Goede dagen (Helga Warmels)

Een echtpaar op leeftijd, Arthur en Dieneke, gaat een weekje op vakantie in Limburg. Het is een groepsvakantie in een zorghotel. Artthur heeft al een tijdje de zorg voor de dementerende Dieneke. In het hotel zal hem veel uit handen genomen worden, zodat hij het ook even wat rustiger heeft. Vooral dochter Evelien heeft aangedrongen op de vakantie. Zij zal meerijden naar de vakantiebestemming.

De weg erheen gaat niet zonder moeilijkheden. De auto voor hen overrijdt een kat en Arthur besluit het dier uit zijn lijden te verlossen. Dat is al vlak bij het hotel. Later zal hij de kat ook nog begraven.

Dat is de situatie in de roman Goede dagen (2015) van Helga Warmels. Het boek is op een wat vreemde manier in mijn bezit gekomen. Ik wilde het christelijke actieboek van Els Florijn hebben, maar dan moest ik ook een ander boek kopen en ik kon in de christelijke boekhandel eigenlijk geen boek vinden dat ik wilde lezen. Toen praatte de boekhandelaar mij dit boek aan. Ik had nooit van de schrijfster gehoord en dit boek heeft ook nog een heel saaie voorkant. Ik heb me toch maar laten overtuigen, maar het  heeft wel een half jaar op een stapel gelegen voor ik eraan begon.

Arthur

We volgen in Goede dagen vooral Arthur, van wie we langzamerhand in de gaten krijgen dat hij ook niet helemaal helder meer is. Zo moet hij erg veel opschrijven (op zijn hand) om zijn geheugen te helpen. In de loop van de week gaat Arthur hard achteruit. Zelfs zo hard, dat het mij onwaarschijnlijk lijkt. Blijkbaar twijfelde de schrijfster er ook al aan, want op een avond laat ze Arthur flink drinken, zodat ook dat zijn vreemde gedrag nog een beetje kan verklaren.

Ik vind het jammer dat Warmels van zulk dik hout planken zaagt, waar ze eerder in het boek veel subtielere aanwijzingen geeft. Arthur is slim geworden in het vinden van verduidelijkende signalen, waardoor hij kan verhullen dat het met hem niet meer allemaal zo lekker gaat.

Op een dag gaat een groepje hotelgasten naar het zwembad. Op een gegeven moment beseft Arthur dat hij niet meer weet waar zijn kleren zijn.

Hij maakte het bandje om zijn pols los. Er stond een nummer op, dat moest het nummer van zijn kluisje zijn.

Hij kleedt zich aan en gaat op een bankje bij de kassa zitten, zich afvragend waar de rest blijft. De lezer weet dan wel dat iedereen nog lekker aan het zwemmen is en dat Arthur gewoon nog niet in de gaten heeft dat het nog niet de vertrektijd is.

Arthur leert in het hotel een vrouw kennen, Loes, die daar met haar dementerende man is. Ze vinden elkaar aardig en trekken wat samen op. Tussen de scènes in het heden door, krijgen we een blik op het verleden. De relatie tussen Dieneke en Arthur is moeizaam gestart: Dienekes vader wilde niets van de relatie weten, ze werd zwanger voordat ze getrouwd was en het te vroeg geboren kind bleek niet levensvatbaar.

Relatie

De relatie die Arthur nu met Dieneke heeft is nogal ambigu. Goede dagen opent met:

Bijna elke ochtend wanneer hij wakker werd, hoopte hij dat zijn vrouw dood naast hem lag. Het was een vreemde hoop, vermengd met een verstikkende, verlammende angst die hem belette zijn hoofd te draaien en zijn hand op haar borst te leggen om het te controleren - of ze nog warm was, of ze nog ademde.

Een sterke openingszin, die jammer genoeg een beetje onderuitgehaald wordt door de uitleg daarna. Dat is overigens iets wat Warmels vaker doet. Soms komt er een idee op in het hoofd van Arthur en dat wordt beschreven alsof Arthur het ook uitvoert. Even staat de lezer op het verkeerde been en dan schrijft Warmels: 'Hij deed niks'. Zonde. Het was sterker geweest als ze in het midden had gelaten of het de werkelijkheid in of buiten Arthurs was.

Ook bij het begin is de uitleg, zoals gezegd, niet nodig. Het huwelijk tussen Arthur en Dieneke is niet ideaal geweest, maar Arthur heeft zijn taak als echtgenoot met toewijding op zich genomen en ook nu nog verzorgt hij Dieneke zoals hij meent dat niemand anders kan. Hij had ook wel van haar af gewild, maar kan dat in haar huidige toestand niet meer maken.

Als hij Dieneke had willen verlaten, had hij het eerder moeten doen, veel eerder, toen ze zich nog zonder problemen had kunnen redden, maar die heldere gedachte was hem pas ingevallen toen het al rijkelijk te laat was. Hij haatte zichzelf omdat hij haar haatte, omdat hij zijn leven haatte, hun vervlochten levens, omdat hij zichzelf niet de liefhebbende, zorgzame echtgenoot wist zoals de buitenwereld hem zag, maar een huichelaar die zijn vrouw diep in zijn hart het liefst aan haar gruwelijke lot zou overlaten - of erger nog. 

Ook in dit citaat wordt er weer over iets verteld, in  plaats van dat de gebeurtenissen vertoond worden. Ik weet niet of dat getuigt van gebrek aan vertrouwen in de lezer of gebrek aan zelfvertrouwen van de auteur. Ze doet veel goed in dit boek en ik ben ervan overtuigd dat ze van dit gegeven met niet al te grote ingrepen een beter boek had kunnen maken.

Titel

De titel verwijst niet alleen naar de vakantie die bedoeld is als goede dagen voor Arthur of voor Arthur en Dieneke samen, maar meer nog naar de huwelijksbelofte om bij de partner te blijven, in goede en slechte dagen. Door dat plichtsbesef is Arthur nog steeds bij Dieneke.

De terugblikken naar het verleden, naar het begin van de relatie, werken goed. Dat is vooral duidelijk als Arthur de kat aan het begraven. De auteur legt hier expliciet het verband, maar ook zonder dat is wel duidelijk dat het begraven worden van het vroeggeboren kind van Arthur en Dieneke daarin resoneert. In het minder geloofwaardige deel van het boek wordt dat verband tot in het absurde doorgetrokken.

Oordeel

Van Goede dagen verwachtte ik niet zo veel. Misschien dat het alleen daardoor al meeviel. Stilistisch is de roman niet bijzonder, maar Warmels vertelt over het algemeen wel helder en het boek heeft aardig wat vaart. Voor enkele clichés had een redacteur haar moeten beschermen: 'Maar met haar flauwigheden had Dieneke ongemerkt slingers opgehangen in de dagen van hun samenzijn'.

De afwisseling tussen heden en verleden werkt goed en je leeft gemakkelijk mee met Arthur. Jammer van de groteske passage (waarover ik vanwege de plot verder niet uitweid) en van het net te veel expliciet maken van wat impliciet had kunnen blijven.

Dat alles maakt Goede dagen hooguit een aardig boek, dat lekker wegleest. Ik ben ervan overtuigd dat Warmels beter kan.