Er ontgaat mij veel. Vaak is dat een zegen en soms is dat jammer. Zo wist ik wel dat Guus Bauer recensent was, maar ik wist niet dat hij ook al een plank vol boeken heeft geschreven. Goede titels, die je gemakkelijk onthoudt. Maar ik was ze nog niet tegengekomen. Ook de interviews en de columns van Bauer: nooit gelezen.
Onlangs hoorde ik de auteur voorbijkomen in het interviewprogramma Oeverloos, waarbij de interviewer de titel, Vaders dag, steeds uitsprak als 'Vadersdag'. Maar vooruit, ik was geïnteresseerd geraakt.
Autobiografisch
Vaders dag is een roman die dicht tegen het autobiografische aan zit. De ik-figuur is Guus Bauer, die zijn vader al in de jaren zeventig verloren heeft. Nu hij een eindje in de zestig is, heeft hij dezelfde leeftijd die zijn vader bereikt heeft. Plotseling komt vader opdagen, niets verouderd. Plotseling zijn ze leeftijdsgenoten, ook al zijn ze geen generatiegenoten.
De vanzelfsprekendheid waarmee vader in het verhaal komt, spreekt me wel aan. Dit soort gesleutel aan de tijd vinden we ook wel terug in romans van bijvoorbeeld Tomas Lieske en K. Schippers, twee auteurs voor wier werk ik veel waardering heb.
Vader Bauer valt ineens in deze tijd; hij heeft niets meegemaakt van de periode tussen zijn overlijden en het heden. Zo denkt hij bij mensen met een smartphone dat ze een rekenmachientje gebruiken en bij nog enkele zaken blijkt zijn onwetendheid. Gek genoeg valt hem niet op dat de kranten van een veel kleiner formaat zijn dan in zijn tijd en ook niet dat treinen geen rookcoupés hebben.
Ik vermoed dat er zoveel dingen veranderd zijn, dat vader Bauer zich wat meer vervreemd zou hebben gevoeld dan in het boek het geval is. Een deel van het verhaal speelt zich binnenshuis af, maar ook daar zijn genoeg dingen die vader op zouden moeten vallen.
Herinneringen
De hele situatie is aanleiding om herinneringen op te halen, niet alleen aan vader, maar ook aan grootvader, beiden A. Bauer, net als de verteller. Er lopen trouwens nog meer mensen met dezelfde naam rond in de roman.
In het begin wisselen herinneringen, verhalen en dialoog elkaar wat af, maar op een gegeven moment krijgt vader het woord en dat staat hij niet meer af. Het grote verhaal van vader over de oorlog is interessant om te lezen, maar het zorgt er ook wel voor dat Vaders dag onevenwichtig van structuur wordt. Ik had de gewaarwording dat ik een kruising van twee ideeën voor romans las: een roman waarin vader geconfronteerd wordt met de veranderingen na zijn dood en een waarin vader zijn verhaal vertelt.
Het verhaal van vader biedt overigens wel interessante details. Vader was bij het uitbreken van de oorlog in Nederland, mei 1940, gelegerd bij de Grebbelinie. Ik wist dat er fors gevochten is en ik ben vaak genoeg langs het oorlogskerkhof gefietst, maar ik had me niet gerealiseerd dat de soldaten al tijden van tevoren paraat waren en dat het heel aannemelijk is dat ze gedacht hebben dat het allemaal wel mee zou vallen.
 |
| Vader Bauer, behouden teruggekeerd na de oorlog |
Na de strijd is er nog een hele periode oorlog die vader moet zien door te komen. Ook die wordt beschreven. En vader overleeft de oorlog natuurlijk, anders had Guus niet geboren kunnen worden.
Vormgeving
Vaders dag is een mooi boek: gebonden en geïllustreerd met foto's, zodat je meteen ook beelden hebt bij wat je leest. Maar nog mooier is dat je merkt hoe nauwkeurig Bauer naar de foto's gekeken moet hebben: geen detail is hem ontgaan. Je mag het gerust liefde noemen.
Vader stapt het boek binnen, of beter: Bauer schrijft vader naar zijn heden. Hij schrijft zijn vader naar zich toe, waarbij de pen sterker is dan de dood. De verteller wordt de vader en spreekt met zijn mond: de identificatie is compleet. Misschien dat ook daardoor de zoon een tijdlang zwijgt: hij is de vader geworden.
Die inzet van dit boek, het zo dicht mogelijk naderen van de vader, is ontroerend. Het doet denken aan wat Achterberg deed met de gestorven geliefde. Het maakt Vaders dag tot een sympathiek boek, dat gemakkelijk de empathie van de lezer krijgt.
De compositie had wat evenwichtiger gekund, maar misschien moeten we daar wat minder belang aan hechten. Vaders dag is een liefdevol boek, dat ik met plezier gelezen heb.
Dan voor gedegen leeswerk, waar kan ik een pakketje, met boeken uiteraard, heenzenden tschüssguus
BeantwoordenVerwijderenSorry voor mijn late reactie, Guus. Drukte hield mij weg. Zie de blogpost Pauze. Dank voor het pakketje dat je in het vooruitzicht stelt. Ik ontvang post op Bosvijverlaan 30, 6717 ZL Ede.
BeantwoordenVerwijderen