Prins Valiant (Hal Foster)

Prins Valiant is een klassieke stripheld. Ik herinner mij hem al uit mijn jeugd, toen ik zijn avonturen wel eens in zo'n Vivo-boekje las. Eigenlijk hield ik meer van Eric de Noorman, maar een strip is een strip en naast de Sjors was er in mijn omgeving niet zoveel. Soms zwierf er ergens een nummer van de Arend rond, maar ik heb geen idee waar dat vandaan kwam.

Er zijn in de loop der jaren al heel wat stripseries onder het stof verdwenen: op rommelzolders terechtgekomen, weggegooid, nooit herlezen. Maar Prins Valiant, van Hal Foster, heeft zich staande gehouden. Uitgeverij Silvester is bezig met de heruitgave van de strip, in een hardcoverversie. Alleen de strip, geen inleiding of dossier. De vertaling is van de hand van Marq van Broekhoven.

Jaargang 1966

Om een indruk te krijgen bekeek ik de heruitgave van jaargang 1966, dit jaar uitgekomen. Daaraan kun je al bij het begin zien dat dit deel onderdeel is van  een langere serie. De eerste tekst is: 'Vanaf de andere kant van de riviermond kan Arn de zakken met pemmikan op de uitloper zien liggen.' We vallen dus midden in een verhaal.

Dat is verder geen probleem. Wie ooit wat van Prins Valiant las, weet dat het hier over prins Arn gaat en de verhaallijn pik je gauw genoeg op. Valiant zelf zal pas verder in dit deel meer naar de voorgrond treden.

Prins Valiant is geen ballonstrip; er zijn stroken met plaatjes en onder elk plaatje staat een stukje tekst, dat wel binnen het kader valt. Bij bijvoorbeeld Eric de Noorman of de strips van Marten Toonder, staat de tekst onder het kader.

Het verhaal is aardig en de tekeningen, hoewel duidelijk uit een voorbije tijd, doen het nog steeds wel goed. Valiant en Alete hebben twee dochters, een tweeling. De meisjes lijken op het ene plaatje wel veel ouder dan op het andere. Maar verder heb ik me aan de tekeningen niet zo gestoord.

Dubbele blik

Ik vraag me wel af of ik objectief naar een strip kan kijken die voor een deel ook thuishoort in mijn verleden. In ieder geval lees je het verhaal met een dubbele blik: die van de stripliefhebber, die met het verhaal meewil en daardoor de afstand tot het verhaal klein wil maken en die van de beschouwer, die het verhaal als een historisch gegeven beschouwt en er met meer afstand naar kijkt.

Wie Prins Valiant leest, leest een historische strip. De held is nog echt een held. Hij kan fouten maken, hij kan in het nauw komen, maar uiteindelijk deugt hij. Hij heeft niet een donkere kant. Dat maakt hem ook nogal braaf.

In de verhaallijn van Valiant komen verschillende anachronismen voor. Hij hoort te leven in de tijd van koning Arthur, maar de schrijver veroorlooft zich nog wel eens uitstapjes. In dit deel is mij dat overigens niet opgevallen, laat staan dat het mij gestoord heeft.

Verhouding man-vrouw

Ik snap dat in de middeleeuwen de verhouding tussen mannen en vrouwen anders was dan in de huidige tijd, maar ik kreeg toch een beetje de kriebels van passages als:

Aleta heeft maar één zorg: kan ze haar echtgenoot nog steeds genoeg bekoren, zodat hij haar het lieflijkste wezen ter wereld blijft vinden? Ze zucht tevreden, als hij weer die verliefde, leeghoofdige blik in zijn ogen krijgt.

Of dit beeld van de vrouw:

Aleta is opgetogen als ze hoort dat ze naar Camelot gaan. Er zullen nieuwe mode en nieuwe roddels te genieten zijn en ze kan pronken met haar grote dochters.

Dat er een alwetende verteller is, is niet zo vreemd in een strip van vijftig jaar oud. Maar soms heeft hij de uitstraling van opa die het allemaal al weet:

Dan sleept hij de voormalige bewoner in zijn winterhol en maakt een kampvuurtje. Op de een of andere manier voelt hij zich bijzonder handig en mannelijk. Wij weten uit betrouwbare bron dat meisjes dit zo nu en dan kunnen teweegbrengen.

En een bladzijde verder schermt hij alweer met zijn 'betrouwbare bron', die hij overigens niet prijsgeeft:

Tot nu toe stond hij op vriendelijke voet met iedereen. Toen leerde hij een meisje kennen en veranderde alles. Meisjes! (De schrijver weet uit betrouwbare bron dat is al sinds mensenheugenis het geval is).

In de fout

Op taalgebied gaat de strip nog wel eens in de fout. Daar had een redacteur best kritisch naar mogen kijken. Meestal heeft dat te maken met verwijzingen. Bijvoorbeeld: 'Ieder voorzag alleen in hun eigen levensbehoefte.'

Ook komen er vreemde registerwisselingen voor. Iemand houdt een plechtige toespraak en ineens gebruikt hij een woord waarvan je vermoedt dat de spreker dat nooit in zijn mond zou nemen. In het citaat hieronder is dat 'heibel'.

Vertel het aan wie maar wil luisteren dat de eer van onze stam met voeten getreden wordt, als hij zich niet bij onze oude gebruiken neerlegt. Laat doorschemeren dat er wel eens heibel van kan komen.

Voor de liefhebber zal dat allemaal niet zo hinderlijk zijn, vermoed ik. Het is mooi dat een zo grote strip voor het nageslacht bewaard blijft. Wel kan ik me goed voorstellen dat jongeren niet gauw naar deze strip zullen grijpen en ook voor de wat oudere lezers zal Prins Valiant steeds meer belegen worden.

Titel: Prins Valiant, Jaargang 1966
Auteur: Hal Foster
Uitgeverij: Silvester
's-Hertogenbosch 2018, 56 blz. hardcover, € 16,95