De Jodenverraadsters
De naam Ans van Dijk is in de geschiedenis van de oorlog wel bekend: een Joodse vrouw die andere Joden aangaf bij de Duitsers en op die manier probeerde haar leven te redden. Ze viel op vrouwen, wat me in die tijd ook al niet gemakkelijk lijkt.
Ze komt niet alleen terug in de geschiedschrijving maar ook in de literatuur, bijvoorbeeld in Een eigen plek van Sera Anstadt. Ik denk dat in veler hoofden Ans van Dijk zo'n beetje de verpersoonlijking van het kwaad is.
Wat zou jij doen?
In de podcastserie De Jodenverraadsters (NPO Radio 1) krijgen we in de eerste aflevering een portret van haar: een vrouw die, in het nauw gedreven, verschrikkelijke dingen doet. De vraag die letterlijk gesteld wordt, is: 'Wat zou jij doen?' Het is een vraag waarop niemand antwoord kan geven.Het deed me denken aan het verhaal 'Westerbork - strafbarak - donderdags' van Hellema, waarin een man de lijst moet maken van mensen die op transport worden gesteld. Als hij het niet doet, wordt hij zelf afgevoerd naar Auschwitz. 'Wie hier literatuur van maakt is een zwijn,' schreef Hellema boven het verhaal. Hij maakte er literatuur van, maar het was ook de harde werkelijkheid.
In de volgende afleveringen worden de mensen geportretteerd die in het netwerk van Ans van Dijk werken: Roza Roozendaal, die vooral haar moeder wil redden, maar daarvoor wel naar bed moet met een rechercheur, en Mies de Regt, partner van Ans van Dijk, die aanvankelijk niet op de hoogte is van de activiteiten van haar vriendin.
Helmert Woudenberg
De Jodenverraadsters is een podcast van Helmert Woudenberg, bekend van zijn indrukwekkende monologen op toneel. Er zijn vijf afleveringen, waarvan er op dit moment drie online staan. Je vindt ze terug op de site.Het is niet de bedoeling van de podcastserie om iets goed te praten van de verschrikkelijke dingen die er gebeurd zijn, maar wel om aandacht te vragen voor de benarde situatie waarin deze V-vrouwen (Vertrouwensvrouwen) zich bevonden. Ze worden op die manier niet alleen als gevallen of als feiten behandeld, maar als mensen.
Ans van Dijk werd na de oorlog ter dood veroordeeld. Ze was de enige vrouw bij wie dit vonnis ook daadwerkelijk werd voltrokken.
Historische setting
Van Woudenberg heeft er alles aan gedaan om de historische setting op te roepen, vooral door de amusementsmuziek van die tijd tussendoor te laten horen. Wat me wel soms uit het verhaal haalt, zijn de moderne stemmen. De huig-'r' en de Gooise 'r' passen niet goed bij de jaren veertig. Je weet dat vrouwen in die tijd niet op die manier gesproken zullen hebben. Bij het begin van een aflevering hoor je een stem van waarschijnlijk een kind. Daar valt het het meest op.Maar dat is een kleinigheid. Belangrijker is dat we aan het denken worden gezet over een duistere bladzijde in de geschiedenis. Een eenduidig oordeel blijkt lastig. Maar waarschijnlijk zijn ook in dit geval de vragen belangrijker dan de antwoorden.
De stemmen van Assisen
In België is er een Hof van Assisen, een rechtscollege waarin een volksjury figureert. Over enkele zaken in dat hof is er sinds kort een podcast, Stemmen van Assisen. De podcast wordt gemaakt door twee journalisten van Het Nieuwsblad, Pieter Huyberechts en Cedric Lagast.
Samen doen ze uit de doeken waarom een verdachte (of meer verdachten) moet(en) voorkomen. In de eerste aflevering gaat het over een heel knullig verlopen euthanasie. De arts blijkt al verschillende keren (voor andersoortige zaken) terechtgestaan te hebben.
Huyberechts en Lagast doen de zaak helder uit de doeken. Daarbij gaat het zeker niet om het sensationele en dat is prettig. Dat zou zo'n podcast (voor mij) slecht te verteren hebben gemaakt.
Namen
Je merkt dat namen erg belangrijk zijn. Zowel bij advocaten als bij officieren van justitie (die in België mogelijk net anders worden genoemd). Het feit dat er zo uitgebreid wordt ingegaan op namen, komt natuurlijk doordat de journalisten goed zijn ingevoerd in de materie. Ik vroeg me ook af of het voor de rechtsgang van belang is dat iemand juist door de ene of door de andere wordt verdedigd of aangeklaagd.Deskundige
In elke uitzending wordt er contact gezocht met een deskundige, die zich ook waagt aan een inschatting van de afloop van het proces. In tijden van corona kan die deskundige natuurlijk niet in de studio zijn. Dat is begrijpelijk, maar de geluidskwaliteit van de telefoonlijn is soms wel onder de maat.In latere uitzendingen komen Lagast en Huyberechts nog even terug op de uitspraak in vorige afleveringen. Ook nieuwe ontwikkelingen worden gemeld, zodat je een zaak echt kunt volgen.
Er zijn nu drie afleveringen online gezet, plus een extra aflevering. Je kunt ze vinden op de website. Naast de euthanasiezaak gaat het om de moord op een kapster en de moord op een oude vrouw, bij wie niets te halen was.
True crime
We worden, ook in podcasts, doodgegooid met 'true crime', maar gelukkig niet letterlijk. Voor de liefhebbers is dat heerlijk en wie er niets van moet hebben, kan het aan zich voorbij laten gaan. Ik had mijn bedenkingen bij Daders, waar het duidelijk om de sensatie draaide, maar veel andere podcasts zijn integer gemaakt.De stemmen van Assisen is zo'n integere podcast: bekwame journalisten die je informeren over hun vakgebied. Degelijke podcast. Probeer maar eens.
De wereld van Sofie
Bij De wereld van Sofie is de eerste associatie die met het gelijknamige boek van Jostein Gaarder of misschien met het bordspel naar aanleiding van dat boek, dat ik overigens met veel plezier gespeeld heb.
Maar de podcast De wereld van Sofie verwijst naar een andere Sofie: Sofie Lemaire, die de presentatrice is van het programma op de Belgische zender Radio 1. Ik heb lukraak enkele afleveringen (een stuk of zes) beluisterd en nu wil ik ze allemaal horen. Dat is nog best een klus, want intussen staan er al dertig online.
De afleveringen zijn ongeveer een half uur lang en dat is een mooie lengte. In elke aflevering staat er een onderwerp centraal. Lemaire geeft een korte, prikkelende inleiding en laat daarna drie mensen aan het woord. Die gaan niet met elkaar in gesprek, maar zijn na elkaar te horen.
Verschillende kanten
Eigenlijk wordt er altijd wel voor gezorgd dat op die manier het onderwerp van drie kanten wordt belicht, zodat je na dat halve uur een aardig beeld hebt. Veel podcasts zijn te lang en sommige podcasts (zoals Onder mediadoctoren) zijn na verloop van tijd langer geworden, zonder dat dat iets toegevoegd heeft. Daarom is het mooi dat deze podcast zich beperkt in de tijd. Je kunt een aflevering gemakkelijk even tussendoor beluisteren.Die onderwerpen zijn divers: luiheid, victim blaming, 'boe' roepen in het theater, hardlopen, narcisme, transgender zijn, kunstdiefstal, overspel.
Het zijn heerlijke uitzendingen: van Sofie Lemaire gaat rust uit (nooit moet iets gauwgauw), ze weet op tijd een lichte toets aan te brengen, zit zelf goed in het onderwerp en stelt daardoor vragen die verhelderende antwoorden opleveren. Het draait altijd om het onderwerp (en niet om Sofie).
Lopen
Een enkele keer merk je dat je dat het Nederlands in Vlaanderen net iets anders is dan in Nederland. Bij ons is 'lopen' niets meer dan 'je te voet voortbewegen' (bijvoorbeeld: Ik loop naar het station). Voor de Belgen is 'lopen' wat wij 'hardlopen' noemen. Dat had ik vast ooit eerder gehoord, maar in deze podcast werd ik daar weer eens mee geconfronteerd.In de afleveringen komen overigens zowel Nederlanders als Belgen aan het woord. Bij de podcast over hardlopen bijvoorbeeld is dat Abdelkader Benali. In deze aflevering is Sofie Lemaire vervangen door Linde Merckpoel. Gaat ook goed. De uitzendingen vind je op de bekende plaatsen, bijvoorbeeld hier.
In de loop van de tijd heb ik aan heel wat Vlaamse podcasts aandacht besteed. Vaak waren die geproduceerd onder de vlag van Klara, maar er zijn ook genoeg andere aanbieders in België met interessante podcasts. In mijn vorige stukje noemde ik bijvoorbeeld Sweet spot, van het RITCS, en Podgrond, van Radio 1, net als De wereld van Sofie. De komende tijd zal ik vaker aandacht besteden aan podcasts uit België.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten