Zoals sommige wijnen een tijdje kelder nodig hebben, moeten ook sommige boeken een tijdje rijpen. Meestal krijgen ze bij mij daar de tijd niet voor. Na het lezen wil ik er graag zo snel mogelijk over schrijven.
Maar de laatste tijd ging dat niet. Mijn hoofd zat vol en had vaak alleen ruimte voor de dingen van een enkele dag. Correctiewerk van school en van de Staatsexamens, gesprekken in verband met een mogelijke nieuwe baan en dan de dagelijkse dingetjes die je niet mag vergeten en die je dan toch vergeet. Zelfs lijstjes helpen daar niet tegen.
Tussendoor heb ik wel gelezen, in een wat lager tempo en er was ook wat minder tijd voor. Maar een graphic novel zo af en toe ging nog wel. Zo las ik ook Knipperen & ademen, van Micky Dirkzwager. Van schrijven erover kwam het een paar weken lang niet.
Herlezing
In mijn herinnering begon deze beeldroman nogal kabbelend, met weinig lijn en kwam er later pas meer richting in. 'Toch wel goed'- dat was wat ik me herinnerde. Maar het geheugen is per definitie onbetrouwbaar, dus ik heb Knipperen & ademen herlezen, nadat het een tijdje op het bureau had gelegen. In de tussentijd is het een beter boek geworden. Of misschien heb ik het nu beter gelezen.
Micky is de hoofdpersoon van het verhaal, waardoor ik het boek als autobiografisch heb gelezen, wel wetend dat Micky niet alleen de auteur is, maar ook een personage en de auteur mag met het personage doen wat nodig is voor een goed resultaat. Als ik het over Micky heb, bedoel ik het personage.
Aan het begin van het verhaal maken we kennis met Micky en met haar huisgenoten, Jeroen, Kas en Thijs. Ze zijn wat uitbundiger dan Micky, dollen soms wat met haar, maar ze zijn ook loyaal.
Kunstacademie
Intussen volgt Micky een opleiding aan de HKU. Ze vindt haar klasgenoten steengoed en ze wil het zelf ook graag goed doen. Volgens een van haar klasgenoten lukt het Micky maar niet om lelijke dingen te maken. Het is niet als compliment bedoeld.
De scènes over de opleiding zijn grappig: 'Op de bank in ons lokaal altijd wel iemand te slapen of te huilen.' Er hangt binnen de opleiding een wat softe sfeer. Zo zijn er allerlei regeltjes voor het geven van feedback: de critical-responsemethode. Dirkzwager tekent dat scherp, laat het belachelijke ervan zien, maar toont later ook de goede kant ervan. Hetzelfde geldt voor een lerares die haar chakra's wil openen. Micky weet niet of ze daar wel in gelooft, maar de lerares doet het in ieder geval samen met haar en dat is ook veel waard.
In bijna alles wordt het definitieve oordeel uitgesteld en dat leest heel prettig. Scherpe observaties, waar vaak twee kanten aan zitten en ze blijven allebei overeind.
Beren
Micky doet heel erg haar best, want ze wil alles graag goed doen. En altijd zijn er beren op de weg. Voor op Knipperen & ademen staat een beer afgebeeld en op het schutblad zijn glas-in-loodramen afgebeeld met Micky en een beer in allerlei posities, bijvoorbeeld in die van De Kus van Gustav Klimt. Soms is de beer bedreigend en op andere momenten heel vertrouwd. Centraal staat een piëta, zoals die van Michelangelo. De beer ligt levenloos bij Micky op schoot. Afscheid nemen van een beer gaat niet vanzelf; je ontkomt niet aan het rouwen.
Op een kwart van het boek komen de eerste beren in het verhaal voor: letterlijk beren op de weg. De beren verhinderen haar om te doen wat ze zou moeten doen, of maken het haar in ieder geval moeilijk. Maar er is ook een andere kant: ze beschermen haar. Ze heeft een heel gevecht te voeren met de beren, die haar ook heel vertrouwd zijn en wil ze die beren eigenlijk wel kwijt?
Knipperen en ademen
Micky krijgt het advies dat ze niet moet vergeten te knipperen en te ademen. Doorgaan met ademhalen, even de spanning laten zakken. Dat is nog niet zo gemakkelijk. Eigenlijk is Micky het hele boek lang bezig om zichzelf de ruimte te geven voor dat knipperen en dat ademen.
Uiteindelijk gaat ze praten met een psycholoog en al gauw komt ter sprake dat ze anorexia heeft. Dirkzwager laat zien dat het bij Micky niet in de eerste plaats een eetprobleem is, maar een uiting van alles goed willen doen en alles onder controle willen houden. En natuurlijk heeft het te maken met hoe ze naar zichzelf kijkt en in hoeverre ze kan aanvaarden wat ze bij zichzelf waarneemt.
Als het Micky weer lukt om meer te eten, neemt ze afscheid van de beren, maar ze bedankt hen ook. Een beer zegt: 'We zullen er altijd voor je zijn', waarop Micky 'Helaas' antwoordt. Beren zullen er altijd zijn, maar ze hoeven je niet altijd in de weg te zitten.
Hoop op een goed einde
Knipperen & ademen is niet een boek waarin het uiteindelijk allemaal goedkomt. al eindigt het positief. De laatste zinnen van het verhaal zijn: 'U hoopt misschien op een goed einde. Ik ook.'
Hoe langer ik nadenk over Knipperen & ademen, hoe beter ik het vind. Ergens in het verhaal blijkt dat Micky het plezier in het maken is kwijtgeraakt. Uit dit boek blijkt dat dat plezier helemaal terug is. Ook al is het niet in de eerste plaats een vrolijk boek, het is heel grappig. Het is ook niet zo mooi mogelijk getekend, maar zo treffend mogelijk. Mooi en lelijk zijn onbelangrijke begrippen voor dit werk, al kun je het wel mooi in zijn trefzekerheid noemen.
Liefdevolle genadeloosheid
Het indrukwekkende van deze beeldroman is voor mij de genadeloosheid waarmee Dirkzwager naar Micky kijkt. Ze heeft Micky scherp waargenomen. Met humor maar ook liefdevol. Ze heeft Micky omarmd, zoals de beer dat doet op een van de tekeningen, maar ze heeft haar ook ruimte gegeven. In delen van Knipperen &ademen is er benauwdheid, opgesloten zijn, geen richting hebben. Maar er komt steeds meer lucht, er komen momenten dat Micky 'vet gelukkig' is.
Het leven is nog een hele weg, maar dat geeft niet. Micky zal ongetwijfeld nog fouten maken, nog tegen muren aan lopen, zichzelf dwarszitten, maar er is geen enkel leven dat vanzelf gaat. Tante Hofland zei het al tegen Broeder Benjamin in Sara Burgerhart: ''t Is niet altyd het effen wegje'. Maar we mogen hopen en vertrouwen op een goed einde.
In ieder geval heeft alles geresulteerd in deze strip. Goed om te lezen, om te herlezen, om nog een keer te bekijken, om weg te geven. Ik ben benieuwd naar het volgende project.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten