Klaagliedjes

Nu ben je dood
ik in de rouw
voor om door vanwege jou
en toch verlang ik nog
naar jou.

Als ik niet geweten had van wie bovenstaande strofe was, had ik er weinig aandacht aan geschonken, vrees ik. Nou ja, die middelste zin is natuurlijk wel opmerkelijk, maar de rest?

Het is de laatste strofe van het laatste gedicht uit de bundel Klaagliedjes van Judith Herzberg. Met haar 27 liefdesliedjes (veertig jaar geleden gepubliceerd) ging ze terug naar het bijbelboek Hooglied, nu naar het boek Klaagliederen. Nou ja, in de eerste twee gedichten dan.

In Klaagliederen gaat het over Jeruzalem, verbeeld als een weduwe. Herzberg doet het andersom: ze tekent een weduwe en roept het beeld op van een verwoeste stad. Na het begin van de bundel vinden we het Bijbelboek eigenlijk niet meer terug. Verder verwijst Herzberg naar het boek dat de weduwe van mediamagnaat Robert Maxwell schreef na diens dood.

Niet elk gedicht in Klaagliedjes is geslaagd, vind ik. Het dertiende luidt:

Mijn hart tolt door mijn lijf
mijn darmen zijn verstijfd
als ingeklonken klei.

Zo’n tollend hart doet mij eerlijk gezegd niet zo veel en de laatste twee regels roepen bij mij vooral het beeld op van iemand die constipatie heeft.

Klaagliedjes moet het ook niet van de afzonderlijke gedichten hebben, vermoed ik. De bundel als geheel blijft wel staan, omdat de rouw door de hele bundel heen loopt en je bijblijft als je het boekje dichtdoet.

Tot slot gedicht VI, waarin het huis wordt getekend waarin de geliefde niet meer is en niet meer kan zijn. Tegelijkertijd heb je het idee dat de weduwe zelf dat huis is, met kierende en klemmende deuren, met hout dat kreunt als een vastgebonden dier en dat dier is ze natuurlijk ook.

Een huis hoort te zingen
maar ons huis zwijgt.
De ramen hangen scheef
in de gerimpelde kozijnen,
zij zijn beslagen, één veeg
en je ziet weer even
wat zien had kunnen zijn.
De deuren klemmen,
kieren, de klink
is als gesmolten, of verijst
en als ik in- of uitga
klaagt, kreunt het hout
zoals een vastgebonden dier
dat nauwte niet meer uithoudt.