk je ook niet dat er tot God wordt gesproken. Eigenlijk was de functie van die gedeelten waarin God wel wordt aangesproken mij niet zo duidelijk. 

Vrouwen

Er zijn overigens meer vrouwen in het leven van Beer. Vooreerst is dat Margreet, de vroedvrouw die bij hem blijft om voor Ward te zorgen. Ze is een onafhankelijke vrouw, die Beer geregeld een spiegel voorhoudt. 

Verder is er de wildevrouw, door ontdekkingsreizigers meegebracht uit het Noorden. Ze wordt in het begin beschreven als een monster en een vrouwtjesdier, later blijkt ze toch meer gewoon een vrouw te zijn die van ver komt. 

Dan is er nog Marie, met wie hij in Amsterdam is. Pas ver in de roman wordt duidelijk wie zij is. 

En misschien mogen we ook Antwerpen een vrouw noemen. Deze vrouw heeft het wel erg moeilijk: eerst is er een strenge winter, die de stad afsluit van de aanvoer van voedsel en zorgt voor instabiliteit binnen de stadsmuren en er zijn politieke tegenstellingen, die zich gewelddadig uiten, bijvoorbeeld in de Beeldenstorm.

Aan de zijlijn

Een herberg is een mooie plaats om vertegenwoordigers van alle groepen samen te laten komen. Er is ook een religieuze beweging die zich de Familie der Liefde noemt. Beer rekent zich ook tot die Familie, al is hij iemand die zich altijd aan de zijlijn bevindt.

Wat dat betreft is hij wel te vergelijken met Wilfried Wils, de hoofdpersoon van Wil, de vorige roman van Olyslaegers. Ook hij had een ambivalente houding. Hij probeerde de oorlog door te komen, maar dat lukte niet zonder vuile handen te maken. 

Dat geldt ook voor Beer. Hij krijgt het verzoek om een Engelsman een kamer te geven zodat die aan een boek kan werken en hij krijgt om boeken op te slaan in de kelder van zijn herberg. Maar hij brengt zichzelf daarmee wel in gevaar. Liefst zou Beer gewoon zijn leven leiden en nergens mee te maken hebben, maar dat lukt niet. Zeker niet als zijn zoon Ward veel boeken gaat lezen en ideeën gaat ontwikkelen die bij een deel van de bevolking als controversieel gelden. 

Wildemann / wildevrouw

De roman is verdeeld in twee delen, 'Wildeman' en 'Wildevrouw'. In Antwerpen werd jaarlijks een wildemansspel opgevoerd, waarin de lente werd aangekondigd. Daarbij speelt Beer de wildeman. De schilder Bruegel duikt verschillende keren op in Wildevrouw en hij maakt tekeningen tijdens het optreden van het wildemansgezelschap. Later zullen die afbeeldingen ook in een schilderij terugkomen. 

De wildeman en de wildevrouw komen ook terug in het wapen van Antwerpen, dat voor op de roman staat afgedrukt. In Antwerpen komen Beer en de wildevrouw, de vrouw uit het Noorden, met elkaar in contact. Zij zal directe invloed uitoefenen op Beers leven. 

Wildevrouw is een heerlijk boek. Olyslaegers kan een verteller heel goed een stem geven waarnaar je gemakkelijk luistert. Aan  de ene kant lees je het verhaal van Beer en je wilt weten wat hem allemaal overkomen is. 

Maar je leest evenzeer het verhaal van Antwerpen: een verscheurde stad, instabiel, afhankelijk van politieke en militaire beslissingen. Er zijn complotdenkers en er is een wantrouwen tegen de plaatselijke overheid die het niet voor elkaar kreeg om het volk behoorlijk te voeden, terwijl ook mensen waren die speculeerden en probeerden te verdienen aan de nood. 

De onvrede onder het volk doet denken aan de stemmen uit het heden. Ook nu is er een beperkte groep die samenzweringen vermoedt, die zich slachtoffer voelt en die vooral boos is. In die zin is Antwerpen in de zestiende eeuw een spiegel voor nu. 

Geschiedenis

Olyslaegers heeft, zover ik dat kan beoordelen, uitstekend ingelezen in de geschiedenis. Hij noemt achter in het boek zijn 'bloedbroeder' Stef Franck, die veel research heeft verricht. De stedelijke samenleving uit die tijd wordt beeldend opgeroepen. Zo beeldend, dat het me niet zo moeilijk lijkt om Wildevrouw te verfilmen. De elementen daarvoor zijn al door Olyslaegers aangedragen. 

Een enkele keer maar ging ik vragen stellen: als na de Beeldenstorm Beer het contact verliest met Ward, lijkt hem dat aanvankelijk wel erg weinig te doen. Ook duurt het dan weer een tijdje voordat de lezer iets over Ward leest. Tijdens die onlusten raakt het verhaal van de wildevrouw ook behoorlijk naar de achtergrond. 

Maar goed, dat neemt niet weg dat Wildevrouw een boek is waarin je je helemaal kunt verliezen. Het duurde even voordat ik erin kwam. De eerste honderd pagina's vorderde ik maar langzaam. Maar voor een goed boek mag je best wat moeite doen en die moeite is ruimschoots beloond. 

Website

Pas toen ik het boek uit had, ontdekte ik dat er een website is over de historische achtergronden van de roman. Veel figuren die in het boek voorkomen blijken werkelijk bestaan te hebben. Wie meer wil weten over Bruegel, Jon Dee of de Familie der Liefde kan hier nog lekker doorlezen.