Aangezien literatuur het bad is waarin ik het liefst zwem, volg ik nogal wat podcasts die daarmee te maken hebben. Een aantal daarvan komt ongetwijfeld hier nog ter sprake. Deze keer een podcast waarbij ik na het beluisteren van de pilot ben afgehaakt: Spraakwater of wodka van Das Mag, gepresenteerd door Toine Donk, die nog een juniorredacteur naast zich heeft die als jurylid fungeert, maar eigenlijk niet veel toevoegt. De podcast is op verschillende plekken te vinden, bijvoorbeeld in iTunes. In de pilotaflevering was Peter Zantingh te gast, schrijver van het boek Na Matthias.
Als er een auteur optreedt in een podcast die over boeken gaat, is het vooral prettig als zij of hij veel vertelt over het boek. Goede interviewers kunnen vragen stellen die auteurs nopen tot nadenken, zodat ze niet op de automatische piloot kunnen antwoorden. Dat kan boeiende gesprekken opleveren, waarna de luisteraar meestal zin heeft om het boek te gaan lezen. Voorbeelden van dit soort podcasts zijn Kunststof, Wandelen met Lebowski en Boekenpodcast Het verhaal.
Format
Bij Spraakwater of wodka is afgeweken van het traditionele vraaggesprek. Wellicht omdat men vond dat er een afwijkend format moest zijn, of omdat men vooral een 'lichte' podcast wilde maken. De titel slaat op de wodkafles die op tafel staat. Als de auteur een verkeerd antwoord geeft of een onbevredigend antwoord, moet hij een shot wodka nemen. Daarmee wordt de podcast een spelletje, dat je kunt winnen of verliezen, terwijl, volgens mij, het boek centraal behoort te staan.Alle media zijn vergeven van de spelletjes en van de lichtheid. Waarom zou ik daarvoor naar een podcast gaan luisteren? Ik wil iets over het boek te weten komen. Dat valt niet mee met deze podcast. Bovendien kun je je afvragen hoe goed een uitgeverij zorgt voor haar auteurs als die gedwongen worden alcohol te drinken, vooral ook omdat de schrijver aangeeft dat hij al maanden geen alcohol ingenomen heeft. Gezien de titel zal die wodka er wel in blijven. We hoeven niet bang te zijn dat schrijvers een lijntje cocaïne moeten snuiven, een joint moeten roken of dat er dan een stukje van hun oorlel afgeknipt wordt bij een verkeerd antwoord.
Het blijft raar. De wodka zal niet zorgen voor betere antwoorden. Inhoudelijk heeft het drinken dus geen functie.
Opdrachten
De eerste opdracht: in dertig seconden het boek karakteriseren. Er mag geen 'eh' gezegd worden en er moeten drie woorden gebruikt worden die de presentator geeft. Daar gaat het al verkeerd. Eigenlijk had ik toen al de neiging om te stoppen met luisteren.Wat is er mis met het zeggen van 'eh'? Zeker als dat betekent dat de schrijver moet nadenken. Dat een auteur in enkele zinnen zijn boek moet karakteriseren, is een goede opdracht. Hij of zij wordt dan gedwongen meteen tot de kern te komen. Maar het is natuurlijk onvergeeflijk dat Donk al vooraf vertelt wat hij wil horen. Het gaat namelijk niet om de presentator en om wat hij uit het boek heeft gehaald, maar om wat de schrijver wezenlijk in zijn of haar boek acht.
Donk plaatst zich vaker onterecht op de voorgrond. Op een gegeven moment is het onderwerp van gesprek de omstandigheid dat de schrijver vastloopt bij het schrijven van een boek en hoe de omgeving daar dan op moet reageren. De presentator vertelt hoe het bij hem werkt. Daar is werkelijk niemand in geïnteresseerd. Dat legt hij maar uit in de podcast van Mug tot Olifant, waarin hij zichzelf centraal kan stellen.
In de pilotaflevering krijgt de auteur daarna een personage en dat moet hij dan in één woord karakteriseren. Gelukkig mag hij na dat ene woord wel een toelichting geven. Maar het blijft allemaal erg aan de oppervlakte en vooral is het bezwaarlijk dat er maar geen lijn komt in het gesprek, waardoor je nauwelijks een beeld van het boek krijgt. Je hipt van personage naar personage en de noodzakelijke context wordt niet gegeven.
Dan krijgt Zantingh enkele uitspraken van zijn vriendin voorgelegd en hij moet zeggen of ze dat wel of niet gezegd heeft. Dat is nog wel aardig, omdat de citaten haakjes kunnen zijn waaraan je een gesprek kunt ophangen. De schrijver slaagt glanzend voor die proef. Eén keer heeft hij het fout, maar dat komt doordat Donk Zantinghs vriendin niet citeert, maar parafraseert. Desalniettemin moet de auteur de straf ondergaan. Vreemd.
Oordeel
Wie van spelletjes houdt, vindt het wellicht aardig om naar Spraakwater of wodka te luisteren, al wordt er nu ook weer niet zo'n interessant spelletje gespeeld. Wie van literatuur houdt, kan deze podcast overslaan.
Het boek komt nauwelijks aan bod; je krijgt slechts een oppervlakkig beeld. Als je de flaptekst leest, weet je waarschijnlijk net zo veel. Het probleem is het format, dat niet bedoeld is om te luisteraar flink met het boek kennis te laten maken, en de presentator. Je kunt niet merken of hij het boek gelezen heeft of slechts een samenvatting. Geen enkele keer stelt hij een vraag waardoor we dieper het boek in duiken. Als luisteraar krijg je steeds meer de indruk dat men ook een willekeurige voorbijganger het lijstje met vragen had kunnen geven. De fles wodka lijkt belangrijker dan de vragen en ook belangrijker dan de antwoorden.
Je kunt je wel afvragen waarom een schrijver eigenlijk zou meewerken aan een podcast waarin hij met zo weinig respect wordt behandeld en waarin zijn boek zo'n schamele rol speelt: alleen als onderwerp voor een spelletje. Alles voor de publiciteit wellicht, maar publiciteit moet ervoor zorgen dat het boek verkocht wordt. Ik kan me niet voorstellen dat er iemand is die na het beluisteren van de podcast naar de boekhandel rent om Na Matthias te kopen.
Ik zie in ieder geval in de pilotaflevering van Spraakwater of wodka geen aanleiding om iets van Zantingh te gaan lezen, hoe sympathiek hij ook overkomt - aan hem ligt het niet. En al helemaal niet om nog andere afleveringen van de podcast te beluisteren.
Eerder schreef ik over
Geen opmerkingen:
Een reactie posten