Podcast: Het elfde uur, Super Moslims

Deze week slechts twee podcasts. Drukte om en in mij verhinderen me om over meer te schrijven. Dat komt wel weer. Deze week een podcast over het einde van de Eerste Wereldoorlog en over (en door) moslims.

Het elfde uur

Op 11 november 1918, om 11.00 uur eindigde de Eerste Wereldoorlog, een oorlog die zich buiten Nederland afspeelde, al had ons land wel te maken met de gevolgen. Maar de gruwelen van die oorlog gingen ons voorbij.

De Vlaming Pieter Serrien schreef een boek over het laatste oorlogsetmaal en hij maakte er ook een podcast over, van precies vierentwintig afleveringen. Hij neemt ons daarin mee, van uur tot uur. Daarbij noemt hij de gevechten aan het front, zoals we die kennen uit de geschiedenisboeken, maar altijd maakt hij het persoonlijk, door iemand aan het woord te laten. Die heeft dan indertijd een brief of een dagboek geschreven of heeft op een andere manier achteraf verslag gedaan. Dan kan zowel een burger als een militair zijn.

Daardoor wordt de geschiedenis concreet: je beseft dat geschiedenis datgene is wat mensen ooit hebben meegemaakt. Meestal lees je alleen de feiten, wat inleving moeilijker maakt dan wanneer je een persoonlijk verhaal hoort.

Goed verteller

Serrien is een goed verteller en je wilt graag naar hem luisteren. Zijn verhaal wordt ondersteund door muziek en door geluiden. Soms je hoor je op de achtergrond het schieten van de kanonnen. De balans tussen voorgrond (het vertellen) en achtergrond (muziek/geluiden) is altijd lastig, maar in deze podcast is dat goed gelukt. De achtergrond ondersteunt het verhaal, is ook duidelijk aanwezig, maar trekt niet de aandacht.

Ik vond het een fascinerende geschiedenis. Je vraagt je bijvoorbeeld af wat er omgegaan is in het hoofd van de Duitse onderhandelaar bij het sluiten van de wapenstilstand. Hij werd gedwongen tot een overeenkomst waar Duitsland bijzonder slecht uit kwam. Een stuk van Duitsland werd door de geallieerden bezet, wat een schok geweest moet zijn. De hele oorlog had zich immers buiten Duitsland afgespeeld. Je kunt je afvragen of Hitler ooit aan de macht was gekomen en zo veel invloed had kunnen krijgen als die onderhandelingen een andere uitkomst hadden gehad.

Maar we krijgen ook mee hoe de keizer in Nederland arriveert. Op de stations staan mensen te kijken en zelfs langs de spoorweg staan toeschouwers. De keizer reageert er overdreven luchtig op.

Laatste gevechten

Op 11 november 2018 zal de oorlog eindigen en dat is eigenlijk om 7 uur 's ochtends al besloten. Maar de gevechten gaan door en je vraagt je af wat mensen heeft bezield om maar door te vechten, terwijl het voor de afloop van de oorlog niet meer uitmaakte.

De Eerste Wereldoorlog heet niet voor niets de Grote Oorlog. Er is best veel over bekend, maar kennis zakt ook weer weg en daarom is het goed dat wat we weten af en toe opgeschud wordt en verrijkt wordt met nieuwe kennis. Dat is niet altijd opwekkend, maar wel nuttig.

Het elfde uur is een podcast van Klara, de Belgische zender waarvan ik al heel wat podcasts heb beluisterd: degelijk van inhoud, goed gemaakt en dus altijd de moeite waard. Alle afleveringen vind je hier.

Super Moslims

Vaag moet ik er ooit van gehoord hebben: het mediaplatform Wij blijven hier! Waarom het niet bij me is blijven hangen weet ik niet. Aan de naam ligt het niet: daar zit energie in en vastberadenheid, die me aangenaam is.

Snuffelend op de schappen van de podcastskiosk stuitte ik op Super Moslims, een podcast van het genoemde platform. Ik heb de vijf afleveringen gedownload en beluisterd (net zag ik dat er een zesde aflevering online staat) en met veel plezier. Soms ook wel met verwarring, maar dat is misschien ook wel plezier, omdat dat je brein kietelt.

De podcast wordt gepresenteerd door twee jonge moslims, Kauthar Bouchallikht en Halil Karaslaan. In elke aflevering is er een gast en soms zijn dat er twee. Met een knipoog wordt aan alle gasten superkracht toegedicht. Die kracht moeten ze aan het begin van een aflevering zelf definiëren. En daarna gaat het over van alles. Natuurlijk over het beroep van de gast, maar ook over het geloof.

Moslim en Nederlander

Af en toe klapperden mijn oren (wat overigens bijzonder hinderlijk is). Aan het begin van een aflevering wordt gevraagd (vergeef me als ik niet exact citeer) hoe de verhouding is tussen Nederlander zijn en moslim zijn. Zo'n vraag zou je eerder verwachten van een Nederlander zonder migratieachtergrond. Toen de vraag gesteld werd, realiseerde ik me dat niemand het in zijn hoofd zou halen om ooit aan iemand te vragen hoe hij christen zijn en Nederlander zijn kon combineren, zoals er op een sollicitatiegesprek aan een man niet gevraagd wordt hoe hij zijn baan denkt te combineren met het hebben van kinderen.

De vraag suggereert een tegenstelling die er natuurlijk niet is en legt tegelijkertijd de structuren bloot: gelovig moslim zijn spreekt blijkbaar niet vanzelf in Nederland.

Vanzelfsprekend

In Super Moslims is het geloof nu juist wel vanzelfsprekend en dat is prettig. Het gesprek kan meteen echt ergens over gaan, zonder de hobbel van het je moeten verantwoorden of verdedigen. De omgeving is veilig, maar ook kritisch. Zo wordt de gast, maar ook de luisteraar en ook de presentatoren gedwongen na te denken. Moet er op elke school bijvoorbeeld ruimte zijn om te bidden? Halil formuleert het tegenargument: een school moet misschien neutraal zijn en daarom niet in zo'n ruimte voorzien. Het gaat overigens niet over een beschikbare kapel of zo; slechts een ruimte waarin iemand zich drie minuten kan terugtrekken.

Grote onderwerpen worden niet geschuwd, maar de afleveringen zijn niet zwaar. Er wordt veel gelachen en tussendoor worden er spitse grappen gemaakt: Zijn die moslims eindelijk hoog opgeleid, kunnen ze liberaal worden en dan willen ze bidden! Ook in zo'n grap, hoor je hoe de verhoudingen liggen. In de westerse wereld worden gelovigen misschien wel geassocieerd met een achterhoede ('Geloof jij nog?'), met een wereld die achter ons ligt, in plaats van met een voorhoede. Dan is het wennen als juist wel een voorhoede het geloof koestert.

Ik denk dat ik naar Super Moslims net zo luister als naar de podcasts CIP, wat een podcast voor en door christenen is. Je kunt beter naar de mensen zelf luisteren dan naar iemand die over ze vertelt, lijkt me.

Ernst

De geïnterviewden hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Ze willen iets betekenen voor hun gemeenschap. Ze weten dat ze deel zijn van een voorhoede, dat er nog veel vooroordelen te ontzenuwen zijn en dat het niet altijd gemakkelijk zal zijn, maar ze nemen die taak blijmoedig op. Er zit een zekere ernst in hun manier van leven, omdat er iets op het spel staat.

Natuurlijk zijn wel weer allerlei taaldingetjes mij opgevallen, maar dat zal wel aan mijn bejaardheid liggen. Dat er zoveel mensen in deze podcast 'bij wijze van' zeggen, ook als het niets toevoegt. Ze bedoelen natuurlijk 'bij wijze van spreken', maar zeggen dat niet, zodat je ook nog kunt denken dat het staat voor 'bij wijze van liegen' of 'bij wijze van onzin verkopen'. Alleen 'bij wijze van' zegt niets en zeker niet als je het gebruikt in een zin waarin het gewoon weggelaten had kunnen worden.

Het om de haverklap gebruiken van Engelse uitdrukkingen ('Je bent hem nu heel erg aan het exposen') ergert me ook, als ik tenminste de moeite neem om me te ergeren. Maar goed, er is altijd wel wat te zeuren.

Er is nog heel veel te lezen op de site en de gesprekken zijn ook op YouTube te zien. Dat heb ik allemaal niet gedaan. Maar wie wil, kan dat natuurlijk doen. Die podcast zou ik in ieder geval proberen. Ook als je niet zo geïnteresseerd bent in moslims. Juist dan, misschien.