Het werk van Ibrahim R. Ineke is in meerdere opzichten duister. Ten eerste laat het zich niet gemakkelijk lezen, omdat Ineke geen rechtlijnige verhalen vertelt. Hij lijkt fragmenten te presenteren die de lezer zelf tot een verhaal in elkaar moet passen.
Verder heeft hij qua thematiek een voorkeur voor duistere machten, waarover de mens geen controle heeft. Dat was al zo in zijn vorige album, The white people, waar in het bos duisternis manifest werd. Daar was ook sprake van een ruïne. Zo'n oud gebouw speelt ook een rol in Half blood.
Centraal staan de gebeurtenissen rond een oud sanatorium dat compleet in de aarde verdwenen lijkt. Het hoofdstuk waarin het gat getoond wordt, heeft Ineke dan ook, een beetje melig, 'The hole story' genoemd. Net als het vorige album is ook dit album geïnspireerd op proza dat Ineke gelezen heeft. Achterin noemt hij de boeken en de auteurs: Julia Kristeva, Richard Holmes, Gérard de Nerval. Amelia Ishmael en Clark Ashton Smith.
Het album opent met een journalist van Hypocrite reader magazine, die wat vragen heeft over wat er afgelopen zomer is gebeurd. In het gesprek komt een man ter sprake die ooit een kamer huurde bij de geïnterviewde, oudere man. Later komen we te weten dat de huurder Valentine heette. De oudere man vertelt dat hij geen idee heeft hoe Valentine ontdekt heeft wat er met het oude sanatorium is gebeurd en hoe hij geobsedeerd is geraakt door de oudewijvenverhalen daaromtrent.
In zijn spullen zijn ook tekeningen aangetroffen. Op de eerste staat een gespierde man, die aan een stoel is geketend, te midden van de vlammen. Het lijkt iemand die in bedwang gehouden moet worden. Dat zou een patiënt kunnen zijn, maar net zo goed een duivel of een superheld. Op de andere tekening lijkt een plant te staan. 'Orchis serapha' staat erbij. Deze orchidee kan een dus ook een seraf zijn.
Een seraf is een engel. De Hebreeuwse stam waarop het woord teruggaat (zie hier) betekent 'brandende' een betekenis die aan het eind van het boek meespeelt. De zwarte, gevlekte rand rond de tekening lijkt ook te duiden op brandsporen. Er komt in het verhaal een vrouwenfiguur voor, gekleed in een jurk met punten die wel wat weghebben van bloembladeren. De punten komen ook terug in de kap die ze als een capuchon op haar hoofd heeft.
We zouden haar kunnen zien als de seraf, als iemand die wel menselijke trekken heeft, maar wellicht niet tot onze werkelijkheid behoort. Zij zou de 'half blood' kunnen zijn uit de titel, maar dat zou Valentine ook kunnen zijn. Op een gegeven moment komt er lichtstraal uit diens hoofd, alsof hij een vuurtoren is. Hij lijkt daarmee een bovenaards (of onderaards?) figuur op te roepen. Misschien heeft hij de figuur ontketend die op de tekening aan de stoel was geketend. Maar bij Ineke is nooit iets eenduidig. De mogelijkheid dat Valentine dat droomt, moeten we ook openhouden.
Het oude sanatorium droeg de naam Malpertuis, wat doet denken aan het huis van de vos Reynaert, maar meer nog aan de gelijknamige Belgische film uit 1971, in zijn geheel op YouTube te zien. In het labyrintische huis Malpertuis werden mythologische figuren gevangen gehouden. Daarmee lijkt het verwant aan een onderwereld.
De verwijzingen naar de klassieke mythologie zijn pregnant aanwezig in Half blood. Een van de hoofdstukken heet 'Asphodel fields'. De vlakten van Asphodel zijn te vinden in de Hades, een soort tussengebied tussen Elysium en Tartarus. In dat hoofdstuk zien we iemand die tussen twee anderen weggevoerd wordt naar het sanatorium. Daarmee is het sanatorium een soort onderwereld geworden.
Ineke houdt van herhalingen. Ook in The white people kwamen enkele bladzijden letterlijk terug. Dat doet hij ook in Half blood. Een variant op de tekening van de man die tussen twee anderen wordt weggevoerd komt al eerder voor. Daar is het iemand die waarschijnlijk gevangengenomen wordt door twee politiemensen. Het hoofdstuk heet dan ook 'Der Kommissar', waarmee Ineke nadrukkelijk knipoogt naar Duitse krimi's.
Enkele hoofdstukken hebben een titel die weergegeven is in Griekse letters: Agapè en Choéforos. Het eerste woord staat ook bij een tekening die een ingang laat zien, mogelijk in een overwoekerde ruïne. Het woord agapè duidt op liefde, genegenheid. Het zou kunnen slaan op de zorg in een sanatorium.
Choéforos betekent offerpleng(st)er. Het offer was nodig om de mensen in de onderwereld te laten ontwaken. In Half blood zien we de serafijnachtige figuur een druppel bloed opvangen in haar mond. Als der Kommissar een moordzaak heeft, dan heeft die hier mee te maken.
Het begrippenpaar onderwereld/bovenwereld staat centraal in Half blood, net als de gedachte dat de aarde hol is en dat er binnen de aarde een samenleving is: 'This is a hollow earth - we are living on the outside, kept from the wisdom of the ancient masters who live within. Although the are the ones lit by the rays of a nether sun, we -in our exile and ignorance- are the real subterraneans.'
Het gat in de grond, waar het sanatorium gestaan kan hebben, is dan de ingang naar de onderwereld. Valentine zocht waarschijnlijk naar de ingang, die op de tekening te zien is. Die poort komt ook elders terug.
Vanuit de onderwereld is er de verliefde seraf, tot leven gewekt door de druppel bloed. Zij spreekt 'Joseph fucking Campbell' aan, die kiest voor de verhalen in plaats van voor de liefde. De boze seraf zegt: 'If you want to live, live here with me. Let's take our love underground.' Op het achterplat van het album staat nog dat liefde grondeloos ('ungrounded') is.
Ook op de laatste pagina komt de seraf aan het woord: 'We'll burn this world from the inside out'. Daarmee doet ze haar naam (die immers afgeleid is van 'brandend', eer aan).
Net als bij The white people intrigeert het verhaal van Half blood me dermate, dat ik tijdens het lezen vooral bezig was met het helder krijgen van de verhaallijnen, wetend dat er steeds genoeg duister zal blijven om de lezer bezig te houden. Maar natuurlijk verdienen ook de tekeningen aandacht.
Ineke gebruikt verschillende technieken. Vooral in de hoofdstukken Choéforos wijken die af van het gebruikelijke. Er lijkt fotografie gebruikt en ook lijkt er verf uitgesmeerd te zijn met een paletmes dat vrij recht op het papier gehouden is, zodat de verf er bijna vanaf gekrabd is. De structuur van de ondergrond is daardoor zichtbaar.
De meeste tekeningen zijn pentekeningen, puur zwart en wit, zonder grijzen. In enkele tekeningen is er met verdunde inkt gewerkt, wat wel een grijswerking geeft. Ineke gebruikt in verscheidene tekeningen een vrij open manier van tekenen, waarbij er nauwelijks wordt ingekleurd. Die manier van tekenen combineert hij met zwarte schaduwvlekken, die soms bescheiden zijn, maar hij schrikt ook niet terug voor grote zwartvlakken.
Het zijn heerlijke tekeningen, die vooral dienstbaar zijn aan het verhaal. Bovenal is Ineke iemand die wat te vertellen heeft en die dat op zijn geheel eigen manier doet. Hij roept een parallelle wereld op, die duister blijft voor ons. In ieder geval beïnvloeden de werelden elkaar.
Lang niet alles heb ik aan de orde kunnen stellen in de beperkte omvang die een recensie nu eenmaal heeft. Bijvoorbeeld de genummerde hoofdstukken 'Choeforos', waarbij nummer één ontbreekt; het hoofdstuk Agarttha, dat ook verwijst naar de binnenkant van de aarde; het schilderij in de eetzaal; de deurklopper met de ramshoorns; de hoofdstuktitel 'Saturn' - er is nog genoeg om op te kauwen in deze uitstekende graphic novel.
Een deel van Half blood is hier in te zien.
Titel: Half blood
Tekst en tekeningen: Ibrahim Ineke
Uitgeverij: Sherpa
Haarlem, 2016. 56 blz. hardcover, € 19,95
Geen opmerkingen:
Een reactie posten